USMCA – kịch bản chiến tranh lạnh thương mại tồi tệ chống Trung Quốc

Ngày 1/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố thỏa thuận thương mại tự do mới với Canada và Mexico. Sau hơn 1 năm đàm phán căng thẳng, 3 nước láng giềng Bắc Mỹ đã đạt được thỏa thuận mang tên USMCA. Nó thay thế NAFTA sau 24 năm vận hành.

USMCA bao trùm một thị trường thương mại trị giá hơn 1,2 nghìn tỷ USD; phần lớn các điều khoản phải đến năm 2020 mới có hiệu lực vì cần Quốc hội ba nước phê chuẩn.

Một số nội dung quan trọng của thỏa thuận

Thay đổi lớn là đối với ô tô. Mục tiêu của thỏa thuận là thúc đẩy để ô tô và các phụ tùng ô tô con và xe tải được sản xuất ở Bắc Mỹ. Kể từ năm 2020, để được hưởng ưu đãi thuế 0%, ô tô hay xe tải phải có 75% các bộ phận được sản xuất tại Canada, Mexico hay Mỹ.

Quy định mới yêu cầu phần lớn tỷ lệ hoạt động sản xuất được thực hiện bởi công nhân với mức lương tối thiểu là 16 USD/giờ, tức là gấp 3 lần mức lương công nhân Mexico được nhận.

Ngày 1/10, Tổng thống Trump tuyên bố đạt được thỏa thuận thương mại mới USMCA, nhằm định hình lại các dòng thương mại toàn cầu.

Quy tắc này sẽ hỗ trợ một số công nhân khu vực Bắc Mỹ, nhưng giá xe ô tô sẽ tăng và một số loại xe hơi nhỏ sẽ không còn được sản xuất tại Mỹ vì giá sản xuất quá đắt đỏ. Đồng thời, trong tương lai, các nhà sản xuất tại Bắc Mỹ sẽ không còn sản xuất số lượng xe ô tô để xuất khẩu sang Trung Quốc hay châu Á như hiện tại vì chi phí sản xuất sẽ cao hơn châu Á.

Thỏa thuận phải được rà soát sau 6 năm.Nếu còn tốt, nó sẽ tiếp tục có hiệu lực trong vòng 16 năm tiếp theo, với tiềm năng được gia hạn thêm 16 năm nữa. Đây là một điều khoản mang tính thỏa hiệp: Tổng thống Trump muốn mở ra khả năng tái đàm phán thỏa thuận thường xuyên. Tuy nhiên, theo thỏa thuận đạt được thì USMCA sẽ được rà soát, nhưng phải sau khi Tổng thống Trump rời Nhà Trắng.

Chương 11 liên quan một số ngành quan trọng như năng lượng và viễn thông. Chương này cho phép các nhà đầu tư tham gia vào một quy trình giải quyết tranh chấp với một trong các chính phủ thuộc thỏa thuận. Ý tưởng này bắt nguồn từ nhu cầu bảo vệ các nhà đầu tư bỏ ra nhiều tiền vào một dự án và sau đó chính phủ thay đổi quy định.

Các hãng dầu mỏ đã vận động hành lang mạnh mẽ để giữ cho họ có khả năng đương đầu với chính phủ Mexico nếu chính quyền thay đổi luật lệ và quay lại kế hoạch quốc hữu hóa ngành xăng dầu.

Quyền lợi lao động và môi trường được cải thiện. USMCA cải thiện đáng kể các quy định về lao động và môi trường, đặc biệt liên quan đến Mexico.

Quyền sở hữu trí tuệ được tăng cường.Chương về quyền sở hữu trí tuệ mới dài 63 trang bao gồm các quy định về bảo vệ bằng sáng chế và thương hiệu chặt chẽ hơn, trong các ngành công nghệ sinh học, dịch vụ tài chính và cả tên miền.

Mỗi quốc gia thành viên đều đạt được điều mong muốn

Thắng lợi của ông Trump là Canada mở cửa thị trường sữa cho nông dân Mỹ để họ có thể xuất khẩu sữa bột và sữa trẻ em với khối lượng lớn hơn hiện tại sang thị trường Canada. Các hãng dược phẩm lớn của Mỹ được tiếp cận tốt hơn tới thị trường Canada.

Tổng thống Trump cho biết thỏa thuận này sẽ mang lại hàng trăm ngàn việc làm của Mỹ đồng thời coi đây như một chiến thắng trong nỗ lực của mình để định hình lại các dòng thương mại toàn cầu.Tổng thống Trump nói: “'Những biện pháp này sẽ hỗ trợ nhiều công ăn việc làm của người Mỹ. Nó có nghĩa là nhiều việc làm của người Mỹ hơn và đây là những công việc chất lượng cao”.

Chiến thắng của Canada là giữ được Chương 19 về quy trình giải quyết tranh chấp đặc biệt, mặc dù phía Mỹ đã gây áp lực xóa bỏ Chương này. Chương này cho phép Mỹ, Canada và Mexico đưa các loại thuế bán phá giá và chống trợ cấp ra một ủy ban gồm đại diện của ba nước, làm việc triển khai thực tế được thực hiện dễ dàng hơn là đưa ra tòa án Mỹ. Trong những năm qua, Canađã đã sử dụng Chương 19 thành công khi xử lý các quy định hạn chế của Mỹ đối với gỗ mềm từ Canada.

Mexico và Canada có thể yên tâm là Tổng thống Trump sẽ không áp thuế ô tô và các phụ tùng ô tô nhập khẩu từ nước ngoài vào Mỹ.

Thị trường Chứng khoán Mỹ, Canada và Mexico được giao dịch cao hơn hôm 1/10. Đồng đô la Canada mạnh lên mức cao nhất trong 4 tháng qua so với đô la Mỹ, trong khi đồng Peso Mexico tăng lên gần mức cao nhất trong 2 tháng so với đồng USD.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau ngày 30/9 gọi đó là “một ngày tốt lành cho Canada”.

Cuộc Chiến tranh lạnh nhằm cô lập Trung Quốc về thương mại bắt đầu.

Đặt Trung Quốc trước nguy cơ bị cô lập thương mại

USMCA có điều khoản veto (32.10) cho phép hai thành viên chấm dứt hiệu lực của thỏa thuận nếu bên thứ ba ký thỏa thuận tự do thương mại (FTA) với “nền kinh tế phi thị trường” – ám chỉ Trung Quốc.

Hệ thống thương mại do Mỹ lãnh đạo không bao gồm Trung Quốc có thể là kịch bản xấu nhất đối với Bắc Kinh, vì có thể dẫn đến sự tổ chức lại căn bản những quan hệ kinh tế quốc tế và chuỗi giá trị toàn cầu, ngăn cản sự phát triển của kinh tế Trung Quốc.

Cuộc Chiến tranh lạnh về kinh tế có thể đã chính thức bắt đầu./.

Lưu Việt