'Tù tại gia' và bản chất của thiết bị định vị điện tử

'Tù tại gia' (quản chế tại gia) đòi hỏi người thụ án phải gắn một thiết bị giám sát điện tử - Ảnh: EPProbation

Thiết bị giám sát là gì?

Thiết bị giám sát là một thiết bị định vị truyền tín hiệu được gắn vào cơ thể một tù nhân tại gia đang thụ án thường dưới hình thức vòng chân và đòi hỏi một thiết bị đặc biệt để gỡ bỏ. Một thiết bị giám sát từ xa sẽ theo dõi tín hiệu được truyền đi để xác định tù nhân có rời khỏi khu vực giới hạn hay không.

Tại Mỹ, những thiết bị giám sát cần có hệ thống điện thoại để hoạt động. Đường dây này thu thập thông tin từ thiết bị giám sát và gửi về chính quyền địa phương. Một số đơn vị giám sát cũng có khả năng hoạt động tương tự và thông tin của tù nhân được gửi qua đường dây điện thoại.

Những hoạt động tù nhân tại gia được thực hiện

Theo luật pháp Australia, những tù nhân tại gia được hưởng một số ngoại lệ nhất định thường rất hạn chế, chỉ giới hạn ở những việc thực sự cần thiết. Một số hoạt động được thực hiện tại Mỹ bao gồm tới công sở làm việc, tham dự các buổi lễ tôn giáo, tìm việc làm, sử dụng dịch vụ tư vấn về cai nghiện rượu hoặc ma túy và xuất hiện ở tòa án.

Các hoạt động khác có thể được cho phép theo từng trường hợp tùy theo mức độ quan trọng. Các hoạt động xã hội hoặc giải trí cá nhân sẽ bị cấm triệt để. Những người vi phạm quy tắc sẽ phải liên hệ với cảnh sát địa phương để giải trình sớm nhất có thể, theo luật pháp Mỹ.

Ưu điểm của Thiết bị giám sát

Thiết bị giám sát và chế độ tù tại gia cho phép các tù nhân duy trì việc làm trong khi thụ án, chăm sóc con nhỏ hoặc cha mẹ lớn tuổi. Những tù nhân tại gia vẫn được hưởng mức độ tự do nhất định cùng những tiện nghi chắc chắn sẽ thiếu thốn nếu thực hiện theo phương án giam giữ truyền thống.

Hơn nữa, việc tù nhân phải chi trả toàn bộ chi phí cho thiết bị định vị và các khoản phí trong thời gian thụ án giúp chính phủ tiết kiệm ngân sách và không gian trong các nhà tù cho những tội phạm đặc biệt nguy hiểm

Hạn chế của việc áp dụng 'tù tại gia' ở một số quốc gia

Việc sử dụng thiết bị giám sát điện tử trong hệ thống tư pháp hình sự làm nảy sinh một số vấn đề về đạo đức, pháp lý và thực tiễn ngay cả ở những quốc gia có nền tảng công nghệ và cơ sở hạ tầng hiện đại như Mỹ, Australia, khối EU.

Thời gian thụ án của một tù nhân tại gia thường kéo dài hơn so với tù nhân truyền thống. Vì vậy, dù mức phạt dường như nhẹ nhàng hơn rất nhiều, thiết bị giám sát điện tử chắc chắn sẽ trở thành rào cản cho một người phải tiếp tục duy trì các hoạt động xã hội trong phạm vi cho phép, trước mắt gia đình, người thân và đồng nghiệp.

Những câu hỏi về cách thức áp dụng cũng gây nhiều tranh cãi. Ví dụ như một tù nhân tại gia có giờ giới nghiêm thì vị trí của họ ngoài giờ giới nghiêm có bị kiểm soát hay không? Nếu chỉ định vị thì những hành động bạo lực tiềm ẩn có thể được ngăn chặn kịp thời hay không? Các cơ quan tư pháp có quyền biết được những gì về đời sống cá nhân của người tù tại gia?

Tại Australia, những vấn đề về tài chính khiến nhiều người lên án chế độ tù tại gia bởi những tù nhân chẳng những phải chi trả hoàn toàn cho việc vận hành thiết bị giám sát mà còn phải chịu các khoản phí liên quan đến cải tạo, giáo dục, án phí... Những gia đình có hoàn cảnh khó khăn thực sự không thể chi trả.

Vì vậy, việc áp dụng chế độ tù tại gia (quản chế tại gia) là một vấn đề cần nhiều nỗ lực trong thời gian dài để giải quyết bởi những mối liên quan đến xã hội, hành pháp và chính phủ.

Thu Phương