Tù nhân tình nguyện trại giam Auschwitz của phát xít Đức

Thông tin về trại tập trung này từ Pilecki bị cấm xuất bản hàng chục năm trời dưới thời Cộng hòa Nhân dân Ba Lan, và chỉ mới được dịch sang tiếng Anh dưới tiêu đề "The Auschwitz Volunteer" (Tình nguyện viên Auschwitz) - được đánh giá là một tài liệu lịch sử có tầm quan trọng lớn.

Dấn thân vào chỗ chết

Pilecki đã 40 tuổi khi tình nguyện bước vào trại Auschwitz của Đức quốc xã dưới cái tên giả Tomasz Seranfinski. Trước đó, vào tháng 9-1939, Pilecki tham gia chống quân Đức dưới sự chỉ huy của thiếu tá Jan Wlodarkiewicz trong vùng tạm thời bị phát xít Đức kiểm soát.

Đại úy Witold Pilecki, Tù nhân tình nguyện tại trại giam Auschwitz của phát xít Đức

Cùng với thiếu tá Wlodarkiewicz, Pilecki và đồng đội đã hình thành một phong trào phản kháng mang tên đội quân Ba Lan bí mật trong bối cảnh Ba Lan bị Đức chiếm đóng. Phong trào này nhanh chóng lan khắp Ba Lan.

Mùa hè năm 1940, Đức bắt đầu chiến dịch đột kích ở Warsaw, thủ đô Ba Lan, binh sĩ Đức bắt giữ người dân trên phố và đưa họ tới Auschwitz - trại tập trung vừa mở cửa. Các cuộc đột kích này nhằm gieo rắc kinh hoàng đối với người dân Ba Lan và tập hợp lực lượng lao động nô lệ.

Thiếu tá Wlodarkiewicz và Pilecki quyết định tìm hiểu thêm về trại tập trung Auschwitz - nơi mà hai thành viên của phong trào đội quân Ba Lan bí mật đã bị bắt và bị đưa vào đây. Họ muốn tổ chức một cuộc nổi dậy từ bên trong trại này. Và Pilecki tình nguyện dấn thân để thực hiện kế hoạch.

Ngày 19-9-1940, binh sĩ phát xít Đức đã làm chính xác điều mà đại úy Pilecki đang hi vọng: Chúng bắt anh trên đường phố thủ đô Warsaw và tống anh vào trại Auschwitz. Pilecki đã mô tả lúc bước vào trại tập trung là lúc anh vĩnh biệt mọi thứ trên trái đất để bước vào một nơi dường như không thuộc về trần gian. Ngay khi vừa bước vào Auschwitz, Pilecki đã nhận ra mục đích thực sự của trại tập trung này: giết người!

Trong tù, Pilecki thành lập một mạng lưới gồm 5 tù nhân không quen biết nhau để hạn chế thiệt hại về người nếu chẳng may bị mật vụ Đức bắt. Nhiệm vụ đầu tiên của anh là nâng cao điều kiện sống cho các thành viên mạng lưới.

Trại tập trung Auschwitz là nơi giam giữ và hành quyết hàng triệu người Do Thái

Ưu tiên với các thành viên là tìm một công việc trong nhà để tránh phải chịu đựng điều kiện khí hậu khắc nghiệt ngoài trời. Nhờ Đức Quốc xã thường dùng tù nhân làm cấp phó để hỗ trợ quản lý trại tập trung nên Pilecki và mạng lưới đã thâm nhập vào phần lớn hệ thống quản lý của trại tập trung.

Pilecki đã tuồn ra ngoài một số báo cáo ngắn từ Auschwitz đồng thời viết hai báo cáo vắn tắt sau khi trốn thoát năm 1943, sau hơn hai năm là tù nhân tình nguyện. Báo cáo viết về tình trạng đối xử tàn ác với người Ba Lan trong trại tập trung Auschwitz vào năm 1940 và 1941.

Trong trại tập trung Auschwitz, Pilecki tìm mọi cách để tuồn thông tin về trại này ra ngoài. Những thông tin đầu tiên do các tù nhân trốn tù chuyển ra. Thông tin cũng được truyền ra ngoài thông qua người dân, sau đó chuyển tới trụ sở bí mật ở Warsaw, rồi được đưa tới Chính phủ Ba Lan đang lưu vong ở London.

Kỳ công ấn tượng nhất của Pilecki và nhóm là làm được một bộ truyền sóng vô tuyến bằng những thứ họ tìm thấy xung quanh trại Auschwitz. Bộ truyền sóng này hoạt động được một vài tháng năm 1942.

Witold Pilecki đã gửi rất nhiều báo cáo về tình trạng đối xử tàn ác với người Ba Lan trong trại tập trung Auschwitz vào năm 1940 và 1941

Nó được giấu tại bệnh viện trong trại, nơi mà cai ngục thường không hay lui tới. Pilecki truyền thông tin ra ngoài vào các thời điểm khác nhau trong ngày để tránh bị phát hiện. Về sau, do một thành viên trong nhóm để lộ chuyện này nên bộ truyền sóng bị ngừng sử dụng để tránh nguy cơ bị lộ.

Những thông tin truyền ra ngoài gồm cách đối xử tàn bạo của Đức Quốc xã với cộng đồng người Do Thái trong trại. Pilecki là một trong số những người đầu tiên nói về các phòng hơi ngạt ở Auschwitz II - trại Birkenau. Đây là trại lớn nhất trong số 40 trại ở khu Auschwitz.

Anh thu thập thông tin từ đội biệt kích đang hoạt động ở Birkenau. Trong báo cáo, Pilecki đã đề cập tới cách mà lính Đức Quốc xã đầu độc người Gypsy bằng khí độc Zyklon B. Anh cũng đề cập tới cuộc thử nghiệm khí Zyklon B đầu tiên vào tháng 9-1941 đối với hàng trăm tù nhân Liên Xô. Trong báo cáo, Pilecki viết: "Tù nhân bị dồn chật cứng đến mức thậm chí khi chết, xác họ cũng không thể đổ gục xuống".

(Còn tiếp)

Thiên Phú