Về tượng Lý Thái Tông làm biểu tượng công lý: Cẩn trọng, tránh lãng phí

Ba mẫu tượng được TAND Tối cao lấy ý kiến để dựng tại trụ sở mới, số 43, Hai Bà Trưng, Hà Nội

THAM KHẢO GIỚI SỬ

Những người thực hiện đề án đưa ra năm tiêu chí thuyết minh cho lựa chọn này: Lý Thái Tông là người ban hành bộ Hình thư - bộ luật chính thức thành văn đầu tiên trong lịch sử Việt Nam, khai mở nền pháp luật thân dân Đại Việt.

Ông xây dựng xã hội thượng tôn pháp luật, thiết lập và thi hành chế độ xét xử theo pháp luật, đưa hoạt động xét xử cả nước vào khuôn phép, sòng phẳng; trực tiếp xử nhiều vụ án nổi tiếng; cho đúc chuông lớn đặt trước chính điện Thiên An để người dân trong nước có oan ức đến đánh chuông. Ông chăm lo rèn dạy, tin giao toàn bộ việc xử kiện và đào tạo Khai Hoàng Vương thành vị quan xét xử mẫu mực, sau này đăng quang ngôi vua Lý Thánh Tông.

Nhà sử học Dương Trung Quốc, một trong số thành viên Hội đồng Nghệ thuật nêu quan điểm ủng hộ ý tưởng chọn Lý Thái Tông làm biểu tượng của ngành. “Đây không phải thần công lý, chính xác hơn là biểu tượng truyền thống của ngành. Nhiều nước cố gắng chọn nhân vật riêng, bên cạnh hình tượng thần công lý chung”, ông Quốc nói.

“Chúng ta nêu cao tư tưởng pháp quyền từ lâu. Hồ Chủ tịch khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từng nhắc: “Trăm điều phải có thần linh pháp quyền”. Cá nhân tôi ủng hộ ý tưởng biểu tượng công lý”, PGS.TS Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam nêu ý kiến.

GS.TS-NGND Nguyễn Quang Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam xác nhận với PV Tiền Phong rằng, TAND Tối cao thực hiện quy trình dựng tượng vua Lý khá bài bản, khoa học và chặt chẽ. Họ thành lập ban chỉ đạo, BTC, mời chuyên gia Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam tư vấn. Sau khi chọn được 25 nhân vật tiêu biểu cho ngành, các chuyên gia được mời viết bài thuyết minh để chọn 15 nhân vật.

Các chuyên gia lại họp và đánh giá, chọn tiếp 5 nhân vật tiêu biểu đưa ra hội thảo có tính chất toàn quốc. Hơn 70% người dự hội thảo và chuyên gia bỏ phiếu chọn Lý Thái Tông. Sau đó ban chỉ đạo họp, đề xuất thêm một nhân vật để lấy phiếu rộng rãi trong ngành, kết quả vua Lý Thái Tông được 82,5% phiếu đồng tình.

Trụ sở TAND Tối cao cũ

CẨN TRỌNG

Nhà điêu khắc Đinh Công Đạt đặt vấn đề, liệu các tác giả của các mẫu phác thảo làm thế nào để đạt tiêu chí về nghệ thuật tạo hình. Dưới góc độ nhà điêu khắc, Đinh Công Đạt cho rằng nhìn vào tác phẩm không cần chú thích bằng văn bản mọi người phải nhìn ra đó là biểu tượng của công lý. Biểu tượng của ngành tòa án là sự cân bằng, không nhất thiết phải là cán cân.

Ủng hộ lựa chọn vua Lý Thái Tông, PGS.TS Trần Đức Cường chỉ băn khoăn làm sao để có tượng thật đẹp, đậm chất Việt Nam chứ không bị ảnh hưởng nước ngoài. “Theo tôi, các nhà điêu khắc nên lấy mẫu từ đền thờ tám vị vua triều Lý ở Bắc Ninh, làm sao đẹp và sống động”, ông nói. Nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết, Hội đồng Nghệ thuật dự kiến họp ngày 28/4, khi ấy mới bàn các yếu tố ngôn ngữ tạo hình, cần hay không cần việc cầm cán cân.

Ông Mã Thế Anh, Phó Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm cho biết, hội đồng mới họp một phiên ra mắt và chưa tiếp cận các mẫu phác thảo. Các mẫu này chắc chắn phải chỉnh sửa nhiều sau khi các nhà chuyên môn góp ý.

Dưới góc độ quản lý nhà nước, Cục tham gia hội đồng và giám xét việc thực hiện tuân theo Nghị định 113 và các thông tư, văn bản hướng dẫn. Họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam nói còn quá sớm nhận xét cụ thể về phác thảo, phải chờ họp hội đồng nghệ thuật. Ông nêu quan điểm cần cẩn trọng về ngôn ngữ nghệ thuật, nhất là với các nhân vật lịch sử, làm sao để thể hiện sắc nét thần thái nhân vật.

Một số người lo ngại việc đặt tượng tại mỗi tòa án nhân dân, tòa án quân sự các cấp sẽ lãng phí. Các chuyên gia sử học được lấy ý kiến đều đồng thuận về lựa chọn nhân vật, khẳng định không có chuyện đúc tượng đồng nguyên khối cao 5m ở 63 tỉnh thành. Tượng này chỉ đặt ở TAND Tối cao.

Nhà sử học Trần Đức Cường góp ý: Dựng tượng vua Lý Thái Tông là cần thiết, nhưng cần tránh lãng phí tiền của nhân dân.

Nguyên Khánh