Văn hóa uống rượu, bia đang trở nên xô bồ

Tại Hội thảo Đánh giá tác động kinh tế- xã hội liên quan đến Dự thảo Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia do Bộ Y tế tổ chức chiều 15-11, Nhà văn Trần Thị Trường bày tỏ: Vấn đề sử dụng rượu, bia và văn hóa xu hướng sử dụng rượu, bia tại Việt Nam hiện nay đã khác so với văn hóa uống rượu trước đây.

Nếu như thời xưa rượu, bia là để nếm và thưởng thức thì ngày nay việc sử dụng rượu, bia đã trở nên thái quá, gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người uống, gia đình và cộng đồng. Từ đó tạo nên một trào lưu, một nét xấu trong văn hóa người Việt.

“Quy tắc uống rượu xưa là “tam tước bất thức”, tức là uống 3 chén là đủ. Uống hết 3 chén là tự giác bỏ chén xuống, rút lui khỏi bàn tiệc để không bị loạn tính… Người xưa luôn làm chủ được bản thân, mọi lúc, mọi nơi kể cả lúc vui nhất cũng vẫn phải tính táo, thủ lễ, không đánh mất bản thân”, nữ nhà văn cho biết.

Tuy nhiên, cũng theo nhà văn Trần Thị Trường, hiện nay “văn hóa” uống rượu trở nên xô bồ, kém văn minh và nhiều hệ lụy. Nếu như trước kia rượu là để đàm đạo, hội ngộ người tri kỷ và không mượn rượu một cách tùy tiện thì ngày nay mọi người có đủ lý do để uống rượu như gặp đối tác, giải tỏa tâm trạng, thi uống rượu bia. Và cách uống rượu cũng thay đổi: Uống để thể hiện bản thân, uống không kiểm soát được bản thân, uống quá nhiều, không từ chối và thậm chí bị… ép.

Nhà văn Trần Thị Trường: Sử dụng rượu bia thái quá tạo nên một nét xấu trong văn hóa của người Việt (ảnh V.H)

Hậu quả của sử dụng rượu bia không đúng cách thì ai cũng biết, đó là làm suy giảm kinh tế, mất an ninh trật tự, gây tai nạn giao thông và gánh nặng bệnh tật, nữ nhà văn lo ngại.

Chia sẻ tại Hội thảo, TS. Phạm Việt Cường, Trường Đại học Y tế Công cộng công bố số liệu về tỷ lệ sử dụng rượu bia ở thanh, thiếu niên: Sử dụng rượu, bia tại Việt Nam đang ngày càng trẻ hóa xu hướng trẻ hóa tuổi sử dụng rượu, bia là một vấn đề nghiêm trọng do các hệ lụy về sức khỏe, xã hội đối với giới trẻ. Tỷ lệ uống rượu, bia ở vị thành niên và thanh niên là 79,9% đối với nam và 36,5% đối với nữ.

Sử dụng rượu, bia ở trẻ em và thanh thiếu niên gây hậu quả nghiêm trọng hơn đối với người lớn. Do não bộ của một người trưởng thành tiếp tục phát triển đến tuổi 25. Việc sử dụng rượu bia ở tuổi VTN/TN có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển đó trong khi não bộ của vị thành niên đặc biệt dễ bị tổn thương bởi rượu bia. Đồng thời, tuổi sử dụng rượu bia càng sớm thì nguy cơ lệ thuộc rượu bia càng cao.

Theo nghiên cứu Nghiên cứu của học viện cảnh sát tại 11 tỉnh năm 2015 thì phạm pháp hình sự liên quan đến rượu, bia trong độ tuổi trước 30 chiếm tới 70% và nguyên nhân của việc số đối tượng vi phạm pháp luật do sử dụng rượu, bia và đồ uống có cồn chủ yếu nằm trong độ tuổi 16 - 30 do đây là lứa tuổi còn trẻ, bồng bột, cá tính năng động, thích thể hiện bản thân cũng như chưa có được những suy nghĩ chín chắn về lời nói, hành động của mình; lứa tuổi này có nhiều các mối quan hệ trong xã hội, bị ảnh hưởng lớn bởi tâm lý đám đông, dễ bị lôi kéo, kích động dẫn đến thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.

TS. Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế: Luật PCTHRB không nhằm mục đích cấm sử dụng rượu bia mà định hướng để mọi người sử dụng văn minh hơn (ảnh V.H)

Đây là vấn đề nhức nhối nếu chúng ta không hành động và tiếp tục để hiện trạng pháp luật như hiện nay thì tình trạng này sẽ tiếp tục gia tăng và nguy cơ mất an ninh trật tự xã hội tiếp tục tăng cao, trong đó đau lòng nhất là đối tượng gây ra các phạm pháp hình sự liên quan đến rượu, bia lại là lứa tuổi thanh niên - tương lai của đất nước.

TS. Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho rằng: Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia với những quy định nhằm định hướng cách thức xử sự cho người dân trong việc tiêu dùng rượu, bia hợp lý không nhằm mục đích cấm việc sử dụng rượu, bia.

“Văn hóa sử dụng rượu, bia phải được hiểu là là sử dụng đúng nơi, đúng chỗ, có chừng mực, đúng thời điểm, đúng đối tượng. Như vậy, Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia chỉ góp phần định hướng cho việc sử dụng rượu, bia văn minh hơn”, TS. Nguyễn Huy Quang nhấn mạnh.

Theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Hiệp định CPTPP với sự tham gia của 11 quốc gia, trong đó các quốc gia đều có các chính sách, pháp luật liên quan phòng, chống tác hại của rượu, bia và cơ bản dựa trên các biện pháp đã được Tổ chức y tế thế giới khuyến cáo-đặc biệt 3 biện pháp quan trọng hiệu quả nhất là: Hạn chế tính sẵn có, kiểm soát quảng cáo và chính sách liên quan đến thuế và giá. Bên cạnh đó nội dung luật toàn hoàn phù hợp với nội dung của Hiệp định trên.

So với các khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới tại Chiến lược toàn cầu nhằm giảm tác hại của việc sử dụng đồ uống có cồn ở mức có hại thì còn nhiều khoảng trống mà Dự án Luật chưa điều chỉnh-đặc biệt là 3 biện pháp trên. Nếu không quy định hoàn chỉnh các biện pháp theo khuyến cáo của WHO thì khó đạt được mục tiêu của luật. Tuy nhiên, để phù hợp với điều kiện Việt Nam thì có thể quy định lộ trình để thực hiện toàn diện các biện pháp khuyến cáo của WHO đến 2025.

Vân Hà