Việt Nam chế tạo vệ tinh radar nhằm giảm thiệt hại do thiên tai

Các kỹ sư Việt Nam tham gia chế tạo vệ tinh tại Nhật Bản Ảnh: VNSC

Chiều qua (18/10), Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức họp báo về Dự án phòng chống thiên tai và biến đổi khí hậu sử dụng vệ tinh quan sát Trái đất. Trọng tâm của Dự án là việc chế tạo vệ tinh LOTUSat-1, vệ tinh theo công nghệ radar mới nhất phục vụ phòng chống thiên tai, hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội. Đây là vệ tinh quan sát Trái đất bằng radar đầu tiên của Việt Nam.

Theo các chuyên gia, muốn chụp ảnh một khu vực nào đó Việt Nam phải đặt hàng, sau đó ít nhất 2 ngày mới nhận được, nếu mua ảnh vệ tinh thương mại cũng phải mất 16 tiếng mới có. Chưa kể, ảnh mua có thể bị làm mờ hoặc bị can thiệp cũng như có thể bị từ chối ở một số khu vực. Nếu có vệ tinh quan sát Trái đất riêng, Việt Nam có thể chủ động nguồn ảnh vệ tinh trong mọi điều kiện với thời gian chỉ 6 tiếng đồng hồ. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong các trường hợp khẩn cấp như bão, lụt, thảm họa môi trường. Năm 2013, Việt Nam đã phóng vệ tinh quan sát Trái đất VNRED SAT-1. Tuy nhiên, đây là vệ tinh theo công nghệ quang học nên có những hạn chế nhất định như không thể chụp ảnh trong một số điều kiện thời tiết, độ phân giải ảnh thấp.

Vệ tinh LOTUSat-1 có trọng lượng 570kg, sử dụng công nghệ radar mới nhất với nhiều ưu điểm như phát hiện các vật thể có kích thước từ 1m trên mặt đất (gấp 6 lần VNRED Sat-1), khả năng quan sát cả ngày lẫn đêm, tăng gấp đôi hiệu suất quan sát trái đất so với VNRED Sat-1. LOTUSat-1 có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết khí hậu. Điều này đặc biệt có ý nghĩa ở Việt Nam nói riêng và vùng Đông Nam Á nói chung do đặc điểm khí hậu nhiệt đới hầu hết thời gian bị che phủ bởi mây và mù.

Theo ông Vũ Anh Tuân, Phó Tổng giám đốc Trung tâm Vũ trụ Quốc gia, sau khi phóng lên Trái đất, LOTUSat-1 đảm bảo việc quan sát Trái đất trong mọi trường hợp, xây dựng và xử lý các dữ liệu vệ tinh phục vụ giám sát và cảnh báo sớm thiên tai, thảm họa môi trường, đặc biệt là bão lũ, sạt lở đất. LOTUSat-1 cũng sẽ dự báo sớm sản lượng nông nghiệp, nguồn lợi hải sản, cập nhật hệ thống bản đồ điện tử cho quản lý và quy hoạch đất đai, nghiên cứu và phòng chống biến đổi khí hậu toàn cầu.

Theo báo cáo của NASA, nhờ việc sử dụng dữ liệu vệ tinh có thể giảm tới 5% - 10 % tổng thiệt hại do thiên tai gây nên (khoảng 0,05% GDP). Điều này đặc biệt ý nghĩa trong điều kiện Việt Nam là một trong 10 quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của BĐKH. Thiên tai có thể gây ra 1,5% GDP, tương đương khoảng 3,2 tỷ USD mỗi năm.

Theo ông Vũ Anh Tuân, LOTUSat-1 sẽ được bắt tay vào chế tạo sau khichúng ta ký kết hợp đồng với nhà thầu. Hiện nay đang trong quá trình đàm phán hợp đồng. Theo đại diện JICA “chúng tôi mong muốn sớm đẩy nhanh dự án vì Việt Nam đang phải đối mặt nhiều thiệt hại nghiêm trọng do thiên tai”.

Đến nay, dự án xây dựng một chương trình bài bản gồm đào tạo cơ bản với việc cử tuyển 36 cán bộ nghiên cứu và kỹ sư trẻ gửi đến 5 trường đại học hàng đầu của Nhật Bản để theo học chương trình đào tạo thạc sĩ cùng với việc phát triển một vệ tinh micro cỡ 50kg như một sản phẩm thực hành của quá trình đào tạo.

Nguyễn Hoài