Tương lai của Hiệp ước Bầu trời Mở sau bầu cử Mỹ?

Ở Nga, sự kiện này được gọi là một trong những động thái phá hoại hệ thống kiểm soát vũ khí, nhưng các hành động sắp tới sẽ được xác định tùy thuộc vào cách hành xử trong tương lai của các bên ký kết khác.

Câu hỏi quan trọng hiện nay là liệu châu Âu có chuyển thông tin thu được trong các chuyến bay của họ đến Mỹ hay không, và liệu các quan sát viên Nga có thể bay qua các căn cứ của Mỹ ở châu Âu hay không.

Theo phó giáo sư triết học tại Đại học quốc gia Moscow mang tên Lomonosov, nhà khoa học chính trị Boris Mezhuev, quyết định rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở (OST) của Mỹ về bản chất chính trị, ban lãnh đạo mới của đất nước có khả năng sẽ cố gắng tham gia hiệp định này một lần nữa.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trước đó nói rằng Mỹ sẽ được bảo vệ tốt hơn sau khi rút khỏi hiệp ước. Đến lượt Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Robert Menendez lại lên tiếng phản đối quyết định này, gọi nó là “liều lĩnh” và khiến Mỹ với các đồng minh “ít được bảo vệ hơn trước Nga”.

Tương lai của Hiệp ước Bầu trời Mở sau bầu cử Mỹ? (Ảnh: Reuters)

Ông Mezhuev cho biết, sau khi chính thức lên nắm quyền, tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ cố gắng tham gia lại Hiệp ước Bầu trời Mở.

“Đối với tôi, dường như ông ấy sẽ cố gắng làm điều này. Quyết định rút khỏi hiệp ước mang tính chất chính trị đối với chính quyền sắp mãn nhiệm, và dường như đang cố gắng tranh thủ sự ủng hộ của những giới hiếu chiến nhất, bao gồm cả Lầu Năm Góc. Tuy nhiên, như chúng ta thấy, điều này đã vấp phải sự phản đối tại Thượng viện, trước hết là các thành viên đảng viên Dân chủ, những người cho rằng việc Washington rút khỏi OST là một quyết định rất sai lầm”, chuyên gia Mezhuev nhận định.

Ngoài ra, ông Mezhuev nói thêm rằng các đồng minh châu Âu của Washington, đặc biệt là Vương quốc Anh cũng tuân theo đánh giá tương tự.

“Người Anh cho rằng việc Mỹ rút khỏi hiệp ước làm suy yếu an ninh của các nước châu Âu và chính các nước tham gia. Nếu Nga đóng cửa bầu trời, điều này sẽ đóng một vai trò tiêu cực, trước hết là đối với chính châu Âu và Mỹ. Tôi nghĩ, bất chấp quyết định được đưa ra ở Washington, rất có thể sẽ không được Thượng viện thông qua và chính quyền của ông Biden sẽ cố gắng quay trở lại hiệp ước”, ông Mezhuev nhấn mạnh.

Đồng thời, vị chuyên gia người Nga cũng không loại trừ việc trước khi rời nhiệm sở, đương kim Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ cố gắng thực hiện các bước đi khác nhằm làm phức tạp mối quan hệ của Washington với Nga.

“Có vẻ như ông Trump bị Nga xúc phạm vì điều gì đó, mặc dù trên thực tế Nga là một trong số ít các cường quốc thế giới chưa chúc mừng ông Biden đắc cử. Có lẽ ông Trump sẽ cố gắng gây khó khăn cho một số hiệp ước khác, mà Mỹ vẫn chưa rút lui hoặc áp đặt các biện pháp trừng phạt mới. Đây là một tình huống nguy hiểm và tôi mong tốt hơn nếu việc chuyển giao quyền lực ở Mỹ diễn ra càng sớm càng tốt”, chính trị gia Mezhuev kết luận.

Trước đó, hôm 21/5, chính quyền Tổng thống Trump tuyên bố Mỹ sẽ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở có hiệu lực từ năm 2002 gồm 35 thành viên, cho phép các bên tham gia thực hiện các chuyến bay giám sát không vũ trang trên lãnh thổ của nhau. Mỹ thông báo với các nước thành viên trong hiệp ước về quyết định chính thức rút khỏi hiệp ước trong 6 tháng với lý do Nga đã vi phạm hiệp ước.

Tổng thống Mỹ cho rằng việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước này sẽ buộc Moscow phải quay trở lại bàn đàm phán, tuy nhiên phủ nhận động thái này có thể khiến mối quan hệ 2 bên leo thang căng thẳng.

Hiệp ước Bầu trời mở là một phần trong mạng lưới các thỏa thuận kiểm soát vũ trang nhằm đảm bảo an ninh và sự ổn định trên khắp châu Âu, cũng như đảm bảo tính minh bạch nhằm giảm những hiểu lầm có thể leo thang thành xung đột giữa các bên.

Thanh Bình (lược dịch)