Vì sao An cung ngưu hoàng hoàn được coi là 'thần dược' và săn lùng với giá đắt đỏ?

An cung ngưu hoàng hoàn có nguồn gốc từ đâu?

An cung ngưu hoàng là phương thuốc do danh y Ngô Đường (tự Cúc Thông) nổi tiếng thời nhà Thanh (Trung Quốc) sáng chế và ghi trong cuốn sách “Ôn bệnh điều biện” của ông.

Ông cũng là một danh y và học giả tiêu biểu của trường phái ôn bệnh (những bệnh có tính chất nhiệt như: Nóng, khát, miệng khô, mồ hôi ra nhiều, họng háo, tâm phiền, đại tiện táo, xuất huyết, điên cuồng, mê sảng, co giật, mạch sác...)

Tuy nhiên, theo truyền thuyết tại Trung Quốc, người đầu tiên phát hiện ra công dụng của thành phần chính làm nên viên an cung ngưu hoàng lại là thầy thuốc trứ danh thời Chiến quốc có tên Biển Thước.

Truyền thuyết kể rằng, trong một lần chữa bệnh cho người hàng xóm có tên Cố Dương Văn, người nhà của vị danh y Biển Thước đã nhầm lẫn giữa viên sỏi mật của con bò cái mới giết với viên Thanh Mông thạch (một dạng khoáng chất do quá trình axít hóa) nên dùng viên sỏi mật để nghiền thành bột chữa bệnh cho bệnh nhân Cố Dương Văn.

Từ đó, ông mới phát hiện ra tác dụng tuyệt vời của viên sỏi mật này khi nó giúp bệnh nhân Dương Văn hết co giật và cử động được chân tay bị liệt.

Từ trường hợp này, danh y Biển Thước kết luận: “Do ngưu hoàng được ngâm trong túi mật của con bò trong một thời gian dài, vì vậy tính hàn của nó có thể thấu tới tim và gan của người bệnh. Nó có thể lọc tim, thông các mạch, điều hòa gan và chữa liệt”.

Từ đó, An cung ngưu hoàng được bào chế như là một trong những phương thuốc quan trọng điều trị ôn bệnh với thành phần bao gồm: ngưu hoàng, uất kim, sừng tê giác, hoàng cầm, hoàng liên, hùng hoàng, sơn chi, chu sa, mai phiến, xạ hương, trân châu...

Thành phần chính của An cung ngưu hoàng làm từ cái gì?

Thành phần chính của An cung ngưu hoàng là sỏi mật trâu, bò (ngưu hoàng). Khi giết mổ trâu, bò, nếu phát hiện có sỏi mật, người ta sẽ đem lọc mật và lấy ra viên sỏi, loại bỏ lớp màng và làm khô.

Viên sỏi mật hoàn chỉnh thường có hình bầu dục hoặc hình cầu không đều, hình lăng trụ 3 góc, một số ít có hình ống hoặc dạng hạt.

Ngưu hoàng đươc coi là một loại "thần dược", có tác dụng giải nhiệt, giải độc, trấn tĩnh, điều trị người bị sốt cao hôn mê, co giật...

Thành phần chính của An cung ngưu hoàng là sỏi mật của trâu hoặc bò.

An cung ngưu hoàng trong y văn Trung Quốc được nhấn mạnh là một loại thuốc, không phải thuốc bổ. Tuy là thuốc tốt nhưng chỉ phù hợp với những chứng bệnh nhất định, không có tác dụng dự phòng hay để cấp cứu. Người dùng cần có hướng dẫn của bác sĩ thay vì bỏ tiền ra mua để dự trữ trong nhà và tự ý sử dụng.

Còn theo y học cổ truyền Trung Quốc, ngưu hoàng có tác dụng thanh nhiệt giải độc, tức phong chỉ kinh, khoát đàm khai khiếu. Chủ trị các chứng: hầu họng sưng đau, lở loét, mồm lưỡi lở, ung thư đinh độc, ôn nhiệt bệnh, trẻ em kinh phong, sốt cao mê man, kinh quyết co giật, động kinh, trúng phong hôn mê.

Theo sách cổ Trung Quốc, sách Bản kinh có ghi tác dụng của ngưu hoàng là "chủ kinh nhàn hạ nhiệt, nhiệt thịnh kinh hoảng". Còn sách Danh y biệt lục có ghi tác dụng là: "trị trẻ em bách bệnh, chứng sốt cao co giật, mồm ngậm chặt, người lớn điên hoảng, trụy thai".

Sách Bản thảo tùng tân: "thanh tâm giải nhiệt, lợi đàm lương kinh, thông khiếu tịch tà, trị trúng phong trúng tạng, động kinh, cấm khẩu, tiểu nhi thai độc đàm nhiệt".

Lưu ý cần biết về An cung ngưu hoàng hoàn

Tuy có nhiều công dụng nhưng ngưu hoàng lại vô cùng khó kiếm, vì không phải con trâu, bò nào cũng có sỏi trong mật. Đó cũng chính là một trong những lí do khiến loại thuốc này được nhiều người săn lùng và có giá cao ngất ngưởng.

Ngày nay, người ta sử dụng phương pháp tạo ngưu hoàng thiên nhiên nhân tạo. Với phương pháp này thì một số chất được cấy vào túi mật của con bò, trâu để con vật bị sỏi mật sau đó tiến hành thu hoạch. Nhiều hãng sản xuất lại sử dụng ngưu hoàng nhân tạo tức là dùng mật trâu, bò qua một quá trình xử lý mà thành. Nhưng ngưu hoàng nhân tạo cho chất lượng không tốt bằng ngưu hoàng tự nhiên.

Nhiều hãng sản xuất sử dụng ngưu hoàng thiên nhiên nhân tạo và ngưu hoàng nhân tạo.

Ngoài ra, một thành phần khác trong An cung ngưu hoàng là sừng tê giác, sau đó loài vật này có nguy cơ tuyệt chủng nên phải thay thế bằng vị thuốc khác là sừng trâu nước.

Thành phần của An cung ngưu hoàng còn có chu sa - một loại khoáng vật với thành phần chính là thủy ngân, hùng hoàng - một loại khoáng vật có thành phần chính là asen và xạ hương có độc tính cao. Vì thế nếu không được bào chế đúng cách sẽ gây ra hậu quả khôn lường.

Chính vì các nguyên nhân nguyên liệu khan hiếm, chứa thành phần độc hại cần bào chế đúng cách như vậy mà người dùng phải thực sự tỉnh táo để tìm được nguồn An cung ngưu hoàng có uy tín, chất lượng, tránh "tiền mất tật mang".

Lam (Tổng hợp)