Trung Quốc 'trả giá đắt' khi đế chế Samsung rời đi?

Nhìn ra nhà hàng nhỏ của bà ở thành phố Huizhou – nơi được gọi là trái tim của ngành sản xuất chủ chốt Trung Quốc, Li Bing vẫn có thể hình dung ra sự hối hả của một nhóm khách hàng đến từ một nhà máy gần đó.

Nhưng bây giờ, cửa hàng của bà chỉ còn lại những chiếc bàn trống, một cảnh tượng quen thuộc trong hai tháng qua.

Kinh doanh địa phương sụt giảm nghiêm trọng

Lý do đằng sau sự suy thoái rất đơn giản: Samsung đóng cửa nhà máy của họ tại đây. Cho đến tháng 10 vừa qua, đây là nhà máy cuối cùng của tập đoàn tại Trung Quốc.

Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đầy căng thẳng, Samsung phải dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam và Ấn Độ. Trong bối cảnh này, nhiều nguồn tin trong ngành đã cân nhắc tới sự thay đổi vị thế của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu, trong khi các cơ sở kinh doanh địa phương như Li phải trả giá và tự hỏi nơi nào là điểm đến phát triển tiếp.

Hoạt động của các cơ sở kinh doanh địa phương bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Ảnh: SCMP.

Trước khi nhà máy Samsung chuyển đi, doanh thu của chúng tôi có thể đạt 60.000 NDT [8.500 USD] tới 70.000 NDT [9.900 USD] một tháng, hầu hết khách là nhân viên và nhà cung cấp của Samsung. Nhưng giờ chúng tôi chỉ có thể kiếm được vài trăm NDT mỗi ngày, chỉ có hai hoặc ba bàn có khách một đêm, Li nói.

Không có nhà sản xuất mới nào dự kiến lấp đầy khoảng trống này khi ít nhất 60% các doanh nghiệp gần đó đã đóng cửa và nhiều doanh nghiệp khác dự kiến rời đi nếu tình hình không thay đổi.

Cấm Samsung là doanh nghiệp sản xuất hàng đầu thế giới. Nhà máy Huizhou của họ đã xây dựng nên toàn bộ hệ sinh thái chuỗi cung ứng ở Quảng Đông và các tỉnh lân cận trong 20 năm qua". Liu Kaiming, người đứng đầu Viện Quan sát Đương đại, nơi giám sát điều kiện làm việc tại hàng trăm nhà máy ở Trung Quốc.

Ít nhất 100 nhà máy ở Quảng Đông sẽ đóng cửa. Họ không thể làm việc khi không có nhà máy Samsung tại Huizhou, chứ đừng nói đến những cửa hàng và nhà hàng nhỏ ở khu vực xung quanh".

Tác động của việc đóng cửa này cũng lan rộng tới thị trấn Changan tại thành phố Dongguan, 100km về phía tây Huizhou, nơi hàng ngàn lao động nhập cư và các giám đốc điều hành của một nhà máy từng thuộc sở hữu của Janus Intelligent Group - một công ty robot hàng đầu Trung Quốc, phải giảm đáng kể giờ làm.

Đe dọa đáng kể xuất khẩu

Năm ngoái, Janus đã báo cáo mức giảm doanh thu 14,25% so với cùng kỳ năm ngoái, tương đương 2,86 tỷ NDT (405 triệu USD) lỗ ròng, do thâm hụt rất lớn từ việc Samsung tạm dừng các đơn đặt hàng từ quý IV năm 2018.

Tại Huizhou, chính quyền địa phương vẫn chưa có kế hoạch gì cho địa điểm bị bỏ hoang này, trong khi người dân địa phương mong muốn sớm có một sự thay thế.

Li Hua, một chủ cửa hàng tiện lợi cho biết, kinh doanh của chúng tôi đã giảm ít nhất 80% so với tháng 8. Một số lượng lớn công nhân đã rời đi từ tháng 9. Mỗi cửa hàng ở đây - nhà thuốc, siêu thị, nhà hàng, cửa hàng tiện lợi, quán cà phê internet, nhà cho thuê, khách sạn và thậm chí cửa hàng bán đồ "dành cho người lớn" – có nơi nào mà không dựa vào sự tiêu thụ của nhân viên và công nhân của Samsung?

Nhà máy Huizhou bắt đầu hoạt động từ cuối năm 1992, thời điểm Bắc Kinh và Seoul thiết lập quan hệ ngoại giao. Lúc đó, gã khổng lồ điện tử Hàn Quốc đã ký hợp đồng liên doanh với chính quyền địa phương.

Nhà máy Samsung tại Huizhou hoạt động từ năm 1992. Ảnh: SCMP.

Một năm sau, công ty tại đây, với số vốn đăng ký 32 triệu USD đã chính thức được đưa vào sản xuất và từ đó đã sản xuất các thiết bị điện tử tiêu dùng mới nhất và phổ biến nhất, từ loa đài vào những năm 1990, máy nghe nhạc MP3 vào đầu những năm 2000 và điện thoại thông minh kể từ năm 2007.

"Có khoảng 100 tòa nhà dân cư địa phương, sáu đến bảy tầng, khoảng 1.000 m2 [10.800 sq ft], trong khu phức hợp Jinxinda; Hầu hết cho các công nhân của Samsung thuê", ông Huang Fumin, một giám đốc bán hàng của Công ty môi giới bất động sản Hiuzhou Star, cho biết.

Ngay sau khi nhà máy Samsung đóng cửa, giá bất động sản ngay lập tức giảm từ 4,8 triệu NDT [680.000 USD] trong tháng 8 xuống 3,8 triệu NDT [540.000 USD], và vẫn không có nhà đầu tư nào quan tâm đến mức giá này.

Trước đây, các tòa nhà dân cư này có rất nhiều công nhân của Samsung và các nhà cung cấp gần đó. Dù muộn thế nào, những người lao động trẻ đến và đi, ăn tối tại nhà hàng và chơi các trò chơi trực tuyến trong các quán bar internet. Bây giờ nơi này trông giống như một thị trấn ma vào ban đêm vì hầu hết các ngôi nhà đều bỏ trống".

Vào thời hoàng kim năm 2011, khi doanh số điện thoại thông minh Samsung, xếp thứ 1 trên thế giới, hai nhà máy của Samsung ở Huizhou và Tianjin đã sản xuất và xuất khẩu lần lượt 70,14 triệu và 55,64 triệu điện thoại di động.

Theo dữ liệu hải quan Huizhou, vào tháng 10, tháng đầu tiên sau khi nhà máy Samsung đóng cửa vào ngày 3/10, xuất khẩu từ các doanh nghiệp của thành phố đã giảm xuống còn 14 tỷ NDT (2 tỷ USD), giảm 27% so với cùng kỳ năm ngoái.

Nhà hàng của Li và những người khác gần đó đang bị đe dọa cho đến khi tìm ra giải pháp, hoặc họ sẽ buộc phải đóng cửa.

"Chúng tôi hy vọng chính quyền địa phương có thể đưa một nhà máy với 2.000 đến 3.000 công nhân tới đây càng sớm càng tốt", Li nói. "Chỉ có công nhân thì chúng tôi mới có thể kinh doanh để hỗ trợ sinh kế của người dân địa phương".

Một chủ sở hữu nhà hàng gần đó chỉ hi vọng một nhà máy có 1.000 hoặc 2.000 nhân viên, nói rằng công việc kinh doanh của ông đang chết dần và khó có thể chờ đợi thêm.

An Bình