Việt Nam sắp tốt nghiệp ODA: Không thể vay tràn lan

Ông Nguyễn Đức Hải - Chủ nhiệm ủy ban tài chính ngân sách của Quốc hội trao đổi với Đất Việt.

Ông Nguyễn Đức Hải - Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội

PV:- Tại cuộc họp báo chuyên đề chiều 25/10, ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại của Bộ Tài chính, cho biết, từ năm 2010, Việt Nam đã trở thành nước thu nhập trung bình. Vì vậy trong thời gian tới, Việt Nam có thể sẽ không còn nằm trong nhóm những nước nhận được các khoản vay ưu đãi từ Hiệp hội Phát triển Quốc tế (IDA) thuộc Ngân hàng Thế giới (WB).

Trong trường hợp này, Việt Nam sẽ phải cam kết trả nợ nhanh, cụ thể phải tăng gấp đôi tốc độ trả nợ gốc. Ông nhìn nhận như thế nào trước thông tin trên?

Ông Nguyễn Đức Hải:- Thông tin đó không sai, Việt Nam không còn nằm trong danh sách những nước nghèo nữa mà đã trở thành nước có thu nhập trung bình. Điều này đồng nghĩa với việc Việt Nam sẽ không còn được vay vốn ODA với nhiều ưu đãi nữa. Thay vào đó, chắc chắn Việt Nam sẽ phải vay vốn ODA với mức lãi cao hơn, các điều kiện vay sẽ khắt khe hơn, khả năng vay sẽ khó khăn hơn.

Thực tế đó buộc chúng ta phải đặt ra bài toán nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay, vốn phải được sử dụng có trọng tâm, trọng điểm, đúng mục đích. Tôi muốn nói là, việc đầu tư phải có lựa chọn, có chọn lọc, dự án được đầu tư phải góp phần thúc đẩy quá trình tái cơ cấu, tạo giá trị gia tăng, nâng cao hiệu quả cho nền kinh tế.

Nhưng, nói như vậy không có nghĩa là chúng ta sẽ đóng cửa không vay nữa. Chúng ta vẫn phải đi vay, vẫn phải trả nợ. Thực tế, chuyện vay mới trả nợ cũ là chuyện bình thường ở bất kỳ một quốc gia nào. Họ vay để cho đầu tư phát triển và vay để phục vụ các yêu cầu cấp bách của Quốc gia như cải thiện cơ sở hạ tầng và thúc đẩy các vùng kinh tế phát triển.

Tuy nhiên, trong điều kiện của Việt Nam, khi nền kinh tế còn khó khăn, điều kiện vay vốn bị siết lại trong khi áp lực trả nợ đang tăng lên thì kế hoạch vay nợ và trả nợ đòi hỏi phải có sự tính toán, thiết kế rất kỹ lưỡng. Cùng với đó, cũng cần xây dựng kế hoạch sử dụng vốn sao cho hiệu quả nhất.

PV:- Việt Nam sẽ phải đối diện với những khó khăn gì trong việc trả nợ, đặc biệt, khi báo cáo mới đây của Ủy ban Tài chính Ngân sách nhận định, “hiệu quả sử dụng vốn thấp, không thu hồi được để trả nợ”?

Ông Nguyễn Đức Hải:- Đúng là sẽ có khó khăn. Chính vì nhận thức rất rõ những khó khăn, thách thức nên yêu cầu về vay và trả nợ mới được đặt ra một cách cấp thiết hơn.

Nhất là ở những dự án lớn, đòi hỏi về vốn vay phải cân nhắc kỹ lưỡng hơn, dự án nào cần mới vay, dự án nào đầu tư phải thúc đẩy được phát triển mới vay. Bây giờ chúng ta không thể cứ đi vay tràn lan, vay bằng mọi giá được nữa.

Ngoài nguồn vốn ODA chúng ta cũng phải khuyến khích mở rộng huy động nguồn vốn từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó phải tận dụng, khai thác nguồn lực lực từ xã hội.

Tóm lại, dù là vay từ nguồn nào chúng ta cũng phải trả nợ, trả cả nợ gốc lẫn nợ lãi, vì vậy, vấn đề cấp thiết hiện nay là phải sử dụng nguồn vốn vay cho hiệu quả nhất. Bao gồm cả trong vấn đề quản lý, sử dụng vốn lẫn cả trong hiệu quả khai thác công trình.

Nhất là về nguồn vốn ODA, vì là nguồn vốn vay từ nước ngoài nên áp lực trả nợ sẽ lớn hơn. Nếu vay vốn nước ngoài, trả lãi cao mà sử dụng không hiệu quả, đầu tư vào những dự án không phù hợp nguồn vốn sẽ trở thành gánh nặng cho nền kinh tế và toàn xã hội.

Trong nhiều năm qua, công tác quản lý, sử dụng vốn nước ngoài còn nhiều bất cập. Việc Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) điều chỉnh kế hoạch vốn, một lần nữa khẳng định những tồn tại, hạn chế trong việc xây dựng dự toán, đề xuất danh mục, phân bổ, sử dụng nguồn vốn nước ngoài.

Trong bối cảnh nguồn lực đầu tư còn hạn chế, nhiều công trình, dự án đang cần được bổ sung vốn để sớm hoàn thiện thì tình trạng trên là biểu hiện lãng phí, kém hiệu quả trong sử dụng vốn vay nước ngoài. Vì vậy, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương nghiêm túc rút kinh nghiệm để việc lập dự toán, phân bổ vốn phải đảm bảo tính hợp lý và được xây dựng trên cơ sở tuân thủ đầy đủ các điều kiện luật định.