Vải thiều thoát cảnh 'được mùa mất giá'

Chinh phục nhiều thị trường khó tính

Ghi nhận trên thị trường cho thấy giá vải thiều vẫn đang được duy trì ở mức cao và lượng tiêu thụ rất thuận lợi. Tại huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, sản lượng vải thiều năm 2018 ước đạt 140.000 tấn và được đánh giá có chất lượng cao nhất từ trước tới nay.

Vải thiều đã có một vụ mùa thuận lợi

Nhờ thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp bảo đảm chất lượng các dịch vụ phụ trợ, lượng vải tiêu thụ trung bình đạt từ 3.000 - 5.000 tấn/ngày. Từ đầu vụ đến nay đã tiêu thụ được hơn 40.000 tấn, giá bán trung bình từ 7.000 - 25.000 đồng/kg. Tại chợ đầu mối Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh, giá cao nhất đầu vụ là hơn 40.000 đồng/kg, dù càng vào vụ giá càng giảm song hiện vẫn phổ biến trong khoảng 25.000-30.000 đồng/kg.

Ông Dương Văn Thái, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang cho biết, thị trường trong nước được tiếp tục duy trì tại các tỉnh, thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, đồng thời, tỉnh cũng quan tâm, hướng sâu hơn tới thị trường Tây Nguyên, Đông Nam bộ, Tây Nam bộ. Quan trọng hơn cả là Bắc Giang đã kết hợp được rất nhiều kênh phân phối bán lẻ cũng như các doanh nghiệp dịch vụ chất lượng cao trong nước để tiêu thụ sản phẩm vải thiều.

Không chỉ tiêu thụ trong nước thuận lợi, vải thiều đã “tấn công” được vào các thị trường khó tính. Năm 2018, các thị trường xuất khẩu được duy trì ở cả 30 nước như Mỹ, Úc, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia… đặc biệt tập trung cao ở thị trường truyền thống là Trung Quốc, đồng thời đẩy mạnh mở rộng xuất khẩu vào thị trường mới tiềm năng như Thái Lan, Singapore, Canada…

Theo ông Phạm Thanh Hải, Giám đốc Sở Công thương tỉnh Hải Dương, vải thiều Hải Dương đã được Cục Bảo vệ thực vật Mỹ cấp mã số cho 13 vùng trồng, sản lượng đủ tiêu chuẩn xuất khẩu khoảng 1.000 tấn, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu sang Mỹ, Úc và EU. Hiện nay một số doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh Hải Dương đang thực hiện các công đoạn, thủ tục để xuất khoảng 30 tấn vải thiều đi Mỹ.

Một sự kiện khác đánh dấu việc chất lượng quả vải được công nhận, đó là vải thiều đã “lên máy bay” của Vietnam Airlines. Vào thời điểm chính vụ từ ngày 15/6 và kéo dài trong khoảng 15-20 ngày, vải thiều sẽ là món tráng miệng trên các chuyến bay có phục vụ suất ăn trên khay và khởi hành từ Hà Nội của Vietnam Airlines.

Thành công nhờ đầu tư bài bản

Để tiêu thụ vải thiều diễn ra với kịch bản “được mùa được giá” là nỗ lực của cả người nông dân và chính quyền địa phương. Năm 2017, vải thiều Bắc Giang tiêu thụ tại thị trường nội địa chiếm khoảng 60% tổng sản lượng. Đây cũng là năm quả vải bán được giá cao nhất từ trước tới nay, trong đó giá bán bình quân đạt 38.000 đồng/kg, riêng giá xuất khẩu đạt 58.000 đồng/kg.

Ông Dương Văn Thái cho biết, để quả vải được giá cao, từ nhiều năm qua tỉnh Bắc Giang đã hỗ trợ nông dân đẩy mạnh công tác xây dựng và bảo vệ thương hiệu, bao bì, tem nhãn để nhận biết, truy xuất nguồn gốc, xuất xứ. Trong năm qua vải thiều Bắc Giang được đóng hộp, đóng túi đẹp, có tem nhãn để truy xuất nguồn gốc được bán tại các thị trường Thái Lan, Malaysia, Nhật Bản với giá cao gấp 3-5 lần (từ 120.000 - 300.000 đồng/kg). Do đó tỉnh xác định đây là khâu quan trọng tạo nên thương hiệu và nâng cao giá trị quả vải.

Hiện vải thiều Lục Ngạn Bắc Giang hiện đã được Bộ Khoa học và Công nghệ cấp bằng bảo hộ tại 6 quốc gia gồm Lào, Campuchia, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore và hiện đang tiến hành xây dựng hồ sơ đăng ký bảo hộ sở hữu công nghiệp tại Mỹ, Australia, Malaysia và một số nước khác trên thế giới.

Một kinh nghiệm khác được tỉnh Bắc Giang nhấn mạnh là cần kiên quyết thực hiện trồng đúng theo quy hoạch, đảm bảo duy trì ổn định diện tích vải thiều toàn tỉnh khoảng 29.000 ha, không mở rộng, phát triển theo phong trào, tập trung sản xuất vải thiều chất lượng cao, nhất là sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap và GlobalGap. Cùng với đó đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Nhờ đó đến nay có trên 40.000 hộ tham gia và được cấp giấy chứng nhận sản xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGap, với diện tích 12.800 ha; có 394 hộ sản xuất vải thiều theo tiêu chuẩn GlobalGap được Hoa Kỳ cấp mã số, với diện tích 218 ha. Cùng với đó đổi mới tổ chức sản xuất, từng bước chuyển dần từ sản xuất nhỏ lẻ sang tập trung, hình thành chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ.

Mặc dù bước qua một vụ mùa thuận lợi, song tiêu thụ vải thiều vẫn đứng trước nhiều khó khăn, chủ yếu do đặc thù quả vải có tính thời vụ cao, thời gian thu hoạch ngắn, khó khăn nhất là khâu sơ chế, đóng gói và bảo quản. Do đó xuất khẩu sang các thị trường xa rất trở ngại, giá thành vận chuyển cao làm giảm tính cạnh tranh.

Việc tiếp cận các thị trường mới, nhất là các thị trường khó tính như Mỹ, Úc, EU, Nhật Bản, Dubai đối với vải thiều là rất khó khăn, bởi những hàng rào kỹ thuật, quy định ngặt nghèo về an toàn thực phẩm, chiếu xạ, kiểm dịch, tem nhãn truy xuất nguốc gốc. Đặc biệt, đối với thị trường Trung Quốc là thị trường lớn nhất của vải thiều, từ ngày 1/4/2018 tỉnh Quảng Tây đã đặt ra những yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng, tem nhãn và truy xuất nguồn gốc đối với các mặt hàng nông sản nhập khẩu.

Mặt khác các DN, thương nhân xuất khẩu vải thiều chủ yếu thực hiện theo phương pháp truyền thống, mua bán tiểu ngạch, chưa coi trọng hình thức kinh doanh ngoại thương thông qua hợp đồng kinh tế để thực hiện giám sát ngay từ khâu thu hoạch, đóng gói nhằm ổn định thị trường, phòng tránh rủi ro, giảm thiệt hại khi có biến động của thị trường.

Vì vậy tỉnh Bắc Giang kiến nghị cơ quan quản lý sớm đàm phán để mở rộng thị trường xuất khẩu, đồng thời cập nhật các quy định mới về truy xuất nguồn gốc sản phẩm của nước nhập khẩu. Cùng với đó đơn giản hóa các thủ tục hải quan và thực hiện các mô hình thông quan một cửa, tại chỗ. Giải pháp khác là hỗ trợ bảo hộ thương hiệu vải thiều tại một số thị trường mới như Anh, Mỹ, Pháp, Thái Lan, Canada…

Đức Ngọc