'Văn - Thơ Hồ Khải Đại': Tác phẩm đi cùng năm tháng

Tháng 8/2017 vừa qua, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân vừa ấn hành tác phẩm Hương xã Nam Trung (Tuyển tập Văn - Thơ Hồ Khải Đại) do nhà thơ Hồ Khải Hoàn biên soạn. Tác phẩm gồm 3 phần: Văn xuôi, Thơ và Phê bình văn học.

Nhà thơ Hồ Khải Đại

Hồ Khải Đại là một trong những nhà thơ lão thành, góp phần xây dựng nền thơ ca cách mạng Việt Nam. Năm 1957 ông đã cùng với những nhà văn nhà thơ cách mạng khác như Tố Hữu, Xuân Diệu, Nguyễn Công Hoan, Nguyễn Đình Thi, Tô Hoài, Nguyễn Tuân... sáng lập nên Hội nhà văn Việt Nam.

Với hơn 60 năm gắn bó với nàng thơ, xuất bản 3 tập thơ (Thơ chiến sĩ - 1954; Cây xuân – 1962 (in chung với Võ Văn Trực); Quê hương đồng đội – 1980) và tập thơ Mặt trời lãng tử (in chung với Hồ Khải Hoàn, con trai của mình)… đã phần nào nói lên tầm vóc của một nhà thơ - chiến sĩ Hồ Khải Đại…

Tác phẩm Hương xã Nam Trung (Tuyển tập Văn - Thơ Hồ Khải Đại) do nhà thơ Hồ Khải Hoàn biên soạn.

“Khi cha tôi - Nhà thơ Hồ Khải Đại còn sống, ông thường mong muốn xuất bản một tuyển tập văn chương của ông. Nhưng tiếc thay, cho đến tận cuối đời, ông vẫn chưa kịp thực hiện được ước muốn ấy. Mặc dù bận bịu với công việc, tôi vẫn cố gắng dành thời gian để biên soạn lại những tác phẩm của cha tôi. Trong tuyển tập này có những tác phẩm đã in và có cả những tác phẩm chưa in”: Nhà thơ Hồ Khải Hoàn cho biết.

Cuốn "Hương xã Nam Trung" - NXB Văn hóa Thông tin - 1993 từng được nhiều bạn đọc mến mộ, có người dùng làm tài liệu nghiên cứu... Nay đã được Nhà thơ Hồ Khải Hoàn đưa vào Tuyển tập và đặt tên cho tuyển tập, không ngoài lý do nói trên.

Hơn 60 năm trôi qua, nhà thơ Hồ Khải Đại đã có những đóng góp không nhỏ cho sự nghiệp văn thơ cách mạng của nước nhà. Đọc thơ Hồ Khải Đại có thể thấy rõ thơ ông thực sự là thơ của người lính, viết về người lính, và dành cho người lính.

"Nếu phải chết hôm nay đường ra mặt trận

Như cánh chim bay vút giữa non ngàn

Có hề chi một tiếng rên than

Chào đồng đội - ta cười trên báng súng..."

- Đường ra trận, Quảng Trị,1966.

Với những dư ba trong tình cảm khắc khoải của người lính ở chiến trường:

"Nhớ lời ai mới hẹn

Tiễn nhau bên đò ngang

Đi dài theo kháng chiến

Hoa bưởi rụng đường làng..."

- Hoa bưởi và tiếng cười, 1950.

Ông chiêm nghiệm cuộc sống với một tình yêu quê hương da diết:

"Đêm Châu Âu trăn trở thầm thì

Ta với bóng đi về trên mọi nẻo

Nghe cơn bão xé cành khô lá héo

Ngọn gió xoay nghiêng sắc mặt bản đồ

Chập chờn trong cánh cửa khép giấc mơ...

Ôi bồi hồi về Tổ quốc nơi xa

Ta thèm khát mặt trời chiều bịn rịn

Ta thèm khát lắng nghe lời quê kiểng

Một lời ru đời mẹ thức đời con...

Có nỗi buồn nào buồn hơn xa Tổ quốc

Đêm Châu Âu sao tắt lạnh lùng

Có nguồn vui nào vui hơn về Tổ quốc

Ta đợi chờ Người...

Người có đợi ta không?"

- Đêm Châu Âu, 1996.

Sau hơn 30 năm cầm bút, Nhà thơ HKĐ đã kịp nhận ra thơ mình:

"Những câu thơ nặn đầu cho vừa mũ

Những câu thơ gọt chân cho vừa giày

Những câu thơ bán trời không văn tự

Bơi giữa dòng đời chua ngọt đắng cay...

Con đừng trách những câu thơ ngờ nghệch... của một thời..."

- Những câu thơ dặn con, 1993.

Không chỉ sáng tác thơ, Nhà thơ Hồ Khải Đại còn viết nhiều tiểu luận, phê bình văn học. "Mấy suy nghĩ từ câu thơ chữ Hán của Nguyễn Du" là một trong những tiểu luận chưa đăng tải trên sách báo. Hồ Khải Hoàn đã biên tập lại và đưa vào tuyển tập.

Với những lập luận rất khách quan, với những chứng cứ có logic, có chọn lọc, ông đã phản biện lại những vấn đề mà một số tác giả dịch thơ chữ Hán của Nguyễn Du đã đưa ra trước đây.

Nhà thơ Hồ Khải Hoàn tâm sự “Trong phòng lưu niệm của cha tôi còn lưu giữ nhiều di cảo chưa thể in được. Tôi sẽ biên tập những tác phẩm này... và chờ đợi. Tôi nhớ mãi những lời dạy của cha tôi: Bất kể thể loại nào - Thơ, văn xuôi, hay ca khúc... các tác phẩm đó muốn hay thì phải chứa đựng tình cảm. Có lần ông bảo tôi, đã làm người thì phải sống tử tế, đàng hoàng. Khi sáng tác cũng phải nghiêm túc, đàng hoàng” .

Trong bài thơ "Lời dặn", Nhà thơ Hồ Khải Đại đã dặn lại:

"Thi hài ta đưa về chôn

Dưới chân Thiên Nhẫn bên cồn Thám Hoa

Đất vàng lăng mộ mẹ cha

Nghĩa tình làng xóm gần xa nối đời

Chè xanh chát đậm hương trời

Lam giang sóng vỗ ru lời đò đưa

Ta nằm ôm bóng trăng xưa

Mới hay tất cả như chưa biết gì..."

Nhà thơ Hồ Khải Hoàn biên soạn lại tác phẩm với ước mong những tâm huyết một đời của "người lính cầm bút" mà cha ông để lại sẽ được đến tay bạn đọc, sẽ được bạn đọc đón nhận và công nhận.

“ Tôi xin chân thành cảm ơn NXB Quân đội nhân dân đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành cuốn sách này. Trong quá trình biên soạn, không thể tránh khỏi những sai sót, rất mong bạn đọc góp ý kiến, phê bình” - Nhà thơ Hồ Khải Hoàn.

PV