'Tứ quý' Thái Nguyên: (Bài 1) Đặc sản miến Việt Cường

Hong phơi miến tự động hạn chế được khó khăn về thời tiết. Ảnh: Đồng Văn Thưởng.

Khôi phục nghề truyền thống

Nghề làm miến dong ở xóm Việt Cường (xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên) có từ nhiều đời nay. Miến Việt Cường nổi danh tại đất Thái Nguyên rồi vươn ra cả nước và thế giới.

Miến Việt Cường ngon có tiếng với những sợi dai, thơm, vị ngon ngọt. Cho dù có nấu từ sáng rồi để đến tận trưa hâm nóng lại thì sợi miến ăn vào cũng không bị nát. Đó chính là đặc trưng mang lại thương hiệu của loại miến này.

Tuy nhiên, vào thời gian trước kia, do điều kiện sản xuất phụ thuộc đa số vào thời tiết nên miến chỉ được sản xuất theo từng thời vụ. Mỗi năm những người làm miến sản xuất từ tháng 5 cho đến gần Tết. Trong đó, làm miến chỉ tập trung trong khoảng 1 - 2 tháng trước Tết Nguyên đán. Thêm nữa, do sản xuất miến bằng kinh nghiệm và chưa có máy móc, sản xuất hoàn toàn thủ công nên năng suất thấp. Sản lượng thấp, chưa được quảng bá rộng rãi trên thị trường nên thu nhập của người làm miến còn hạn chế. Nhiều người đã bỏ nghề, chọn hướng đi khác. Nghề truyền thống có nguy cơ phôi phai.

15 năm trước, quyết tâm khôi phục làng nghề truyền thống đã được chàng thanh niên 22 tuổi bắt tay thực hiện. Anh là Nguyễn Văn Ba (sinh năm 1983 - Giám đốc Hợp tác xã Miến Việt Cường).

Nguyễn Văn Ba là con thứ 3 trong một gia đình có 5 anh em. Hoàn cảnh gia đình quá khó khăn nên việc học hành của Ba đành dang dở. Hàng ngày, bố mẹ anh phải làm thuê đủ nghề để mưu sinh. Khi đang học cấp 2, anh phải nghỉ học ở nhà đi làm thuê kiếm tiền phụ giúp gia đình. Công việc thực sự vất vả, thu nhập lại thấp.

Quyết tâm là thế, muốn làm giàu là vậy nhưng trước mặt Ba phải đối diện với biết bao khó khăn, thách thức. Bởi, bắt tay vào làm lại nghề cũ của gia đình, kinh nghiệm có được chỉ là sự truyền lại của bố mẹ chứ không có sổ sách ghi chép lại, miến đã sản xuất ra và được tiêu thụ trên thị trường nhưng khả năng tiêu thụ chưa cao vì lúc đó có rất nhiều cơ sở sản xuất miến khác nhau. Anh ngày đêm suy nghĩ, trăn trở tìm ra hướng đi mới trong nghề làm miến của mình. Học hỏi kinh nghiệm làm miến của bố mẹ, rồi anh lên Bắc Kạn để lấy nguyên liệu. Do làm thủ công, thời tiết mưa nhiều, ngậm ngùi nhìn miến làm ra phải đổ đi hàng tạ, nhưng thất bại không hề làm anh nản chí.

Nâng tầm

Sau 2 năm hoạt động, năm 2007, Hợp tác xã miến Việt Cường được thành lập. Đến nay, HTX có 25 thành viên với thu nhập bình quân 6 triệu đồng/người/tháng.

Đến thăm cơ sở sản xuất miến của HTX, chúng tôi ngỡ ngàng bởi sự thoắt ẩn thoắt hiện của hàng ngàn mét vuông miến được trưng ra phơi rồi thu lại. Phía sân trụ sở HTX, một cụ ông nằm trên chiếc giường tự động, tập co chân duỗi tay. Dáng vẻ nhanh nhẹn nhưng thư sinh, giám đốc Ba ra chào mọi người và giải thích, anh tự chế tạo cho bố mình một chiếc giường tập vận động sau khi ông bị tai biến.

Đóng gói miến tại HTX miến Việt Cường. Ảnh: Đồng Văn Thưởng.

Vào chuyện, anh kể, từ sự trăn trở với nghề, thấy thị trường miến sạch có tiềm năng phát triển nên anh quyết định mày mò nghiên cứu chế tạo máy ép miến bằng thủy lực và hệ thống xe chở phên miến thay thế sức người. Nhờ đó, năng suất lao động tăng lên rõ rệt và dần đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn của thị trường tiêu thụ.

Chưa dừng lại ở đó, anh tiếp tục đầu tư một dây truyền sản xuất miến mới với hệ thống thiết bị được nhập ở nước ngoài, bộ phận khung và một số phần phụ do anh tự nghiên cứu và chế tạo ra. Anh cho biết, khi áp dụng dây chuyền máy móc hiện đại, HTX của sản xuất được 2 tấn miến/ngày, miến làm ra đến đâu khô đến đó và sẽ được đóng gói ngay, nên không lo bị ảnh hưởng bởi thời tiết.

Với nỗ lực ấy, năm 2012, anh vinh dự được Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trao tặng giải thưởng Lương Định Của - giải thưởng dành cho những nhà nông trẻ xuất sắc. Dây chuyền hong phơi miến của HTX miến Việt Cường đã được đăng ký bản quyền sáng chế với cục sở hữu trí tuệ. Miến Việt Cường đạt nhiều giải thưởng, đặc biệt đã được tôn vinh là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu.

Miến do HTX của Ba sản xuất ra đã có mặt ở khắp các siêu thị lớn như: Coo.op Mart TP Hồ Chí Minh, Intemax Hà Nội, Dabaco Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên, Hải Phòng, Nghệ An và có mặt ở hầu khắp trong các tỉnh của cả nước. Đặc biệt, những đơn hàng với sản lượng lớn đã được thực hiện để xuất khẩu miến ra nước ngoài.

Nguyễn Văn Ba tiết lộ, còn nhiều đề xuất đơn hàng với đối tác nước ngoài song HTX chưa dám ký. Đáp ứng nhu cầu thị trường, HTX đang thực hiện việc mở rộng quy mô sản xuất và hoàn thiện chứng nhận ISO. Khi chất lượng, sản lượng được đảm bảo bền vững thì HTX mới ký kết cung ứng.

Đồng Văn Thưởng