Tù nhân giải được bài toán cổ từng khiến nhà toán học 'đau đầu'

Christopher Havens (40 tuổi, Mỹ), là tù nhân đã bị giam trong suốt 9 năm ở Seattle sau khi bị kết án giết người. Havens từng bỏ học, sống lạc lối, thất nghiệp và rồi trở thành một kẻ nghiện ngập. Havens bị kết án 25 năm tù vì tội giết người và vẫn còn phải thụ án 16 năm nữa.

Ở trong tù, cuộc sống của Havens đã thay đổi khi anh phát hiện ra mình có một niềm say mê đặc biệt đối với toán học. Kể từ ấy, Havens bắt đầu tự học các kiến thức cơ bản của toán cao cấp. Tất nhiên điều này không hề dễ dàng, Havens chỉ được phép nhận sách với điều kiện phải đồng ý dạy toán cho các tù nhân khác.

Sau một thời gian, cảm thấy kiến thức toán cao cấp cơ bản là chưa đủ, Havens đã viết một lá thư tay gửi đến nhà xuất bản toán học và hỏi về một số nội dung trên tạp chí nổi tiếng lĩnh vực này - Annals of Mathematics.

“Những con số đã trở thành sứ mệnh của tôi” – Havens viết trong lá thư gửi cho nhà xuất bản toán học.

Toán học là một nhiệm vụ

Trong thư, Havens viết, “những con số đã trở thành sứ mệnh của tôi” và anh quyết định dùng thời gian còn lại trong tù để tự cải thiện bản thân. Tuy vậy, anh cảm thấy buồn vì không có ai để cùng thảo luận các chủ đề toán học phức tạp.

Một biên tập viên của Nhà xuất bản Khoa học Toán học đã gửi bức thư này cho đối tác của mình là bà Marta Cerruti. Sau đó, bà Marta Cerruti lại chuyển lá thư cho cha mình là giáo sư toán học Umberto Cerruti ở Turin, Ý.

Ban đầu, giáo sư Cerruti còn hoài nghi, nhưng vì nể con gái, ông đã viết thư trả lời Havens và đặt ra một vấn đề cần giải quyết để kiểm tra năng lực của anh.

Sau một thời gian, giáo sư Umberto Cerruti đã nhận lại câu trả lời của Havens qua thư. Đó là một bài giải dài 1,2 mét với một công thức dài vô cùng. Đầu tiên, giáo sư phải nhập công thức đó vào máy tính để kiểm tra những gì tù nhân kia gửi cho ông. Và rồi ông nhận ra, anh ta đã giải quyết bài toán một cách chính xác.

Giáo sư Cerruti sau đó mời Havens giúp ông giải một bài toán cổ mà chính ông đã cố gắng giải quyết trong suốt một thời gian dài.

Giải đáp bí ẩn cổ xưa

Chỉ bằng bút và giấy, Havens đã giải được bài toán về lý thuyết số liên quan đến phân số tiếp tục mà nhà toán học Hy Lạp cổ đại Euclid đã mất nhiều thời gian suy nghĩ.

Lý thuyết số này được sử dụng trong mật mã hiện đại, một lĩnh vực có tầm quan trọng rất lớn trong ngành ngân hàng và tài chính cũng như trong trao đổi thông tin quân sự hiện nay.

Tù nhân Havens không chỉ giải được bài toán cổ, anh còn truyền cảm hứng cho nhóm bạn tù về thế giới của các con số.

Và thực sự, Havens đã giải được bài toán lâu đời và lần đầu tiên tìm ra một số quy luật tiệm cận của một tập hợp số lớn. Giáo sư Cerruti đã giúp Havens chứng minh bài toán một cách khoa học và chính xác. Vài tháng sau, vào tháng 1/2020, họ đã công bố cách giải bài toán này trên Tạp chí Nghiên cứu Lý thuyết số.

Đây thực sự là một kỳ tích. Anh còn truyền cảm hứng về những con số cho một nhóm bạn tù thông qua niềm đam mê của mình. Kể từ đó, một câu lạc bộ toán học đã được lập ra ngay tại nhà tù.

Khơi dậy niềm đam mê

Havens quyết định lấy ngày 14/3 hàng năm là ngày kỷ niệm cùng 14 tù nhân trong câu lạc bộ toán học. Ngày này được lấy theo tên của hằng số toán học Pi có giá trị xấp xỉ 3,14.

Giáo sư Cerruti cũng có thể tham gia vào ngày kỷ niệm này dưới sự giám sát nghiêm ngặt của an ninh. Giáo sư cũng rất ấn tượng với một người tù có thể đọc thuộc lòng 461 số thập phân đầu tiên của số Pi. Ông đã viêt lại câu chuyện này trong bài báo có tựa đề: “Ngày số Pi sau song sắt – Làm toán trong tù” đăng trên tạp chí Math Horizons.

Trong 16 năm còn lại trong tù, Havens muốn tiếp tục nghiên cứu về các chủ đề toán học khác. Anh cảm thấy rằng làm toán là một cách để “trả nợ cho xã hội”. Havens cũng hy vọng sau khi ra tù có thể chính thức nghiên cứu về lĩnh vực này.

Trường Giang (Theo DW)