Tưởng là đặc sản, nhiều người ngộ độc vì ăn nhầm con so biển

Ngộ độc con so

Bệnh nhân Đỗ Văn B. ở Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh được người nhà đưa vào cấp cứu tại Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển – Uông Bí trong tình trạng nôn mửa, lơ mơ sau khi ăn so biển. Anh B. kể, do nhà ở ven biển nên khi thấy người dân bày bán con so liền mua về chế biến ăn.

Ăn xong khoảng 2-3 tiếng, anh B. bắt đầu thấy tê đầu lưỡi, toàn thân mỏi mệt, nôn mửa. Ngay sau khi vào viện, anh B. đã được các bác sĩ nhanh chóng rửa dạ dày, sử dụng than hoạt tính kết hợp truyền dịch, dùng thuốc tăng cường chuyển hóa chất độc.

Bệnh nhân Trịnh Văn T. (27 tuổi, trú tại Quảng Ninh) đến cấp cứu tại Bệnh viện Bãi Cháy, Quảng Ninh trong tình trạng tê yếu tay chân, suy hô hấp nặng. Trước đó trong bữa tiệc liên hoan cùng bạn bè, bệnh nhân đã ăn 1 con so biển có nhiều trứng và xuất hiện các triệu chứng như tê bì mười đầu ngón tay, tê nóng vùng môi, lưỡi, nôn thốc và được người nhà đưa vào bệnh viện cấp cứu.

Các bác sĩ đã nhanh chóng đặt ống nội khí quản, điều trị thải độc bằng thuốc bài niệu, gây nôn hết thức ăn, rửa dạ dày khẩn cấp, hồi sức tích cực theo phác đồ.

Nhiều người ngộ độc vì ăn nhầm con so với con sam biển

Trước đó, Khoa Cấp cứu Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí tiếp nhận 5 người nhập viện cùng do ngộ độc so biển. Cả 5 người này đều có địa chỉ ở Yên Thanh - Uông Bí - Quảng Ninh. Được biết trước lúc vào viện khoảng 1,5 giờ cả 5 người có liên hoan tại nhà và có ăn so biển. Sau đó cả 5 người đều có biểu hiện tê lưỡi, tê tay chân và ngay lập tức được người thân đưa đến viện cấp cứu.

BsCKI. Hoàng Thăng Vân - Phó Trưởng khoa Hồi sức tích cực Nội Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí, Quảng Ninh cho biết vùng ven biển nước ta có hai con vật rất giống nhau: con sam và con so. Cả hai con này đều sống chủ yếu ở vùng ven biển, trong các vịnh, đầm nước mặn và các cửa sông, hình thù giống hệt nhau nên dễ gây nhầm lẫn. Cũng vì vậy thỉnh thoảng vẫn xảy ra ngộ độc chết người do nhầm con so với con sam.

Phân biệt con sam và con so

Theo hướng dẫn của Cục An toàn thực phẩm Bộ Y tế, con sam (tên khoa học là Tachypleus tridentatus) có hình thù lạ mắt, vỏ cứng như mai cua, mình tròn vẹt, đường kính khoảng một gang tay (20cm), dưới bụng có 8 chân càng nhỏ, bơi rất chậm và bò như cua. Con sam cái nặng khoảng 1kg, sam đực nhỏ hơn, chỉ nặng bằng nửa sam cái. Khoảng từ tháng 10 đến tháng 2 âm lịch, sam bắt đầu giao phối, sau đó sam cái mang bụng đầy trứng nhỏ như hạt tiêu, đợi ngày đẻ.

Đặc điểm của loài sam là luôn luôn đi đôi. Người dân vùng biển, sáng sớm đi dọc bờ biển thường bắt được những cặp vợ chồng sam, con đực lúc nào cũng bám chặt cứng vào lưng con cái, không chịu rời. Người ta bắt sam để lấy trứng ăn là chính, do đó thường vứt bỏ sam đực đi vì sam đực không có trứng và nhỏ chẳng được bao nhiêu thịt.

Con so biển (tên khoa học là Carcinoscorpius rotunicauda) có hình dáng rất giống con sam, nhưng là một con vật độc, ăn có thể chết người, do đó chúng ta cần chú ý phân biệt, tránh nhầm lẫn.

Cần nhớ con sam có một đặc điểm rất dễ nhận là lúc nào cũng đi đôi, còn con so tuy hình dáng nom giống hệt con sam nhưng nhỏ hơn nhiều và chỉ đi một mình.

Trứng sam là một thức ăn ngon và bổ được bà con vùng biển ưa chuộng, còn trứng so rất độc, ăn phải sẽ bị ngộ độc nguy hiểm. Chất độc giết người trong loài so biển là Tetrodotoxin, một chất cực độc giống độc tố của cá nóc. Những vụ ngộ độc thức ăn do Tetrodotoxin thường rất nặng.

Độc tố này tác động lên thần kinh trung ương, gây tê liệt cơ thể, ngừng tuần hoàn, hô hấp, dẫn đến tử vong nhanh chóng. Điều cần chú ý là chất độc này không bị nhiệt phá hủy, nó chịu được nhiệt độ cao, dù có đun sôi, phơi khô hay sấy khô chất độc vẫn tồn tại, do đó thức ăn được đun nấu chín, nướng chín hay phơi khô ăn đều nguy hiểm.

Sau khi ăn phải so biển, chất Tetrodotoxin được hấp thu nhanh qua đường tiêu hóa trong khoảng 10 - 15 phút, đạt nồng độ cao nhất trong máu sau 20 phút và chỉ mấy giờ sau các triệu chứng ngộ độc xuất hiện. Liều tử vong đối với người là 1 - 2 miligam. Nguyên nhân tử vong là liệt cơ hô hấp và hạ huyết áp.

Để đề phòng ngộ độc, chúng ta tuyệt đối không được ăn so biển, kể cả trứng và thịt của chúng.

Khánh Chi