Vì sao chuyển dự án cao tốc Bắc - Nam sang đầu tư công?

Sáng 9/6, Quốc hội nghe tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế về việc điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2017-2020. Ngay sau đó, các đại biểu Quốc hội sẽ thảo luận tại tổ về nội dung này.

Cần thêm hơn 23.000 tỷ

Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết Chính phủ đã xác định tiêu chí lựa chọn các dự án chuyển đổi sang đầu tư công gồm các dự án không có nhà đầu tư qua sơ tuyển; dự án cấp bách, có nhu cầu vận tải cao, kết nối cửa ngõ các trung tâm kinh tế lớn của đất nước; dự án khó có khả năng huy động vốn tín dụng và khả năng đấu thầu không thành công; đảm bảo tính kết nối liên tục để phát huy tối đa hiệu quả đầu tư.

Trên cơ sở đó, Chính phủ trình Quốc hội xem xét chuyển đổi sang đầu tư công đối với 3 dự án thành phần, gồm: Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Mai Sơn - quốc lộ 45 và Phan Thiết - Dầu Giây. 5 dự án thành phần còn lại tiếp tục đầu tư theo hình thức PPP.

Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể nêu nhiều lý do xin chuyển đổi đầu tư một số dự án của cao tốc Bắc - Nam sang hình thức đầu tư công. Ảnh: quochoi.vn.

Bộ trưởng Thể cho biết nguyên nhân xin chuyển đổi một số dự án sang hình thức đầu tư công vì 7/8 dự án thành phần có từ 2 nhà đầu tư trở lên đã qua vòng sơ tuyển, nhưng các nhà đầu tư này không có thế mạnh về tài chính. Mặc dù đã qua vòng sơ tuyển, vẫn sẽ khó lựa chọn được nhà đầu tư khi tổ chức đấu thầu, do nhà đầu tư khó có thể huy động được nguồn vốn tín dụng.

Bên cạnh đó, việc chuyển đổi hình thức đầu tư từ dự án PPP sang 100% vốn đầu tư công sẽ góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công, hỗ trợ tăng trưởng, đem lại hiệu quả về kinh tế - xã hội.

Theo tính toán của Chính phủ, tổng mức đầu tư điều chỉnh theo phương án này là 100.816 tỷ đồng; trong đó, vốn ngân sách Nhà nước khoảng 78.461 tỷ đồng (55.000 tỷ đồng đã bố trí theo Nghị quyết số 52 của Quốc hội; cần bổ sung 23.461 tỷ đồng); vốn huy động ngoài ngân sách 22.355 tỷ đồng.

Chính phủ kiến nghị Quốc hội giao Chính phủ tổ chức thực hiện và bảo đảm tiến độ hoàn thành các dự án sử dụng 100% vốn đầu tư công trong năm 2022, riêng dự án cầu Mỹ Thuận 2 hoàn thành trong năm 2023; hoàn thành các dự án thành phần đầu tư theo hình thức PPP trong năm 2023.

Đặc biệt, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định chuyển đổi hình thức đầu tư các dự án thành phần trong trường hợp đấu thầu không lựa chọn được nhà đầu tư hoặc sau 6 tháng (kể từ thời điểm ký kết hợp đồng dự án) nhà đầu tư không huy động được nguồn vốn tín dụng để triển khai dự án.

Không lặp lại tình trạng đội vốn, chậm tiến độ

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí với sự cần thiết phải điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án.

Phân tích thêm về 3 dự án được lựa chọn để chuyển sang đầu tư công, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nhận định đó là 3 dự án phù hợp. Bởi dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết đến nay không có nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển, do đó cần thiết phải chuyển đổi.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, khi chuyển đổi 3 dự án thành phần của cao tốc Bắc - Nam từ hình thức PPP sang đầu tư công, tổng vốn ngân sách Nhà nước cần bổ sung sẽ rất lớn. Ảnh: quochoi.vn.

Đối với việc lựa chọn dự án Mai Sơn - quốc lộ 45 và dự án Phan Thiết - Dầu Giây, mặc dù đã có nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển, 2 dự án thành phần này có tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia ít, cần huy động số vốn lớn, nhất là vốn tín dụng, vì vậy việc lựa chọn được nhà đầu tư có thể gặp khó khăn.

“Việc chuyển đổi 2 dự án thành phần này sang hình thức đầu tư sử dụng 100% vốn đầu tư công sẽ bảo đảm khả năng thành công cho các dự án thành phần này”, ông Thanh nói. Theo ông, đây cũng là 2 dự án kết nối các trung tâm kinh tế lớn của đất nước là Hà Nội và TP.HCM, giải quyết được tình trạng quá tải trên tuyến quốc lộ 1 đoạn Dầu Giây - Phan Thiết.

Ngoài ra, theo dự báo, nhu cầu vận tải của 2 dự án thành phần này rất lớn, khả năng nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn Nhà nước đối với 2 dự án thành phần này tính khả thi cao.

Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, nếu các dự án này được lựa chọn chuyển đổi thì tổng vốn ngân sách Nhà nước cần bổ sung sẽ rất lớn (23.461 tỷ đồng). Ngoài ra, cả 3 dự án thành phần nêu trên nếu được chuyển đổi sẽ thuộc tiêu chí dự án quan trọng quốc gia do sử dụng vốn đầu tư công lớn hơn 10.000 tỷ đồng, vì vậy, cần thực hiện theo quy định là dự án quan trọng quốc gia quy định tại Luật Đầu tư công.

Về kiến nghị giao Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định chuyển đổi hình thức đầu tư các dự án thành phần trong trường hợp đấu thầu không lựa chọn được nhà đầu tư hoặc sau 6 tháng (kể từ thời điểm ký kết hợp đồng dự án) nhà đầu tư không huy động được nguồn vốn tín dụng để triển khai dự án. Ủy ban Kinh tế cho rằng kiến nghị này chưa phù hợp.

Bởi cao tốc Bắc - Nam là dự án quan trọng cấp quốc gia, khi điều chỉnh nội dung của Nghị quyết này cần trình Quốc hội xem xét, quyết định, hơn nữa việc thay đổi hình thức đầu tư từ PPP sang đầu tư sử dụng 100% vốn đầu tư công còn phải cân đối bổ sung vốn đầu tư công thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ khẩn trương có giải pháp quyết liệt hơn trong triển khai thực hiện dự án, không để lặp lại tình trạng chậm tiến độ, chất lượng không bảo đảm và tăng tổng mức đầu tư như nhiều dự án đầu tư công thời gian qua.

Hoài Thu