Tuần không ngủ yên của Tổng thống Venezuela

Người dân Venezuela xếp hàng chờ chứng thực chữ ký ủng hộ tổ chức trưng cầu dân ý ngày 21-6.

Theo yêu cầu của Hội đồng Bầu cử Quốc gia, những người đã ký ủng hộ tổ chức trưng cầu dân ý, cần quay lại các điểm bỏ phiếu, lấy dấu vân tay để chứng thực chữ ký của mình. Tháng trước, phe đối lập đã đệ trình Hội đồng gần 2 triệu chữ ký, song 600.000 trong số này đã bị Hội đồng loại bỏ do nghi ngờ gian lận. Trong giai đoạn tháng 6 này, phe đối lập đã thu thập được đủ hơn 200.000 chữ ký để tiếp tục giai đoạn tháng tiếp theo. Phe đối lập cần kêu gọi thêm gần 4 triệu chữ ký, tương đương 20% cử tri cả nước để khởi động cuộc trưng cầu dân ý buộc Tổng thống từ chức.

Phe đối lập đang chạy nước rút để cuộc trưng cầu dân ý có thể khởi động ngay trong năm nay. Nếu như ông Maduro thất bại trong cuộc trưng cầu này, Hội đồng Bầu cử phải tổ chức bỏ phiếu bầu Tổng thống mới. Theo kết quả các cuộc thăm dò, khả năng tái đắc cử của ông Maduro sau cuộc bỏ phiếu trong năm 2016 sẽ cực kỳ thấp. Nhưng nếu trưng cầu dân ý tổ chức năm 2017 và ông Maduro buộc phải từ chức, người tiếp quản nhiệm kỳ 2 năm còn lại của ông không ai khác là Phó Tổng thống Aristóbulo Isturiz, thuộc Đảng Xã hội chủ nghĩa thống nhất do ông Maduro cầm quyền.

Mặc dù khẳng định chắc chắn rằng, cuộc trưng cầu dân ý là bất hợp pháp và không thể diễn ra trong năm nay do phe đối lập khởi động chiến dịch quá muộn, ông Maduro và các đồng minh không thể vì thế mà "bình chân như vại". Tình cảnh xã hội Venezuela đang diễn ra theo hướng xấu đi. Người dân phải chịu cảnh thiếu hụt lương thực trầm trọng. Chỉ trong 2 tuần qua, khắp Venezuela đã xảy ra hơn 50 vụ bạo loạn, cướp bóc và biểu tình. Hàng trăm người đập phá và tràn vào bên trong các cửa hàng, cướp đi tất cả đồ ăn họ tìm thấy. Ít nhất 5 người đã thiệt mạng, trong đó có 1 bé gái 4 tuổi bị bắn chết khi các băng đảng đường phố tranh giành nhau miếng ăn. Tỷ lệ tội phạm tăng; lạm phát ở tốc độ phi mã. Thật khó tin khi tình trạng trên xảy đến với đất nước từng xuất khẩu nông sản và có lượng dầu mỏ dự trữ vào hàng lớn nhất thế giới.

Chính phủ của Tổng thống Maduro cho rằng, nguyên nhân khủng hoảng kinh tế là do những chủ doanh nghiệp giàu có đã tích trữ thực phẩm, dẫn đến nạn thiếu hụt rồi bán ra với giá cắt cổ, trục lợi từ tình cảnh đáng thương của người dân; đồng thời cáo buộc phe đối lập đứng đằng sau các vụ tấn công tại các cửa hàng thực phẩm. Để giải quyết tình hình và tránh việc hàng hóa rơi vào thị trường chợ đen, Tổng thống Maduro đã đặt ra một hệ thống phân phối thực phẩm, song hệ thống này lại nằm trong tay chính các đồng minh của ông và bị Chính phủ sử dụng như một công cụ để những người ủng hộ ông Maduro thu lợi.

Áp lực buộc Tổng thống Venezuela từ chức đã vượt ra khỏi biên giới quốc gia. Ngày 23-6, thành viên Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS) đã nhóm họp tại Washington, Mỹ để quyết định có nên gây áp lực buộc Đảng Xã hội chủ nghĩa thống nhất của tổng thống Maduro chấp nhận lời kêu gọi tổ chức bầu cử sớm - điều người dân Venezuela rất ủng hộ lúc này. Về phía Mỹ, Ngoại trưởng John Kerry cũng như Thứ trưởng Ngoại giao Tom Shannon, người vừa được cử đến Venezuela ngày 21-6 để thảo luận về các vấn đề ở Venezuela, đồng thời, cải thiện quan hệ đang bị "căng thẳng nghiêm trọng" với quốc gia Nam Mỹ, cũng đã công khai ủng hộ cuộc trưng cầu dân ý diễn ra trong năm nay. Các quan chức Mỹ lo ngại, nguy cơ đổ máu và khủng hoảng nhân đạo có thể vượt khỏi biên giới Venezuela, gây ảnh hưởng tới di sản hòa bình của Tổng thống Barack Obama tại khu vực Mỹ La tinh - nơi ông đã khép lại quá khứ thù địch giữa Mỹ và Cuba, từng bước bình thường hóa quan hệ hai nước.

Ngọc Huy (Theo AFP, Guardian, New York Times)