Trung Quốc thu hẹp phạm vi của thỏa thuận thương mại với Mỹ

Trong các cuộc họp với các quan chức Mỹ đến Bắc Kinh những tuần gần đây, các quan chức cấp cao của Trung Quốc đã chỉ ra một loạt các chủ đề mà họ muốn thảo luận đã thu hẹp đáng kể.

Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc sẽ tham dự cuộc đàm phán cấp cao bắt đầu vào ngày 10/10, dự kiến sẽ đưa ra một đề nghị cho Washington rằng thỏa thuận sẽ không bao gồm các cam kết cải cách chính sách công nghiệp của Trung Quốc hoặc trợ cấp của chính phủ là mục tiêu về những khiếu nại bao lâu nay của Mỹ. Lời đề nghị đó nhằm đưa một số yêu cầu mà chính quyền Tổng thống Trump cho là cốt lõi ra khỏi bàn đàm phán. Các nhà phân tích cho rằng, đề nghị đó được xem là điểm mạnh của Trung Quốc trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Trump đối mặt với một nền kinh tế chậm chạp và bị các doanh nghiệp đổ lỗi cho sự gián đoạn gây ra bởi cuộc chiến tranh thương mại của Tổng thống Mỹ.

Các thông tin từ chính quyền Tổng thống Trump cho rằng, cuộc điều tra luận tội trên không ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc. Do đó, bất kỳ điều gì làm khác đi các yêu cầu trên bàn đàm phán có thể sẽ là sai lầm của Trung Quốc.

Tổng thống Trump đã nói nhiều lần rằng, chỉ đồng ý một thỏa thuận toàn diện với Trung Quốc và quan điểm này vẫn được giữ vững. Ngày 4/10, Tổng thống Trump cho biết, hiện hai bên đang ở giai đoạn rất quan trọng về khả năng thực hiện một thỏa thuận, những gì đang làm là đang đàm phán một thỏa thuận rất khó khăn. Nếu thỏa thuận này không được 100% đối với Mỹ thì Mỹ sẽ không thực hiện. Các bên đang nỗ lực nối lại đàm phán sau sự cố mùa hè vào tháng 5 đã tập trung vào cách tiếp tục đàm phán và tránh leo thang thêm các cuộc chiến thuế quan. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán đã tập trung nhiều hơn vào một mốc thời gian để thực hiện một thỏa thuận hạn chế hơn là thực chất của các điều khoản trong đó hai bên xảy ra bất hòa.

Các cuộc thảo luận đã tập trung vào những gì các quan chức chính quyền Mỹ coi là một quá trình ba giai đoạn. Trình tự này sẽ liên quan đến việc Trung Quốc mua hàng xuất khẩu nông sản và năng lượng quy mô lớn của Mỹ, thực hiện các cam kết sở hữu trí tuệ mà Trung Quốc đã đưa ra trong một thỏa thuận dự thảo trong năm nay và cuối cùng, một phần của thuế quan Mỹ. Hồi tháng 9, nhóm đàm phán của ông Trump đã thảo luận về một thỏa thuận có phạm vi hạn chế bao gồm các yếu tố đó. Điều đó có thể dọn đường cho các cuộc đàm phán rộng hơn vào năm tới. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc khẳng định sẽ không tham gia vào bất kỳ cuộc thảo luận nào về chính sách công nghiệp, những kế hoạch đó có thể bị đổ bể.

Các hy vọng luôn bị hạn chế rằng Trung Quốc sẽ đồng ý từ bỏ mô hình kinh tế trong thỏa thuận thương mại với Mỹ - một thỏa thuận dự thảo đã đạt được vào tháng 4 trước khi các cuộc đàm phán bị phá vỡ bao gồm một số cam kết thực tế từ Trung Quốc từ bỏ chính sách công nghiệp và các chính sách khác đã bị chính quyền Tổng thống Trump phàn nàn.

Dự thảo đó tập trung vào việc đảm bảo sự minh bạch hơn từ Trung Quốc về mức độ trợ cấp của nước này. Nó bao gồm một cam kết chủ yếu từ chối kế hoạch Made in China 2025 đối với sự thống trị của Trung Quốc trong ngành công nghiệp thế kỷ 21 như trí tuệ nhân tạo, robot và xe điện, mặc dù không có lịch trình loại bỏ trợ cấp của Chính phủ Trung Quốc. Một lý do cho điều đó là đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer, tập trung vào những gì được coi là yêu cầu thực dụng đối với thay đổi của Trung Quốc, thay vì kêu gọi từ bỏ chính sách công nghiệp Bắc Kinh mà một số người tin rằng Bắc Kinh cần.

Một mô hình thỏa thuận thu hẹp có thể tham khảo vừa đạt được vào đầu tháng 9 là Hiệp định Thương mại của Mỹ với Nhật Bản về nông nghiệp, thương mại kỹ thuật số và một số thuế quan công nghiệp hạn chế, được goi là giai đoạn đầu tiên của một cuộc đàm phán dài hơn. Giải quyết các vấn đề như trợ cấp công nghiệp là toàn bộ lý do vụ việc này bắt đầu ngay từ đầu, do đó chính quyền sẽ có rất nhiều việc phải giải thích nếu những vấn đề đó rời khỏi bàn đàm phán.

Các chuyên gia tại Viện Brookings nói rằng, Trung Quốc đẩy mạnh để thu hẹp các cuộc thảo luận là bằng chứng cho thấy cả hai bên đang cứng rắn trong một thỏa thuận rộng lớn hơn. Mỹ và Trung Quốc ngày càng có nhiều lý do để tiến đến một thỏa thuận nhỏ và tránh sự leo thang. Trung Quốc cần các sản phẩm nông nghiệp như thịt lợn để có thể xoa dịu nông dân Mỹ. Và ngay cả những người trong Nhà Trắng cũng thừa nhận có một khuyến khích của Mỹ nhằm giữ lại các mức thuế tiếp theo để tránh sự suy thoái kinh tế tồi tệ hơn vào năm 2020.

Việt Dũng