Việt Nam diễn nghĩa (Tập V - Kỳ 21)

Khởi nghĩa Tây Sơn (phù điêu) tại Bình Định. Nguồn: baobinhdinh.com.vn

Kỳ 21.

20.000 quân bộ, 2000 kỵ binh, 100 thớt voi quân Tây Sơn bao vây thành Quy Nhơn nhưng không tiếp cận được, chỉ dừng lại ở sông Cầu Ngắn và sông Cầu Dài. Trên thành cờ vàng bay phấp phới. Quân Nguyễn đứng trên mặt thành chuẩn bị chiến đấu. Bên ngoài từ xa, quân Tây Sơn ném tạc đạn, phun hỏa hổ, bắn súng hỏa mai nhưng không tới mặt thành. Đạn chỉ nổ ngoài thành, lửa như ánh chớp. Quân trên thành bắn ra cũng không tới được quân Tây Sơn, Voi Tây Sơn đứng nhìn và gầm vang lên. Ngựa bị ghì cương chồm hai vó trước lên trời mà lồng lộn hí vang.

Sau ba ngày bao vây, Nguyễn Nhạc cho quân rút lui để tránh viện binh quân Nguyễn tới, trong đánh ra ,ngoài đánh vào thì quân Tây Sơn sẽ vỡ trận. Trong tổng hành dinh, Nguyễn Nhạc và các tướng đang bàn cách đánh thành, chợt có thám mã về báo:

-Dạ bẩm chúa công, tuần phủ Nguyễn Khắc Tuyên có bố cáo gửi bách tính ạ.

Nguyễn Nhạc cầm bản bố cáo đọc. Nguyễn Khắc Tuyên viết: “Nay bố cáo, ai bắt được thủ lĩnh của giặc Tây Sơn Nguyễn Nhạc đem nộp, bản phủ sẽ thưởng 100 lạng bạc, thưởng chức tri huyện, hưởng lộc triều đình muôn đời con cháu”.

Nguyễn Nhạc đọc xong truyền cho các tướng cùng đọc, Bỗng Nguyễn Nhạc nói:

-Có rồi, có kế hạ thành Quy Nhơn rồi.

- Kế như thế nào, thưa chúa công?

-Nay ta tương kế tựu kế, ta sẽ ngồi vào cũi cho 10 người khênh vào nói là đã bắt được ta đem nộp, dụ cho Nguyễn Khắc Tuyên mở cổng thành, ta sẽ phá cũi ra cùng 10 người lính tiêu diệt địch chiếm thành.

Nguyễn Huệ nói:

-Nên cho 100 lính nữa ăn mặc quần áo rách rưới giả bách tính theo sau hò reo tỏ vẻ vui mừng, khi cổng thành mở cùng xông vào chiến đấu. 110 người này phải võ nghệ cao cường vì trong thành chúng có 1 vạn quân, rất khó khăn và nguy hiểm cho huynh.

Trần Quang Diệu nói:

-Mạt tướng có cách này đỡ nguy hiểm cho chúa công, đêm nay mạt tướng và tướng Nguyễn Huệ mỗi người chỉ huy 1000 quân tinh nhuệ, giả làm thường dân vào tiếp cận gần thành, khi có tín hiệu cổng thành mở thì xông vào tiếp ứng.

Nguyễn Nhạc nói:

-Hay lắm, ta cũng cho 2 vạn quân không cờ, không trống giả làm thường dân ẩn vào các làng gần thành để nhanh chóng tiếp cận thành.

Võ Văn Dũng cũng nói:

-Mạt tướng tán thành mọi kế hoạch như vậy nhưng để bảo vệ tuyệt đối an toàn cho chúa công thì có cách này.’

-Cách gì?

-Chọn một người hóa trang giống chúa công ngồi vào cũi, trên thành cao nhìn xuống xa đến 4 trượng, Nguyễn Khắc Tuyên làm sao phân biệt được.

Nguyễn Nhạc nói:

-Chọn người giống ta nhưng phải giỏi võ nữa thì tốt. Rồi cứ như vậy. Giao cho Nguyễn Huệ và Trần Quang Diệu triển khai thực hiện kế sách này đi.

-Tuân lệnh chúa công.
Một sáng, tuần phủ Nguyễn Khắc Tuyên trong phủ thành Quy Nhơn sau bữa ăn sáng đang ngồi uống trà thì có thám mã về báo:

-Dạ, bẩm tuần phủ, có tin mừng.

-Tin mừng gì vây?

-Dạ, dân làng đã lừa Nguyễn Nhạc uống rượu say, bắt được và cho vào cũi sắt đang khênh đến cổng phủ thành, đang chờ lệnh của tuần phủ đại nhân ạ.

Nguyễn Khắc Tuyên vội lên thành nhìn xuống. Bên ngoài ngay cổng chính phía Nam của thành, 10 người đàn ông quần áo nâu thường dân khênh một cũi sắt, trong cũi có một người đang say. Chung quanh là 100 thảo dân khác đi theo. Một người cầm loa đang loa to:

-Loa, loa, loa…báo cho bách tính Tuy Viễn và Phù Ly biết, đã bắt được đầu sỏ của giặc Tây Sơn là Nguyễn Nhạc, loa, loa, loa …Ngài tuần phủ đại nhân hãy mở cổng thành để bọn thảo dân đưa Nhạc vào và lĩnh thưởng, Loa, loa, loa…

Nguyễn Khắc Tuyên từ trên cao nhìn xuống thấy đúng người say trong cũi sắt là Nguyễn Nhạc. Nguyễn Khắc Tuyên cả mừng đi xuống, mở cái lỗ trong của cổng bằng cái bát nhìn ra và thận trọng nói:

-Chỉ được hai người khênh cũi vào trong thôi.

-Dạ tuân lệnh đại nhân.

Hai người ghé vai vào nhấc cũi lên nhưng cũi không nhúc nhích:

-Ôi nặng quá.

-Dạ bẩm đại nhân, cái cũi sắt quá nặng, Nguyễn Nhạc cũng nặng, hai người chứ 8 người khênh còn không đi nổi.

Nguyễn Khắc Tuyên nói:

-Cho cả 8 đứa khênh vào, còn bọn thảo dân hò reo kia đứng ngoài.

-Dạ, tuân lệnh đại nhân.

Nguyễn Khắc Tuyên ra lệnh:

-Mở cổng thành.

-Dạ, tuân lệnh đại nhân.

Cổng thành nặng nề vừa mở, tám người dân ì ạch, chậm chạp khênh Nguyễn Nhạc vào khỏi cổng thành. Nhanh như chớp một ngưởi rút then cài cũi ra, cùng lúc bảy người rút gươm lia chết những tên lính gác. Nguyễn Nhạc giả nhảy từ cũi ra lao vào đâm Nguyễn Khắc Tuyên. Nguyễn Khăc Tuyên quá sợ hãi, đáng lý hô 1 vạn quân ra chiến đấu thì lại chạy ra cổng sau phi ngựa lên phía Bắc, 100 bách tính cũng lao vào thành ném tạc đạn, chém giết. 2000 quân của Nguyễn Huệ và Trần Quang Diệu gần đó hò reo vang dậy xông vào phủ thành Quy Nhơn. Đạn nổ, khói lửa mịt mù, gươm giáo tung hoành theo những thế võ Tây Sơn, phút chốc 5000 quân giữ thành bị giết, số còn lại đầu hàng. Quân Tây Sơn chiếm phủ thành Quy Nhơn, một vị trí xung yếu về quân sự, chính trị, địa bàn chiến lược cắt đôi thế lực nhà Nguyễn, bàn đạp tấn công Quảng Ngãi, Quảng Nam, Phú Xuân, tấn công Phú Yên, Diên Khánh, Bình Thuận, Trấn Biên và Gia Định.

Trong phủ thành Quy Nhơn, Nguyễn Nhạc họp các tướng và nói:

-Tướng quân Nguyễn Văn Bảo:

-Dạ, có mạt tướng.

-Để tăng cường số lượng quân lương, nay tướng quân cùng tướng quân Phan Văn Trị đem quân đánh chiếm kho lương ở Cang Rang và Nước Ngọt.

-Mạt tướng tuân lệnh.

Tướng quân Ngô Văn Sở:

-Dạ, có mạt tướng.

-Tướng quân lĩnh chức Chinh Nam đại tướng quân. Các tướng quân Nguyễn Văn Lộc, Lê Văn Hưng, Nguyễn Lữ, Võ Văn Cao do Ngô Văn Sở thống lĩnh đánh chiếm ba phủ Phú Yên, Diên Khánh, Bình Thuận.
-Chúng mạt tướng tuân lệnh.

Hai ngày sau trong phủ thành Quy Nhơn thám mã về báo cho Nguyễn Nhạc:

-Dạ bẩm chúa công, tướng quân Phan Văn Trị, Nguyễn Văn Bảo đã đánh chiếm được hai kho lương thực ở Cang Rang và Nước Ngọt, Viên quan giữ kho Khâm Bai Lương bị giết chết, Đốc Trưng Bằng đã chạy thoát. Toàn bộ quân lương đã được đưa về phủ thành Quy Nhơn.

-Làm tốt lắm.

Nửa tháng sau lại có thám mã về báo:

-Dạ bẩm chúa công, Chinh Nam đại tướng quân Ngô Văn Sở và các tướng đã thắng lớn, đánh chiếm được ba phủ Phú Yên, Diên Khánh và Bình Thuận. Quân Nguyễn ở ba phủ đã mở cửa thành đầu hàng. Địa bàn của ta đã kéo dài từ Quy Nhơn đến Bình Thuận ạ. Tướng Nguyễn là Nguyễn Văn Hiến bị giết, Tướng Nguyễn Khoa Kiên bị bắt sống.

Nguyễn Nhạc nói:

-Truyền gọi đại tướng Ngô Văn Sở về Quy Nhơn, để tướng Nguyễn Văn Lộc, Lê Văn Hưng, Võ Văn Cao ở lại trấn giữ ba nơi.
-Dạ, tuân lệnh chúa công.

(Còn nữa)

CVL

PGS TS Cao Văn Liên