Trung Quốc từ chối đàm phán kiểm soát vũ khí hạt nhân với Nga, Mỹ

Đầu tháng này, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông sẽ đề xuất một sáng kiến kiểm soát vũ khí hạt nhân 3 bên với Nga và Trung Quốc nhằm tránh một cuộc chạy đua vũ trang tốn kém. Tuyên bố của người đứng đầu Nhà Trắng được đưa ra trong bối cảnh cuộc tranh cãi về tương lai của Hiệp ước cắt giảm vũ khí hạt nhân chiến lược mới (New START) ký năm 2010-hiệp ước kiểm soát vũ khí duy nhất còn hiệu lực giữa Nga và Mỹ, vẫn chưa đi đến hồi kết.

Tên lửa đạn đạo liên lục địa Yars RS-24 của Nga trong một cuộc diễu binh tại thủ đô Moscow. Ảnh: Getty Images

"New START vẫn là văn kiện quan trọng duy nhất trong lĩnh vực vũ khí hạt nhân giữa Nga và Mỹ... Trung Quốc không có ý định tham gia vào bất kỳ cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí 3 bên nào", Sputnik dẫn phát biểu của Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian trong cuộc họp báo diễn ra ngày 15-5.

Cũng theo Người phát ngôn Zhao Lijian, Mỹ và Nga hiện là hai quốc gia sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn nhất, do đó phải tuân theo những quy định bắt buộc về việc cắt giảm vũ khí hạt nhân nhằm tạo điều kiện cho các nước khác tham gia vào các hiệp ước quản lý vũ khí hạt nhân đa phương.

Được Nga và Mỹ ký năm 2010 và chính thức có hiệu lực từ ngày 5-2-2011, New START quy định mỗi bên phải cắt giảm kho vũ khí tấn công chiến lược của mình theo những giới hạn nhất định. Ngoài ra, hiệp ước cũng buộc Nga và Mỹ mỗi năm phải trao đổi thông tin về số lượng đầu đạn và phương tiện phóng hai lần. Dự kiến, New START sẽ hết hạn vào tháng 2 năm tới, trong khi đến nay phía Mỹ không cam kết gia hạn hiệp ước này và cho biết Washington muốn hướng tới một cơ chế kiểm soát vũ khí sửa đổi có sự tham gia của Trung Quốc.

Thời gian qua, Washington tiếp tục gia tăng sức ép để Bắc Kinh cùng tham gia các cuộc đàm phán về kiểm soát vũ khí hạt nhân với Nga. Theo Reuters, gần đây nhất, ngày 14-2 vừa qua, một quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ đã nêu rõ: "Trung Quốc từ lâu nói rằng sẽ không bao giờ tham gia một cuộc chạy đua vũ trang và không tìm cách chạy đua với Nga hay Mỹ. Hiện đã đến lúc Trung Quốc thực hiện điều mình nói và chứng tỏ là một tác nhân có trách nhiệm trên trường quốc tế".

Trước đó, trong cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin bên lề Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) tại Osaka, Nhật Bản vào cuối tháng 6-2019, Tổng thống Donald Trump cũng nhấn mạnh rằng cơ chế kiểm soát vũ khí mới cần bao gồm cả Trung Quốc.

Trong khi đó, Nga đã nhắc đi nhắc lại ý định gia hạn hiệp ước New START với Mỹ thêm 5 năm mà không cần bất cứ điều kiện tiên quyết nào. Người phát ngôn của Tổng thư ký Liên hợp quốc, ông Stephane Dujarric cũng từng cho biết Liên hợp quốc hy vọng rằng Washington và Moscow có thể đạt được thỏa thuận về việc gia hạn hiệp ước quan trọng này.

Tuy nhiên, các quan chức trong chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phát đi tín hiệu rằng nước này muốn đàm phán về một cơ chế kiểm soát vũ khí sửa đổi có sự tham gia của Trung Quốc, và có thể là cả Anh và Pháp. Theo lời Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov, tất cả các dấu hiệu đều cho thấy Mỹ có lẽ sẽ quyết định không gia hạn hiệp ước.

ANH VŨ