Viêm gan B: Nhỏ không chích ngừa, lớn dễ ung thư

Chích ngừa viêm gan B đầy đủ cho trẻ là cách phòng ngừa xơ gan, ung thư gan tốt nhất.

Tác động bởi phong trào chống chích ngừa

Không chỉ Lan, vài năm gần đây, không ít sản phụ cũng từ chối cho con mình chích ngừa viêm gan B sơ sinh. M.T, nữ hộ sinh của một cơ sở sản khoa tư nhân ở TP.HCM, nói: “Sau một số sự cố chích ngừa xảy ra ở nước ta, nhiều bà mẹ rất ngại cho con mình chích vắcxin viêm gan B. Họ viện lý do em bé quá nhỏ, cứ để nó lớn lên muốn chích gì thì chích”. Nhưng mũi đầu của vắcxin viêm gan B cần chích trong vòng 24 giờ sau sinh và được nhắc lại hai mũi nữa vào những năm sau đó. Càng chích sớm và đầy đủ, em bé càng có nhiều cơ hội được bảo vệ.

Tại hội thảo quốc tế cuối tuần qua diễn ra ở TP.HCM, nhân ngày Viêm gan thế giới (29.7), TS.BS CK2 Huỳnh Thị Duy Hương, bệnh viện đại học Y dược TP.HCM, cho biết 80 – 90% trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhiễm virút viêm gan B trong năm đầu đời sẽ diễn tiến thành viêm gan mạn tính.

BS Hương nói: “Diễn tiến chung của nhiễm virút viêm gan B là 80 – 90% người sẽ mang mầm bệnh mạn tính – có HBsAg (+) và thường không có triệu chứng gì, trong số này 40% sẽ diễn tiến thành xơ gan/ung thư tế bào gan lúc 30 – 40 tuổi. Nguy cơ ung thư gan của họ gấp 217 lần so với người có HBsAg (-)”.

Theo các chuyên gia, vài năm gần đây phong trào chích ngừa viêm gan siêu vi B sơ sinh ở Việt Nam giảm sút nghiêm trọng do phong trào bài xích vắcxin đang lan toả mạnh mẽ trên mạng xã hội.

Chẳng hạn một số trang chống chích ngừa đưa ra những lý luận phản khoa học kiểu như “vắcxin có thể gây ung thư máu”, “cứ để trẻ bị cúm tự nhiên vì càng lớn lên nó càng khó bị cúm”, “trong vắcxin có nhiều chất độc như nhôm, formol, thuỷ ngân” (!?).

“Nước ta từng biết đến kỷ niệm cay đắng năm 2014 khi hàng trăm trẻ tử vong vì bệnh sởi. Đó là hậu quả của trào lưu bài vắcxin sởi trong chương trình tiêm chủng mở rộng, vì trước đó có vài ca tai biến vắcxin”, BS Hương nói tiếp.

Những lỗ hỗng chưa được bịt

Đầu tháng 7 năm nay, sở Y tế Khánh Hoà đề nghị các cơ sở y tế trong tỉnh chấn chỉnh việc chích ngừa viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong 24 giờ sau sinh, bởi tỷ lệ này ở tỉnh này chỉ đạt 50%, trong khi chỉ tiêu do bộ Y tế đặt ra cách đây năm năm là 65%.

“Mỗi năm viêm gan siêu vi B gây tử vong cho khoảng 1 triệu người và gây nhiễm trùng mạn tính cho 300 triệu người. Nhưng với những loại vắcxin an toàn và hiệu quả như hiện nay, chúng ta hoàn toàn có thể ngăn chặn được diễn tiến thành người mang mầm bệnh mạn tính mới ở trẻ em bị nhiễm siêu vi B”.

TS Mark A. Kane, chương trình tiêm chủng mở rộng, tổ chức Y tế thế giới (WHO)

Thống kê cho thấy tại nhà hộ sinh TP.Nha Trang trong năm 2016 và quý 1 năm nay, chỉ chích ngừa viêm gan B được cho 64/525 trẻ sinh sống, đạt 12,20%; TT y tế huyện Diên Khánh chích được 624/2.634 trẻ, đạt 23,69%; và cá biệt có cơ sở như bệnh viện Quân y 87 (Nha Trang), người ta vẫn chưa triển khai chích vắcxin viêm gan B cho trẻ sơ sinh!

Theo ThS.BS Đặng Lê Dung Hạnh, bệnh viện Hùng Vương TP.HCM, tỷ lệ chích ngừa viêm gan B cho trẻ sơ sinh thấp là điều ai cũng có thể nhìn thấy, nhưng phong trào còn nhiều lỗ hổng chưa được nhận diện đầy đủ, và chúng đã gây khó cho việc loại trừ bệnh viêm gan siêu vi.

BS Hạnh băn khoăn: “Nhiều người dân đã biết viêm gan B lây qua các đường truyền máu, quan hệ tình dục, từ mẹ sang con, nhưng từ kiến thức đến thực hành vẫn còn khoảng cách. Bằng chứng là rất ít người dân tiêm ngừa viêm gan B trước hôn nhân và trước mang thai. Trong khi đó, dù khuyến khích người dân chủ động khám sức khoẻ và tầm soát viêm gan trước khi lập gia đình, nhưng bộ Y tếlại không khuyến cáo họ chích ngừa viêm gan B”.

Làm việc ở một bệnh viện sản khoa lớn và hiểu rõ chương trình chích ngừa viêm gan B cho trẻ sơ sinh, BS Hạnh thừa nhận có lẽ ngành y tế chưa nắm được số liệu trẻ là con các bà mẹ bị viêm gan B sinh ra ở những cơ sở y tế nhỏ, nơi trẻ không thể tiếp cận sớm chương trình chích ngừa vắcxin viêm gan B sau sinh. Bà nói: “Ngay cả với em bé con của bà mẹ mắc viêm gan B được chích ngừa đầy đủ, chúng vẫn có thể phát triển thành viêm gan sau này, nhưng chúng ta cũng không có đầy đủ số liệu về chúng để quản lý. Những gì ngành y tế làm được còn quá nhỏ nhoi với thực tế”.

Tại một số nước trên thế giới, nhờ chích ngừa đại trà viêm gan B sơ sinh tốt mà họ đã hưởng lợi. Chẳng hạn tại Đài Loan sau 20 năm triển khai (1984 – 2004) tỷ lệ người dân mang virút viêm gan B từ 9,8% còn 0,5%, tử vong do viêm gan B giảm từ 5,36% còn 1,71% trên 100.000 người, và tỷ lệ mắc mới ung thư tế bào gan giảm đến bốn lần so với giai đoạn trước chích ngừa.

Theo Bài, ảnh Châu Giang (Thế Giới Tiếp Thị)