Tử vong vì dùng thuốc 'tiểu đường hoàn' chữa đái tháo đường

Bác sỹ Phạm Thế Thạch, khoa Hồi sức tích cực, BV Bạch Mai cho biết: Thời gian gần đây, khoa Hồi sức tích cực liên tục tiếp nhận các bệnh nhân gặp biến chứng nặng sau một thời gian dùng thuốc “tiểu đường hoàn” để điều trị bệnh tiểu đường. Đáng tiếc là hai trong số ba bệnh nhân đó đã tử vong trước sự bất lực của các thầy thuốc và gia đình.

Gần đây nhất là trường hợp một nam bệnh nhân 66 tuổi ở quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, phát hiện ĐTĐ tuýp 2 cách đây 10 năm nhưng không điều trị bằng thuốc tây y mà dùng thuốc “tiểu đường hoàn”. Theo lời người nhà bệnh nhân, trước khi vào viện hai ngày bệnh nhân xuất hiện sốt, kèm theo mệt mỏi, ăn uống kém, sau đó xuất hiện nói nhảm, ý thức chậm chạp.

Ngày 27-10, bệnh nhân được gia đình đưa vào Viện Tim Hà Nội cấp cứu trong tình trạng kích thích, nói nhảm, huyết áp tụt, xét nghiệm khí máu tình trạng toan chuyển hóa nặng. Bệnh nhân được tiến hành đặt nội khí quản, thở máy, lọc máu liên tục. Tình trạng chuyển biến chậm nên bệnh nhân được chuyển đến khoa Hồi sức tích cực cùng ngày.

Tình trạng bệnh nhân khi nhập viện: Toan chuyển hóa nghi do ngộ độc phenformin/ĐTĐ tuýp 2, tăng huyết áp. Bệnh nhân được lọc máu liên tục, bù dịch, truyền bicarbionat, vận mạch, thở máy theo phác đồ và điều trị kháng sinh liều cao. Mặc dù được các bác sĩ tận tình cứu chữa, áp dụng tất cả các biện pháp điều trị tích cực tối đa nhưng tình trạng toan máu, suy tuần hoàn, suy thận của bệnh nhân nặng lên. Đến 10g ngày 30-10, bệnh nhân ngừng tuần hoàn, được cấp cứu ngừng tuần hoàn theo phác đồ nhưng không có mạch trở lại.

Thuốc “tiểu đường hoàn” mà các bệnh nhân sử dụng dẫn đến ngộ độc. Ảnh: T.M

Theo bác sĩ Thạch, trước đó khoa cũng tiếp nhận một bệnh nhân 57 tuổi ở Lạng Sơn vào viện trong tình trạng tương tự. Bệnh nhân bị tiểu đường nhiều năm nhưng chỉ điều trị bằng “tiểu đường hoàn” mua theo lời mách của người quen. Bệnh nhân vào viện trong tình trạng ho, sốt cao. Khi chuyển đến khoa Hồi sức tích cực, bệnh nhân đã có dấu hiệu suy đa tạng, toan chuyển hóa nặng, nghi do ngộ độc phenformin, chỉ điều trị khoảng 4-5 ngày thì bệnh nhân tử vong.

Và gần đây nhất là trường hợp bệnh nhân nam, 70 tuổi ở Hà Nội cũng có các dấu hiệu giống như 2 bệnh nhân trên. Bệnh nhân có bệnh cảnh đau bụng, đau ngực, suy đa tạng, axit lactic trong máu tăng, giống như cơn nhồi máu cơ tim cấp, hôn mê và phải thở máy… Bệnh nhân đã được lọc máu khẩn cấp. May mắn là sau thời gian hồi sức, điều trị tích cực, người bệnh đã qua cơn nguy kịch, rút ống nội khí quản và sắp được xuất viện.

Điều đáng chú ý là cả ba bệnh nhân trên đều vào viện với bệnh cảnh giống nhau: Đau bụng kèm theo đau ngực giống như một cơn nhồi máu cơ tim cấp, sốc, suy đa tạng rất nhanh, xét nghiệm axit lactic trong máu cao. Cả ba bệnh nhân đều có tiền sử ĐTĐ nhiều năm nhưng không điều trị bằng thuốc tây y mà tự điều trị bằng viên “tiểu đường hoàn” không rõ nguồn gốc xuất xứ, không có nhãn mác, được bán trên mạng, giao hàng tận nhà. Cả ba bệnh nhân trên đều có chung chẩn đoán: Toan chuyển hóa do ngộ độc phenformin/ĐTĐ tuýp 2.

Theo TS-Bác sỹ Nguyễn Quang Bảy, phụ trách khoa Nội tiết-ĐTĐ, BV Bạch Mai, phenformin là một hoạt chất giúp hạ đường huyết nhưng gây nhiều tác dụng phụ và những biến chứng khôn lường nên đã bị cấm sử dụng trên toàn thế giới từ năm 1978. Lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân, họ đã trà trộn, mạo danh thuốc đông y để bán ra thị trường.

“ĐTĐ là bệnh mạn tính, có thể kiểm soát và hạn chế tối thiểu các biến chứng của nó nếu bệnh nhân được tuân thủ một liệu trình điều trị, theo dõi liên tục, đúng đắn, phối hợp với một chế độ ăn uống hợp lý và tập luyện phù hợp theo chỉ định của bác sỹ. Nhiều người thường tự mày mò các phương pháp điều trị bằng “thuốc đông y”, hoặc kinh nghiệm dân gian dẫn đến những biến chứng nguy hiểm và đáng tiếc như các trường hợp bệnh nhân trên đây”, TS. Bảy cho biết.

Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới cho thấy, cứ mỗi 10 giây thì có 2 người bị ĐTĐ; cứ mỗi 30 giây thì có một người bị cắt chân do biến chứng ĐTĐ; cứ mỗi 7 giây thì một người chết do bệnh. Bệnh ĐTĐ không chỉ ảnh hưởng tới người bệnh mà còn cả gia đình và toàn xã hội. Theo Liên đoàn ĐTĐ thế giới (IDF) năm 2017, Việt Nam có tới 3,53 triệu người đang chung sống với bệnh ĐTĐ, tương đương với 6% tổng dân số.

Dự đoán, đến năm 2045, sẽ có 6,3 triệu người mắc ĐTĐ, tăng 78.5%. Hiện chỉ 28,9% bệnh nhân được điều trị tại các cơ sở khám chữa bệnh. Tỉ lệ người mắc bệnh ĐTĐ đang tăng chóng mặt và ngày càng trẻ hóa, rất nhiều người độ tuổi 25-30 mắc ĐTĐ mà không hay biết, thậm chí có những trường hợp trẻ 12, 13 tuổi bị ĐTĐ tuýp 2 đã được ghi nhận.

Nhằm hưởng ứng Ngày ĐTĐ thế giới 14-11, ngày 11-11 Trung ương Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam phối hợp với Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam TP Hà Nội tổ chức Ngày hội phòng chống, phát hiện sớm bệnh ĐTĐ năm 2018. Tại ngày hội, người dân được làm xét nghiệm ĐTĐ và tư vấn miễn phí về chế độ dinh dưỡng, luyện tập…

Vân Hà