Truy xuất nguồn gốc hàng hóa

Do vậy, việc truy xuất nguồn gốc (TXNG) hàng hóa đã và đang trở thành tiêu chuẩn bắt buộc. Trên thế giới, TXNG đã được thực hiện rộng rãi nhằm hướng tới sản xuất và thương mại hàng hóa văn minh, phục vụ con người và vì con người. Khi hội nhập ngày càng sâu với quốc tế, Việt Nam chấp nhận “luật chơi” toàn cầu, trong đó có việc đáp ứng yêu cầu về TXNG, thể hiện bằng nhiều quy định của Nhà nước đã ban hành cách đây mấy năm. Tuy nhiên trên thực tế, việc thực hiện và kiểm tra, giám sát vẫn còn khoảng cách khá xa so với yêu cầu, về cả quy mô và chất lượng. Về lý thuyết, TXNG giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, đẩy mạnh xuất khẩu, quản lý nhập khẩu.

TXNG làm minh bạch quá trình sản xuất cũng như nguồn nhiên liệu, định mức sử dụng, chi phí, chống gian lận, làm giả, làm nhái sản phẩm; nâng cao giá trị thông qua khẳng định sản phẩm được sản xuất, đáp ứng yêu cầu nguồn gốc xuất xứ; giúp xây dựng hàng rào kỹ thuật với hàng hóa nhập khẩu (trước hết với thực phẩm) nhằm bảo vệ NTD trong nước, chống gian lận nhãn mác của thực phẩm nước ngoài.

TXNG là một hoạt động khá mới nhưng đã và đang được triển khai nhanh chóng. Việc sử dụng tem TXNG trên sản phẩm ngày càng phổ biến, NTD và các bên liên quan có thể truy xuất thông tin nhanh chóng, qua đó nâng cao uy tín của sản phẩm có gắn tem TXNG. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều NTD chưa hiểu đúng giá trị cũng như nguyên lý của tem TXNG; hoặc chưa quen cài đặt, sử dụng ứng dụng trên thiết bị di động để quét, tra cứu thông tin TXNG. Trong khi đó, các doanh nghiệp (DN) Việt Nam, nhất là DN vừa và nhỏ gặp khó khăn khi tự nghiên cứu, xây dựng, triển khai hệ thống TXNG cho từng sản phẩm, nhóm sản phẩm ngành hàng cụ thể.

Các chuyên gia nhấn mạnh, trong hệ thống TXNG, tem TXNG là yếu tố quan trọng, định danh đối tượng cần truy xuất, giúp liên kết dữ liệu và truy cứu thông tin truy xuất trong chuỗi cung ứng. Nhưng quy trình TXNG mới là yếu tố bảo đảm thành công và độ tin cậy của một hệ thống TXNG. Thực tế hiện nay, không ít DN đang tự làm tem và công bố thông tin mà không được tổ chức nào chứng nhận, kiểm chứng. Nếu DN tự nhập thông tin TXNG lên hệ thống thì họ có thể điều chỉnh được thông số sản phẩm, việc thông tin sản phẩm không chính xác hoàn toàn có thể xảy ra. Để bảo đảm độ tin cậy của thông tin, rất cần một đơn vị độc lập cung cấp công cụ thông tin cũng như cần một “bên thứ ba” xác định nguồn gốc sản phẩm, làm “trọng tài” giữa NTD và DN.

Một vấn đề khác, khi TXNG hàng hóa, yêu cầu quan trọng hàng đầu là xác định đúng thời điểm ghi nhận thông tin đó. Nhưng hiện nay, nhất là hàng nông sản, thủy sản, phương pháp TXNG chủ yếu được thực hiện thủ công, nông dân, ngư dân ghi chép sổ sách bằng tay rồi cung cấp cho DN và họ sử dụng lại, tạo thành thông tin truy xuất hàng hóa. Do vậy, dẫn đến khả năng ghi thông tin sai lệch, chưa chính xác, thậm chí không đúng sự thật. Với đòi hỏi ngày càng cao về TXNG, yêu cầu thông tin được cập nhật chính xác, kịp thời đến từng giờ từng phút, việc sử dụng công nghệ thông tin, truy xuất bằng điện tử là xu thế tất yếu. Hiện nay, việc truy xuất hàng hóa chung theo luật đã có, nhưng áp dụng TXNG bằng điện tử vẫn đơn thuần mang tính tự nguyện, động viên DN áp dụng. Với yêu cầu mới ngày càng khắt khe của thị trường, áp dụng TXNG hiện đại, tự động trên nền tảng công nghệ, dù chi phí cao, vẫn phải làm càng sớm càng tốt.

YÊN THY