Văn hóa 996 – Cống hiến kiệt cùng cho công việc đang làm hại giới trẻ Trung Quốc?

Ảnh: Bloomberg

Cho đến nay, trong lĩnh vực công nghệ Trung Quốc, có ít vấn đề gây chia rẽ nhiều như văn hóa làm việc quá nhiều, được biết đến nhiều năm với cái tên “996”. Con số này minh họa cho văn hóa làm việc từ 9h sáng đến 9h tối và 6 ngày mỗi tuần.

Điều đó đồng nghĩa với làm việc 72 tiếng mỗi tuần và không hề có tiền làm thêm giờ. Cho đến nay, tình trạng làm việc thêm giờ khá phổ biến ở Trung Quốc bởi nó được coi như minh chứng rõ ràng của việc cống hiến tận tụy và sẽ mang đến thành công trong lâu dài.

Tuy nhiên, điều này đang trở nên ngày một khó khăn khi mà lĩnh vực công nghệ tăng trưởng nhanh của Trung Quốc hạ nhiệt cùng với nền kinh tế nói chung, điều này dẫn đến việc lĩnh vực công nghệ Trung Quốc cũng đang sa thải nhiều người lao động chưa từng có, đồng thời có ngày một ít vốn dành cho các công ty công nghệ mới.

Tại sao người ta đang bàn đến điều này?

Người đàn ông giàu nhất Trung Quốc – Jack Ma, đồng thời là người đồng sáng lập tập đoàn Alibaba, ủng hộ chế độ làm việc này hết mức. Trong dòng trạng thái viết vào tháng 4/2019, ông khẳng định: “Việc có thể cống hiến hết mình cho công việc là điều tuyệt vời”. Ông nhấn mạnh rằng thành công chỉ có thể đến khi có sự hy sinh”.

Giám đốc điều hành của công ty JD.com – đối thủ của Alibaba, ông Richard Liu, cũng tham gia vào việc tranh luận quan điểm này. Tuy nhiên ông khẳng định ông sẽ không áp chế độ làm việc 996 lên nhân viên. Điều này không khỏi tạo ra cuộc tranh luận gay gắt về tác động của việc muốn nhân viên cống hiến hết mình.

Văn hóa làm việc hết mình phổ biến như thế nào?

Tình trạng này đương nhiên không chỉ của riêng Trung Quốc. Tại nhiều công ty nổi tiếng trong ngành công nghệ Mỹ như Alphabet, Google hay Facebook, nhân viên được cung cấp miễn phí đồ ăn để có thể làm việc trong nhiều giờ, đặc biệt khi mà sản phẩm chuẩn bị được hoàn tất. Văn hóa làm việc 996 không chỉ giới hạn trong lĩnh vực công nghệ.

Vào tháng 3/2019, rất nhiều lập trình viên đã phản đối chế độ làm việc 996 trên cộng đồng lập trình Ghithub, hơn 240 nghìn người đã bấm thích với chủ đề này. Nhân viên tại Microsoft, công ty sở hữu Github, đã viết thư ngỏ để ủng hộ những người đồng nghiệp Trung Quốc.

Điều gì quan trọng ở đây?

Gần đây có một số vụ việc người lao động trong ngành công nghệ đột tử khiến công chúng không khỏi phẫn nộ dù rằng mối liên hệ giữa việc họ đột tử với tình trạng làm việc quá sức chưa được chứng minh rõ ràng.

Thế nhưng dù chưa bàn đến tác hại đến sức khỏe, các công ty công nghệ khuyến khích hoặc bắt buộc người lao động làm việc theo mô hình 996 mà không trả lương thêm giờ đang vi phạm nghiêm trọng luật lao động Trung Quốc.

Luật lao động Trung Quốc quy định rõ ràng về việc người lao động làm việc trung bình 44 tiếng mỗi tuần. Đó là chưa kể đến việc nhiều khi thời gian làm việc dài nhưng không hiệu quả bởi người lao động thay cho việc hết mình cống hiến để làm cho xong công việc trong 8 tiếng sẽ cố tình kéo dài công việc ra để tạo ra cảm giác cho người khác rằng anh ta đang cống hiến.

TRUNG MẾN