'Tuần trăng mật' trong quan hệ Nga - Thổ Nhĩ Kỳ

Bất chấp sóng gió nổi lên trong quan hệ song phương sau vụ Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ máy bay Nga năm 2015, quan hệ hợp tác giữa hai nước láng giềng đã được hàn gắn và phát triển nhanh chóng. Gần đây, Moscow và Ankara luôn kết nối và có tiếng nói chung trong vấn đề Syria. Ðiện Kremlin cho biết, trong cuộc điện đàm tuần trước, Tổng thống Nga V.Putin và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ R.Erdogan cùng bày tỏ quan ngại về những diễn biến liên quan tới Syria. Ðồng thời, cả hai nhà lãnh đạo bày tỏ ủng hộ việc đẩy mạnh tiến trình tìm kiếm một giải pháp chính trị tại đây dựa trên Nghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ và những quyết định do Ðại hội đối thoại dân tộc Syria đưa ra tại Sochi.

Trước đó, Tổng thống Putin đã lựa chọn Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia đầu tiên đến thăm sau khi đắc cử nhiệm kỳ Tổng thống thứ tư của mình. Phát biểu tại cuộc họp báo ở Ankara sau cuộc hội đàm với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan, Tổng thống Putin đã nhấn mạnh hiện không có bất cứ yếu tố nào cản trở quan hệ song phương tiếp tục phát triển và hợp tác Nga - Thổ Nhĩ Kỳ trong nhiều lĩnh vực rất hiệu quả, nhất là việc thực hiện các dự án chung lớn như "Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ", cũng như hợp tác trong lĩnh vực hạt nhân... Hợp tác quân sự giữa hai bên cũng đạt kết quả đáng kể khi nhà lãnh đạo Nga tuyên bố đã đạt được thỏa thuận với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ về việc đẩy nhanh tiến độ bàn giao hệ thống tên lửa S-400 cho Ankara. Trước đó, Nga khởi công xây dựng nhà máy điện hạt nhân tại Thổ Nhĩ Kỳ, trị giá 20 tỷ USD.

Các nhà phân tích cho rằng, thời điểm hiện nay đang là "thiên thời, địa lợi, nhân hòa" để Nga và Thổ Nhĩ Kỳ tăng cường quan hệ. Trong bối cảnh cả hai nước cùng đang bị Mỹ và các nước đồng minh phương Tây chỉ trích và o ép, việc họ xích lại gần nhau là lẽ đương nhiên. Ðối với Thổ Nhĩ Kỳ, Nga không những là đối tác đối ngoại, an ninh quan trọng, mà còn là đối tác kinh tế lớn. Hiện tại, một nửa số khí đốt và 30% số than đá nhập khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ là từ Nga. Moscow cũng là nhà cung cấp dầu mỏ lớn thứ ba của Ankara. Kim ngạch thương mại song phương cũng tăng mạnh, đạt mức 22 tỷ USD trong năm 2017 và hai bên kỳ vọng nâng con số này lên 100 tỷ USD trong tương lai. Lợi ích kinh tế, chính trị, an ninh đã khiến Nga - Thổ Nhĩ Kỳ xích lại gần nhau. Ðây cũng là lý do ông Putin và ông Erdogan gặp nhau nhiều lần trong năm 2017.

Nhận định về tương lai quan hệ Moscow và Ankara, giới phân tích cho rằng, ông Putin vừa tái đắc cử Tổng thống Nga, trong khi ông Erdogan vẫn giành được uy tín cao của dân chúng và luôn chủ trương xích lại gần Nga. Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tổ chức bầu cử Quốc hội và Tổng thống vào tháng 11-2019 và sau đó Tổng thống là người nắm quyền lực tối cao nhờ Hiến pháp sửa đổi. Các nhà phân tích nhận định, chừng nào hai nhà lãnh đạo này còn nắm quyền, quan hệ Nga - Thổ Nhĩ Kỳ còn phát triển tốt đẹp. Giám đốc Viện Thổ Nhĩ Kỳ thế kỷ 21 C.Ðê-lếch cho rằng, nếu ông Erdogan thắng cử, đất nước Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tiến gần hơn tới việc trở thành một cường quốc Âu - Á bởi Tổng thống sẽ đưa đất nước ngày càng xa rời phương Tây.

Theo các chuyên gia khu vực, khi Nga - Thổ Nhĩ Kỳ thúc đẩy hợp tác và nhất là bắt tay chặt chẽ trong vấn đề Syria, điều này sẽ ngày càng khoét sâu rạn nứt trong nội bộ NATO cũng như mở rộng hố sâu ngăn cách quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ (nước thành viên NATO) với phương Tây. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích của Thổ Nhĩ Kỳ tỏ ra không quá lạc quan về triển vọng quan hệ Nga - Thổ Nhĩ Kỳ và cho rằng "tuần trăng mật" giữa hai bên không dễ bền vững. Bởi vì, các lợi ích chiến lược có thể sẽ buộc Thổ Nhĩ Kỳ phải triển khai chính sách ngoại giao "cân bằng nước lớn" trong dài hạn. Theo đó, một mặt, Ankara vẫn phải ở lại trong NATO và theo đuổi việc gia nhập EU, hàn gắn quan hệ với Mỹ; mặt khác, vẫn duy trì quan hệ gần gũi với Nga.

Ðông Dương