'Việt Nam sẽ gia nhập nhóm nước có thu nhập cao sớm hơn khi thực thi Bộ luật Lao động mới'

Ảnh minh họa.

Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) chia sẻ như vậy nhân dịp Bộ luật Lao động sửa đổi của Việt Nam bắt đầu có hiệu lực vào ngày 1/1/2021.

Giám đốc ILO Việt Nam Chang-Hee Lee, cho biết: "Bộ luật mới sẽ giúp Việt Nam tăng tốc trên con đường vì việc làm thỏa đáng cho mọi người lao động, cả nam và nữ".

Ông cũng nhấn mạnh: "Bộ luật Lao động mới có nhiều cải tiến có thể mang lại lợi ích cho cả người lao động và người sử dụng lao động, nhưng những nội dung cải tiến sẽ chỉ đi vào thực tiễn cuộc sống khi mọi người đều hiểu được mình có những quyền mới nào và chủ động sử dụng những quyền đó".

ILO đánh giá, thay đổi quan trọng đầu tiên là mở rộng phạm vi điều chỉnh với người lao động làm việc mà không có hợp đồng lao động bằng văn bản. Bộ luật có một số nội dung được áp dụng cho toàn bộ khoảng 55 triệu người, thay vì phạm vi điều chỉnh hiện tại chỉ khoảng 20 triệu người là những người lao động có quan hệ lao động.

Bộ luật cũng bổ sung, hoàn thiện thêm các quy định nhằm đảm bảo nguyên tắc không phân biệt giới và phòng chống quấy rối tình dục tại nơi làm việc.

Người sử dụng lao động giờ đây được yêu cầu phải "đảm bảo trả công bình đẳng cho các công việc có giá trị ngang nhau, không phân biệt giới tính" và bảo vệ thai sản.

Đồng thời, lần đầu tiên, hành vi quấy rối tình dục được định nghĩa trong pháp luật và người sử dụng lao động có nghĩa vụ phải ban hành nội quy lao động và thực hiện các giải pháp nhằm ngăn chặn quấy rối tình dục tại nơi làm việc.

Tại Bộ luật mới, tuổi nghỉ hưu sẽ được điều chỉnh tăng dần lên 62 tuổi đối với lao động nam (mỗi năm tăng thêm 3 tháng) và 60 tuổi đối với lao động nữ (mỗi năm tăng thêm 4 tháng).

Điều này sẽ giúp giảm khoảng cách giới từ 5 năm xuống còn 2 năm, đồng thời giúp xây dựng hệ thống bảo hiểm hưu trí bền vững hơn về tài chính và giải quyết thách thức về nhân khẩu học do dân số già hóa nhanh.

ILO cũng đánh giá, tương tự với pháp luật lao động của các nước tiên tiến, bộ luật đã đưa ra những quy định pháp lý cho phép người lao động và người sử dụng lao động tự quyết định mức lương và điều kiện lao động thông qua đối thoại và thương lượng.

Trong đó, vai trò của Nhà nước chỉ giới hạn ở việc xác định những tiêu chuẩn pháp lý tối thiểu như tiền lương tối thiểu và giới hạn thời gian làm thêm giờ.

"Chẳng hạn, người sử dụng lao động giờ đây không còn phải gửi thang lương, bảng lương đến các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền, song vẫn phải tham khảo ý kiến của các tổ chức đại diện của người lao động", ILO dẫn chứng.

Bộ luật cho phép người lao động được thành lập và gia nhập tổ chức đại diện người lao động do họ lựa chọn, không nhất thiết phải là thành viên của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.

Các tổ chức của người lao động không phải là thành viên của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam có thể được thành lập tại doanh nghiệp, họ có những quyền và nghĩa vụ trong quan hệ lao động bình đẳng với các tổ chức công đoàn cơ sở thuộc cơ quan này.

Bộ luật mới quy định rõ ràng hơn nghĩa vụ của người sử dụng lao động, nghiêm cấm những hành vi phân biệt đối xử và can thiệp vào chức năng và hoạt động của các tổ chức đại diện người lao động trước và sau khi đăng ký thành lập.

ILO đánh giá, những thay đổi trong Bộ luật Lao động mới đưa pháp luật lao động và quan hệ lao động của Việt Nam tiệm cận hơn với Công ước số 98 của ILO về Quyền tổ chức và Thương lượng tập thể, và cải tiến theo Công ước số 87 về Tự do Hiệp hội và Bảo vệ Quyền được tổ chức mà Chính phủ dự kiến sẽ phê chuẩn vào năm 2023.

Trong khi đó, tôn trọng và áp dụng đầy đủ Công ước số 87 và Công ước số 98 của ILO là yêu cầu trọng tâm đối với Việt Nam trong khuôn khổ Hiệp định thương mại tự do EU- Việt Nam và Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương.

"Quan trọng hơn cả, những thay đổi này tạo nền tảng vững chắc cho Chính phủ, các tổ chức đại diện người sử dụng lao động và người lao động tiến lên trên con đường bền vững hơn hướng tới thịnh vượng chung và tránh được bẫy thu nhập trung bình. Điều đó sẽ thúc đẩy tiến trình nâng cấp xã hội và kinh tế của Việt Nam," Giám đốc ILO Việt Nam nhấn mạnh.

Ông cũng bày tỏ hy vọng rằng thực thi hiệu quả Bộ luật sẽ góp phần thúc đẩy quá trình chính thức hóa nền kinh tế phi chính thức, nơi phần lớn người lao động Việt Nam đang làm việc.

Nhật Dương