Tư nhân vui mừng vì có 'đòn bẩy' cho sức bật năng lượng quốc gia, nhưng 'điểm bẩy' ở đâu?

Các đại biểu đóng góp ý kiến tại Diễn đàn Cấp cao về Năng lượng Việt Nam 2020

Bày tỏ vui mừng khi Nghị quyết 55/NQ-TW của Bộ Chính trị ban hành ngày 11/2/2020 (Nghị quyết 55) đã mở ra cánh cửa cho khu vực tư nhân tham gia vào đầu tư cho hệ thống truyền tải điện quốc gia, song nhiều doanh nghiệp cũng cho rằng, khi chưa có hành lang pháp lý thì dù mở cửa họ cũng không "biết đường nào đi".

Phát biểu tại phiên toàn thể Diễn đàn Cấp cao về Năng lượng Việt Nam 2020 diễn ra ngày 22/7, ông Nguyễn Tâm Tiến, Tổng giám đốc Trung Nam Group cho hay, Nghị quyết 55 ra đời khiến khối doanh nghiệp tư nhân rất vui mừng.

Gần đây nhất, Trung Nam đã được chấp thuận đầu tư Dự án Nhà máy điện mặt trời Trung Nam - Thuận Nam 450 MW kết hợp trạm biến áp 220/500 kV Trung Nam - Thuận Nam và đường dây 220 kV, 500 kV, dự kiến sẽ hoàn thành và kết nối với hệ thống lưới điện quốc gia vào tháng 8 hoặc tháng 9 năm nay.

"Đây là bước đột phá khi Đảng và Chính phủ đã cho phép tư nhân tham gia vào. Tuy nhiên, để tham gia vào hệ thống truyền tải điện quốc gia vẫn còn hai vấn vấn đề lớn cần giải quyết", ông Tiến nói.

Đối với các doanh nghiệp tư nhân, Nghị quyết 55 gồm hai vấn đề, đầu tiên là tất cả các thành phần kinh tế đều có thể tham gia vào phát triển nguồn năng lượng, và thứ hai là để tháo bỏ độc quyền trong việc truyền tải.

Theo ông Tiến, việc để tư nhân tham gia vào cả việc phát triển nguồn năng lượng đã giúp tăng đáng kể sản lượng điện tái tạo, song việc quá tải hệ thống truyền tải điện lại khiến các dự án này chưa phát huy được tiềm năng khai thác.

Do đó, khi khu vực tư nhân được góp mặt trong các dự án truyền tải điện, tình trạng này sẽ được giải quyết một cách nhanh chóng.

Ông Tiến cho biết, để xây 1 trạm truyền tải đường dây 500kV tư nhân có thể làm trong 6-8 tháng trong khi EVN có thể mất 4 năm.

"Vấn đề không phải là EVN không có nền tảng kỹ thuật và tiềm lực kinh tế, vì rõ ràng năng lực của EVN lớn hơn các doanh nghiệp tư nhân rất nhiều, nhưng nếu theo đúng quy trình thì rất mất thời gian, còn doanh nghiệp tư nhân 'quyết' rất nhanh", ông Tiến nói.

Vì vậy, khi Nghị quyết 55 được ban hành, Chính phủ đã cho tư nhân một "đòn bẩy", vấn đề còn lại là "điểm bẩy" ở đâu thì đó chính là hành lang pháp lý. Nếu như đã có "đòn bẩy" mà không có "điểm bẩy" thì doanh nghiệp cũng không thể "bẩy" lên được.

Qua diễn đàn, Tổng Giám đốc Tập đoàn Trung Nam kiến nghị các bộ, ngành sớm ban hành các văn bản cụ thể cũng như những điều kiện cần và đủ để tư nhân tham gia vào phát triển năng lượng quốc gia.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh phát biểu tại Diễn đàn Cấp cao về Năng lượng Việt Nam 2020

Tiếp thu những ý kiến tại diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, để thực sự phát huy được tất cả những chủ trương, đường lối đúng đắn trong Nghị quyết 55 cần nhiều yếu tố.

Không chỉ tập trung phát triển nguồn năng lượng hay hạ tầng mà còn phải đổi mới cơ cấu kinh tế để đảm bảo hiệu suất sử dụng năng lượng trên cơ sở sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả. Những vấn đề này đều là trọng tâm trong Chương trình hành động quốc gia về năng lượng sẽ được ban hành trong tháng 7 này, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết.

Đồng thời, Chính phủ sẽ tiếp thu kinh nghiệm thực tiễn từ những nước phát triển Anh, Phần Lan hay các tổ chức quốc tế như UNDP, không chỉ trong phát triển năng lượng tái tạo mà còn trong phát triển năng lượng bền vững gắn với bảo vệ môi trường thông qua các giải pháp cụ thể trong Nghị quyết 55.

Đặc biệt, Chính phủ sẽ tiếp thu những kiến nghị của doanh nghiệp tư nhân liên quan đến cơ chế chính sách cần phải đột phá trong thời gian tới để tiếp tục hoàn thiện môi trường pháp lý. Bên cạnh đó, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp trong khu vực công tiếp tục khai thác, phát huy tiềm năng theo những quán điểm đổi mới của Nghị quyết 55.

Nghị quyết 55 đã khẳng định cần phát triển các trung tâm năng lượng lớn của cả nước, khai thác các trung tâm năng lượng gió, điện khí, năng lượng tái tạo... Chủ trương này hoàn toàn phù hợp với các đề xuất của Ninh Thuận, Thừa Thiên Huế. Những kiến nghị này sẽ được nghiên cứu và đưa vào quy hoạch của Chính phủ như Tổng sơ đồ 8.

Với những vấn đề cấp bách và cần có cơ chế đặc thù, ví dụ như giải quyết cơ chế đặc thù cho Tập đoàn Trung Nam đầu tư dự án truyền tải điện để giải tỏa công suất điện mặt trời tại Ninh Thuận.

Từ thực tiễn này, các bộ, ngành sẽ khẩn trương sửa đổi Luật Điện lực và các bộ luật có liên quan khác để đảm bảo sự hạ tầng năng lượng truyền tải điện cũng như tháo gỡ những rào cản để đảm bảo sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển bền vững của năng lượng.

Một số ý kiến của các địa phương về giải tỏa công suất cũng như tạo điều kiện cho năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương cho biết đang xem xét bổ sung quy hoạch để tạo điều kiện cho các nhà đầu tư có tiềm năng nhất để đưa vào triển khai.

Hiện nay, tỉnh Ninh Thuận thực sự trở thành trung tâm năng lượng của cả nước với gần 3.000 MW điện mặt trời và gần 1.000 MW điện gió song vẫn còn hơn 675 MW điện mặt chưa giải tỏa được công suất. Vấn đề này là do chưa đồng bộ quy hoạch với việc phát triển đột biến, đây là trách nghiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc chậm bổ sung, phê duyệt các dự án truyền tải.

"Đây là bài học rút kinh nghiệm để báo cáo Chính phủ trong thời gian tới để tiếp tục có giải pháp cho các tư nhân tiếp tục đầu tư các dự án truyền tải để giải tỏa công suất. Đây là giải pháp quan trọng để không chỉ Ninh Thuận, Bình Thuận mà còn các địa phương như Gia Lai, Quảng Trị... phát triển nguồn năng lượng và giải tỏa công suất", Bộ trưởng Bộ Công Thương nhìn nhận.

Về giá điện, Bộ trưởng Tuấn Anh cho biết, Chính phủ sẽ tập trung đưa ra chính sách theo hướng lấy vấn đề đảm bảo đời sống của người dân, xã hội và nền kinh tế là then chốt. Từ đó sẽ xem xét bổ sung vào Tổng sơ đồ VIII cũng như Sơ đồ điện khí quốc gia để có cơ sở vững chắc để triển khai thực hiện trên cơ sở đảm bảo lợi ích cho nhà nước, nhà đầu tư và nhân dân.

HẠ AN