Ứa miếng với cách ăn chua mà ngon của người Thái ở Sơn La

Khác với kiểu ăn vặt từ những loại thức ăn được chế biến sẵn của người miền xuôi. Người vùng cao Sơn La lại có những món ăn rất độc đáo được kết hợp từ các loại rau củ mang đậm chất núi rừng. Đó là món cải bắp cuộn nhót xanh và mắc sim củ đậu chấm cùng chẳm chéo mà người dân tộc Thái gọi là Kin Xổm (ăn chua).

1. Cải bắp cuộn nhót xanh

Khoảng đầu tháng 12 dương lịch khi những cây nhót bắt đầu ra trái non xanh mướt, nhiều người dân ở Sơn La thường tụ tập với nhau gặp gỡ, hàn huyên và ăn chua. Theo người Thái, khi thưởng thức món này thì phải đông người ăn mới ngon, vừa ăn vừa cười nói, vừa xuýt xoa vì vị chua, cay, nồng thì mới thú vị.

Món ăn chua này yêu cầu phải có đủ các nguyên liệu: Nhót, bắp cải, tỏi tươi,rau mùi, chẳm chéo. Nếu thiếu một trong số các thành phần này thì món ăn sẽ không tròn vị.

Người Thái chọn những quả nhót non vẫn còn lớp phấn trắng bám ở vỏ ngoài, rửa sạch rồi để ráo. Các loại rau ăn kèm với nhót cũng phải được chọn lựa chuẩn chỉ và đầy đủ bao gồm: Bắp cải, lá tỏi tươi, rau mùi, gừng. Trong đó quan trọng nhất là phải chọn được loại bắp cải bánh tẻ có màu xanh hơi sẫm thì lúc ăn sẽ bùi ngọt hơn là những bắp non màu trắng.

Bắp cải có màu xanh sẫm sẽ giúp món ăn bùi, giòn và giảm độ chua của quả nhót.

Độ ngon của món ăn này còn phụ thuộc vào loại nước chấm “thần thánh” có tên chẳm chéo – một loại thức chấm đặc trưng của người Tây Bắc được giã từ tỏi, ớt, mắc khén, muối…

Khi các nguyên liệu đã chuẩn bị xong, mọi người sẽ ngồi quây quần để cùng ăn với nhau. Họ lấy một ít nhót, rau mùi, tỏi đặt vào giữa lá bắp cải cuộn chặt lại rồi chấm cùng chẳm chéo và thưởng thức. Chỉ cần cắn nhẹ thôi đã thấy vị thanh mát của bắp cải hòa lẫn vị cay nồng của ớt tỏi và chua thanh của nhót. Tất cả các nguyên liệu ấy tổng hòa với nhau tạo nên một dư vị tuyệt vời nơi đầu lưỡi, khiến thực khách không khỏi xuýt xoa thòm thèm.

2. Mắc sim củ đậu

Mắc sim là một loại quả rừng màu xanh sẫm, vỏ sần sùi, có vị rất chua và chát mà chỉ cần đưa lên miệng nhấm thử một miếng thì cái vị chua, chát đặc quánh ấy cứ bám dính lấy cổ họng khiến nhiều người không dám ăn lần sau.

Ấy vậy mà, dưới sự kết hợp tài tình của người Thái, mắc sim trở thành loại quả được nhiều người yêu thích, săn lùng, biến thành món “ăn chua” cực ngon khi kết hợp cùng củ đậu và chẳm chéo.

Chẳm chéo là loại thức chấm không thể thiếu trong các món ăn chua của người Thái. Chẳm chéo được chế biến bằng cách giã nhuyễn rau mùi, tỏi, ớt, muối, mắc khén(1 loại quả gần giống với hạt tiêu ở miền xuôi).

Cách làm món này khá đơn giản, chỉ cần thái mỏng mắc sim, củ đậu và giã nhỏ tỏi, ớt, mắc khén để làm chẳm chéo là có thể ăn luôn. Miếng mắc sim xanh chát nằm lọt thỏm giữa miếng củ đậu trắng ngần sẽ được “đắm mình” vào thứ nước chấm sền sệt, thơm lừng . Vị chua, chát đáng sợ ban đầu của mắc sim đã không còn nữa, thay vào đó là cái vị chua thanh, cay xè và ngọt mát nơi cuống họng. Mùi thơm man mát của củ đậu, cùng dư vị chua, cay, mặn, ngọt quyện vào nhau khiến thực khách nhớ mãi.

Mắc sim củ đậu còn là món ăn được người dân Sơn La ưa dùng trong các dịp tiệc tùng như là một món tráng miệng để giải rượu và giảm độ ngấy của mâm cỗ nhiều thịt.

Kiểu ăn chua của người Thái không đơn giản là để thưởng thức các sản vật của núi rừng, mà còn là cách bà con thể hiện sự gần gũi, đoàn kết với nhau. Cả nhóm người vừa trò chuyện, nói cười rôm rả vừa xuýt xoa, nước mắt dàn dụa vì cái vị cay nồng xộc thẳng lên mắt, mũi mà sao vẫn cảm thấy sảng khoái lạ thường.

Có cuộc sống gắn bó chặt chẽ với núi rừng, người dân tộc Thái ở Sơn La rất quý trọng những sản phẩm đến từ tự nhiên bởi họ cho rằng đó là nguồn thức ăn sạch sẽ và bổ dưỡng nhất. Lối sống tự cung tự cấp, chủ yếu tiêu dùng những sản phẩm mà mình tự làm ra hoặc kiếm được đã giúp họ sáng tạo ra những món ăn rất dân giã nhưng vô cùng hấp dẫn, góp phần làm nên nét độc đáo cho ẩm thực dân tộc Tây Bắc.

Bích Hội