Ukraine thiết quân luật hay là Maidan lung lay tận gốc?

Ngày 27/11, Quốc hội Ukraine thông qua đề nghị áp dụng tình trạng thiết quân luật của Tổng thống Petro Poroshenko.

Thay vì kỳ hạn 60 ngày và phạm vi toàn quốc của ông Poroshenko đưa ra, lệnh này chỉ áp dụng trong thời hạn 30 ngày và áp dụng tại một số tỉnh biên giới sát Nga.

Trong khi đó, người đứng đầu chính quyền Crimea, ông Sergei Aksyonov cho rằng quyết định của Kiev về việc áp đặt lệnh thiết quân luật sau vụ đụng độ mới đây giữa các tàu hải quân Nga và Ukraine ở Eo biển Kerch không gây ra mối đe dọa cho bán đảo Crimea.

"Lệnh thiết quân luật của Ukraine không gây ra mối đe dọa cho Crimea. Tôi chắc chắn chúng tôi có đủ nhân lực và vũ khí ở Cộng hòa Crimea.

Xin gửi lời cám ơn Tổng thống Vladimir Putin, Crimea được bảo vệ và trở thành pháo đài không thể bị tấn công như toàn bộ lãnh thổ Nga.

Không ai được phép xâm nhập trái phép khu vực biên giới của nhà nước Nga, đúng theo quy định trong Bộ luật Hình sự" - ông Aksyonov cho biết.

Theo ông Porosheko, lệnh thiết quân luật này sẽ cho phép Ukraine “phản ứng nhanh chóng”, đồng thời “huy động mọi nguồn lực trong thời gian nhanh nhất có thể” khi “xảy ra xung đột”.

Tổng thống Petro Poroshenko đang lợi dụng thiết quân luật để bảo vệ chiếc ghế của mình?

Tuy nhiên, trên tờ Sputnik, bản chất của lệnh này đã được phơi bày.

Theo tờ báo này, một trong những tác động chính không nhằm vào đối phó với Nga, mà giúp Kiev ngăn ngừa một cuộc bầu cử hợp pháp của Ukraine vào ngày 31/3 năm sau.

Với thời hạn 30 ngày, đồng nghĩa với việc lệnh này sẽ ảnh hưởng tới chiến dịch tranh cửa Tổng thống tại Ukraine.

Nếu theo điều hạn 60 ngày như kiến nghị của ông Poroshenko, quá trình chuẩn bị cho công tác bỏ phiếu, kiểm phiếu sẽ bị tác động trực tiếp.

Điều này cho thấy, khi nào các lệnh thiết quân luật còn duy trì thì ông Poroshenko vẫn là Tổng thống và không có cuộc bầu cử nào có thể được thực hiện.

Tác động tương tự cũng diễn ra với bầu cử Quốc hội Ukraine. Thời hạn 30 và 60 ngày không tác động đến cuộc bầu cử này. Tuy nhiên, Quốc hội nước này có thể bỏ phiếu và có quyết định kéo dài tình trạng thiết quân luật hay không.

Nếu sự việc kéo dài đến tháng 10/2019 thì cuộc bầu cử ở Quốc hội cũng sẽ bị đình chỉ. Đây là quy tắc về luật thiết quân luật trong Hiến pháp Ukraine. Khi áp dụng tình trạng này thì Hiến pháp cũng không thể bị sửa đổi.

Một điều đáng chú ý khác mà chuyên gia bình luận trên tờ Sputnik chỉ ra rằng, khi áp dụng lệnh này, chính quyền Kiev có thể trưng dụng bất kỳ tài sản của cá nhân, doanh nghiệp, tập thể nào của Ukraine với mục đích phục vụ nhu cầu quân đội.

Đồng thời có thể huy động cả người dân tham gia quân đội mà không vướng phải bất kỳ sự chống đối nào.

Ngoài ra, thiết quân luật còn giới hạn về quyền tự do cá nhân của công dân Ukraine, trong đó có các quy định về việc cấm tụ tập, đình công, biểu tình nếu Kiev cho đây là hành động mang tính đe dọa đến an ninh quốc gia.

Ngoài ra, Kiev có thể kích hoạt thêm điều khoản cấm đi lại của người dân trên cả nước hoặc giới hạn thời gian ra khỏi nhà của người dân.

Hình ảnh cuộc biểu tình lật đổ chính quyền năm 2014 của Ukraine. Thiết quân luật không cho phép có những hành động biểu tình, đình công, tụ tập đông người.

Nhận định về điều này, Nghị sĩ Nga Igor Lutsenko cho rằng "lời giải thích đơn giản nhất là ông Poroshenko đang muốn lợi dụng tình trạng căng thẳng biển Azov để hoãn cuộc bầu cử mà ông ta thua thế."

Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Nga Konstantin Kosachev cũng đồng tình với quan điểm này.

“Liên quan tới việc áp đặt thiết quân luật tại Ukraine, rõ ràng đây không phải là hệ quả, mà là nguyên nhân. Có khả năng toàn bộ hành động khiêu khích trên biển Azov thực chất đã được lên kế hoạch từ trước”.

Theo kết quả thăm dò dân ý được một số tổ chức của Ukraine triển khai với 10.000 dân nước này cho thấy Tổng thống Poroshenko đang tụt hạng tín nhiệm nghiêm trọng so với các đối thủ cạnh tranh.

Theo kết quả thăm dò, cứ 5 người được hỏi có 1 người ủng hộ bà Yulia Timoshenko - lãnh đạo của Đảng Batkivshchina (21%). Trong khi tỉ lệ của ông Poroshenko là 10 ăn 1 (10%).

Trong khi đó, các ứng cử viên tiềm năng khác cũng đang có những sự ủng hộ đầy đe dọa với Tổng thống đương nhiệm Ukraine với các tỉ lệ thuyết phục ở ngưỡng 9%.

Đáng chú ý, cuộc thăm dò này tổ chức trong bối cảnh chưa một hoạt động vận động tranh cử nào được diễn ra.

Nhiều tổ chức hoạt động xã hội của Ukraine cho rằng chỉ trong tháng 12 đến đầu năm 2019, các chiến dịch tranh cử sẽ được tổ chức.

Đến khi đó, tỉ lệ ủng hộ Tổng thống sẽ còn thấp hơn rất nhiều và không có hi vọng nào cho vị Tổng thống này còn tại vị sau bầu cử.

Đỗ Tú