Vi phạm tại Dự án Nhà máy phân đạm Hà Bắc có dấu hiệu hình sự

Theo Kết luận của Thanh tra Chính phủ, hàng loạt các sai phạm xảy ra khi triển khai Dự án cải tạo mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc.

Trong đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án, mặc dù đã mở thầu nhưng Công ty đạm Hà Bắc vẫn chấp nhận cho liên danh Nhà thầu WEC-CECO bổ sung Giấy ủy quyền tham dự thầu và bổ sung Giấy đăng ký kinh doanh (có công chứng) là vi phạm quy định tại Điều 17, Nghị định 111/2006/NĐ-CP ngày 29/9/2006 của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu năm 2005. Khi nghiệm thu hồ sơ, tài liệu Dự án do Nhà thầu WEC-CECO lập, nhà thầu cung cấp thiếu các hồ sơ, tài liệu quan trọng làm căn cứ cơ sở để xác định tổng mức đầu tư (TMĐT) của Dự án (thiếu thỏa thuận với nhà chế tạo về giá thiết bị chính mà Dự án sẽ sử dụng, thiếu tài liệu tính toán chi tiết vốn đầu tư cho từng hạng mục công trình, cho thiết bị chính, thiếu báo giá chi phí bản quyền công nghệ, thiếu văn bản xác nhận tính khả thi của công nghệ...) vi phạm Hợp đồng số 02/HĐ-XD-ĐHB ngày 25/6/2007 nhưng Công ty đạm Hà Bắc vẫn nghiệm thu và thanh toán cho nhà thầu đủ số tiền theo hợp đồng đã ký.

Vi phạm tại Dự án Nhà máy phân đạm Hà Bắc có dấu hiệu hình sự. (Ảnh: KT)

Do vi phạm quy định của pháp luật về đấu thầu trong lựa chọn nhà thầu tư vấn lập dự án, TMĐT của dự án được xác định không có căn cứ, cơ sở, không sát thực tế, là nguyên nhân chính dẫn đến sau này Công ty đạm Hà Bắc không chọn được nhà thầu EPC, phát sinh chi phí 3,571 tỷ đồng; phải điều chỉnh dự án, đấu thầu lại làm tăng chi phí đầu tư, mất cơ hội khi giá đạm tăng cao ; bố sung 10% thuế GTGT thiết bị nhập khẩu, chịu ảnh hưởng giá than tăng cao, chênh lệch tỷ giá tăng là một trong những nguyên nhân dẫn đến Dự án thua lỗ.

Những vi phạm trên có dấu hiệu hình sự trong đấu thầu (theo quy định tại Điều 222 Bộ luật Hình sự năm 2015).

Trong thẩm định, phê duyệt Dự án năm 2008 (lần 1), trong lập dự án điều chỉnh, thẩm định, phê duyệt dự án điều chỉnh năm 2009 có những vi phạm. Tổng mức đầu tư dự án tăng làm tăng chi phí đầu tư, tăng chi phí lãi vay, tăng chi phí SX-KD là một trong nguyên nhân chính dẫn đến Dự án thua lỗ. Những vi phạm trên có dấu hiệu hình sự về thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng (theo quy định tại Điều 360 Bộ luật Hình sự năm 2015) .

Dự án khởi công khi chưa có giấy phép xây dựng; trong quá trình thi công, một số tiêu chuẩn thi công; một số hạng mục phụ về môi trường chưa hoàn thành, công tác giải phóng mặt bằng chậm…

Do việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án có một số nội dung, nhất là về TMĐT của dự án thiếu căn cứ, cơ sở, vi phạm quy định của pháp luật, làm tăng chi phí đầu tư, tăng chi phí sản xuất kinh doanh, là nguyên nhân chính dẫn đến dự án bị thua lỗ.

Hoạt động đầu tư tài chính của Công ty nhìn chung hiệu quả không cao. Việc tái cơ cấu, cổ phần hóa Công ty đạm Hà Bắc còn có một số nội dung chưa đúng quy định; việc Tập đoàn Hóa chất quyết định tỷ lệ nắm giữ cố phần tại Công ty cổ phần đạm Hà Bắc 97,66% không đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ (chỉ sở hữu từ trên 50% đến dưới 65%), chỉ đạo không xử lý khoản lỗ khi cổ phần hóa Công ty đạm Hà Bắc là không đúng quy định.

Năm 2012, 2013, 2014, Công ty bảo toàn được vốn chủ sở hữu theo quy định. Từ năm 2015, Công ty thua lỗ, không bảo toàn được vốn chủ sở hữu. Đến 31/12/2016, tổng số nợ phải trả và vay ngân hàng của Công ty chiếm 89,7% tổng tài sản và gấp 8,7 lần vốn chủ sở hữu, Công ty mất cân đối dòng tiền, khó khăn về tài chính, nợ quá hạn ngân hàng.

Trong quản lý công nợ bán hàng, chưa quy định cụ thể tỷ lệ, hạn mức công nợ, chưa quy định thời hạn thanh toán và phạt chậm thanh toán; còn trường hợp công nợ phải thu quá hạn chưa được trích lập dự phòng theo quy định; chưa kịp thời thu hồi tiền tạm ứng của Công ty Contrexim-Meco khi chứng thư bảo lãnh tiền tạm ứng hết giá trị, phát sinh nợ khó đòi, tiềm ẩn rủi ro..., một số khoản chi phí liên quan đến Hợp đồng EPC chưa được giải quyết dứt điểm, việc quyết toán chi phí đầu tư Dự án đầu tư chậm...

Năm 2012, 2013, 2014, Công ty đạm Hà Bắc hoạt động có lãi, thu nhập của người lao động ổn định… Từ năm 2015 (khi Dự án cải tạo mở rộng Nhà máy đi vào sản xuất) mặc dù Công ty đã tăng cường các biện pháp về tiêu thụ sản phẩm, tiết kiệm chi phí nhưng hoạt động SX-KD thua lỗ, không hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận; năm 2015 lỗ 669.733 triệu đồng; năm 2016 lỗ 1.051.446 triệu đồng, lao động giảm 395 người so năm 2012; tổng quỹ lương năm 2015 giảm 47 tỷ đồng so với năm 2014, năm 2016 giảm 85 tỷ đồng so với năm 2015, thu nhập bình quân người lao động giảm.

Theo báo cáo, năm 2017 Công ty lỗ 661,645 tỷ đồng, năm 2018 lỗ 332,544 tỷ đồng, 6 tháng đầu năm 2019 lỗ 222,344 tỷ đồng, số lỗ lũy kế đến tháng 6/2019 là 2.887,713 tỷ đồng.

Chịu trách nhiệm đối với những vi phạm, khuyết điểm trên thuộc về: Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên, Chủ tịch HĐQT, Chủ tịch HĐTV, Tổng giám đốc, Ban Lãnh đạo Tổng công ty Hóa chất Việt Nam (Tập đoàn Hóa chất Việt Nam), Người đại diện phần vốn Nhà nước tại Công ty đạm Hà Bắc; Hội đồng thành viên, Hội đồng quản trị, Chủ tịch HĐTV, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc, Ban Lãnh đạo Công ty đạm Hà Bắc; các đơn vị, phòng, ban, cá nhân có liên quan thuộc Tổng Cty Hóa chất Việt Nam (Tập đoàn Hóa chất Việt Nam) và Công ty đạm Hà Bắc.

Bên cạnh đó còn có phần trách nhiệm của Bộ Công Thương với trách nhiệm quản lý ngành.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an điều tra, xác minh, xử lý theo quy định của pháp luật đối với những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại Dự án đầu tư cải tạo, mở rộng Nhà máy phân đạm Hà Bắc, gồm: (1) Vi phạm trong tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu tư vấn lập Dự án; (2) Thiếu trách nhiệm trong việc lập, thẩm định, phê duvệt, điều chỉnh Dự án./.

PV/VOV.VN