Trung Quốc - thị trường sáng cho nông sản Việt Nam

Kỳ vọng đơn hàng tăng

Hiện nay, thị trường Trung Quốc vẫn là thị trường quan trọng đối với ngành rau quả Việt Nam. Năm 2023, nếu thuận lợi, dự kiến kim ngạch xuất khẩu sầu riêng có thể đạt trên dưới 1 tỷ USD. Bên cạnh trái thanh long, mặt hàng sầu riêng sẽ mang lại giá trị tỷ USD trong tương lai không xa và dự báo kim ngạch của ngành rau quả năm 2023 đạt khoảng 4 tỷ USD.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho biết, trong 3 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt gần 1 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, riêng xuất khẩu rau quả sang thị trường Trung Quốc tăng 23%, thị trường này hiện chiếm gần 60% kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam. Sự tăng trưởng này chủ yếu đến từ việc Việt Nam đã có các nghị định thư với Trung Quốc.

Xe chở nông sản xuất khẩu sang Trung Quốc tại khu vực cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn).

Ông Nông Đức Lai, Tham tán Thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Bắc Kinh (Trung Quốc) cho biết, một phần lý do để tăng trưởng rau quả đạt mức ấn tượng đến từ việc nhiều mặt hàng có giá trị cao trong xuất khẩu của ta đã được Trung Quốc mở cửa thị trường trong năm 2022 như sầu riêng, tổ yến, khoai lang. Vừa qua, Hải quan Trung Quốc cũng đã phê duyệt thêm 230 mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói sầu riêng của Việt Nam, nâng tổng số lên 343 cơ sở được cấp phép, đây cũng chính là động lực lớn cho tăng trưởng xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc khi sầu riêng là loại trái cây có giá trị xuất khẩu cao và năng lực cạnh tranh cao tại thị trường Trung Quốc với lợi thế về vụ mùa và chất lượng được người tiêu dùng sở tại đánh giá cao.

Tuy nhiên, thị phần xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang Trung Quốc vẫn còn khá khiêm tốn khi chỉ chiếm khoảng 9% tổng kim ngạch nhập khẩu rau quả của Trung Quốc từ thế giới hàng năm, điều này cho thấy dư địa của ta tại thị trường Trung Quốc vẫn còn khá lớn và sự cạnh tranh trong nhóm hàng này tại Trung Quốc là tương đối cao.

Ông Biện Tuấn Tài, Phó Giám đốc Sở Công Thương Bình Thuận cũng cho rằng, hiện nay, hơn 90% thanh long Bình Thuận xuất khẩu sang Trung Quốc và chủ yếu qua các cửa khẩu phía Bắc. Việc xuất khẩu thanh long vào thị trường Trung Quốc đang bị cạnh tranh ngày càng gay gắt, nhất là khi Trung Quốc đang phát triển diện tích thanh long nhanh chóng trong những năm gần đây. Để xuất khẩu sang Trung Quốc, Bình Thuận đang chuyển hướng sang xuất khẩu chính ngạch.

Trong thời gian tới, Bình Thuận sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân, doanh nghiệp sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn của các nước nhập khẩu, trong đó tập trung thêm vào thị trường châu Âu nhiều tiềm năng; khuyến khích người dân, doanh nghiệp đăng ký mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói để người tiêu dùng có thể dễ dàng truy xuất được nguồn gốc sản phẩm, quy trình sản xuất, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản phẩm… Hiện, Bình Thuận đã có 639 mã số vùng trồng thanh long và 312 mã số cơ sở đóng gói xuất khẩu sang các thị trường Hoa Kỳ, Australia, Hàn Quốc, New Zealand, Nhật Bản và Trung Quốc.

Dự báo Trung Quốc sẽ trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất

Về thủy sản, bà Tô Tường Lan, Phó Tổng thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam cho biết, trong bối cảnh sụt giảm đơn hàng trong quý I/2023 thì thủy sản cũng không nằm ngoài xu thế đó, hết tháng 3, xuất khẩu thủy sản đạt gần 1,8 tỷ USD, giảm 29%, đặc biệt, các thị trường chính đều sụt giảm rất lớn như: Đối với thị trường CPTPP giảm 23%, Mỹ giảm 55%, châu Âu giảm 30%, Trung Quốc giảm thấp nhất 11%.

Nguyên nhân sụt giảm là do thị trường thế giới vẫn bị tác động nặng nề bởi lạm phát, kinh tế suy giảm khiến nhu cầu tiêu thụ và nhập khẩu giảm và giá nhập khẩu cũng giảm theo. Dự báo, xuất khẩu thủy sản sẽ hồi phục dần từ quý II sau khi diễn ra các chương trình hội chợ quốc tế tại Mỹ và EU thu hút thêm các bạn hàng đến với Việt Nam.

Doanh nghiệp kỳ vọng vào việc phục hồi đơn hàng trong quý II.

Về thị trường Trung Quốc, bà Tô Tường Lan cho biết, trong quý I/2023 giảm 11%, tương đương mức giảm của thị trường Nhật Bản nhưng vẫn là thị trường sáng nhất cho tới thời điểm này. Dự báo Trung Quốc sẽ trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất, nhưng áp lực cạnh tranh rất lớn vì các nhà xuất khẩu và các thương gia nhiều nước cũng tập trung vào thị trường này sau mở cửa. Trung Quốc mở cửa, giá cá tra cũng tăng lên, tuy nhiên, các đơn hàng, nhà nhập khẩu lớn vẫn rất dè dặt trong việc đàm phán và ký kết giá đơn hàng mới. Do vậy, doanh nghiệp cũng cần phải hết sức thận trọng trong việc ký kết đơn hàng hiện nay khi giá đang thấp, bởi cá tra vào chính vụ từ quý III, quý IV.

Để các doanh nghiệp tiếp tục giữ được thị trường cũng như mở rộng hoạt động xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, Thương vụ Việt Nam tại Bắc Kinh cho rằng, doanh nghiệp tiếp tục chú trọng và nâng cao chất lượng hàng hóa, thực hiện nghiêm các biện pháp về kiểm dịch an toàn thực phẩm, quy cách đóng gói đối với hàng thực phẩm, nông, thủy sản theo quy định của thị trường. Nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm, nâng cao chất lượng mẫu mã sản phẩm bằng cách thay đổi bao bì phù hợp và thu hút hơn người tiêu dùng Trung Quốc.

Trong bối cảnh Trung Quốc tiếp tục có những động thái siết chặt quản lý kiểm soát các đợt dịch (dịch cúm gia cầm, dịch tả lợn châu Phi, dịch đậu mùa khỉ...) và Việt Nam cũng đã ghi nhận có ca nhiễm đậu mùa khỉ. Do đó, các hiệp hội cần tích cực nắm bắt thông tin, diễn biến dịch trên thế giới và nguy cơ lây lan trong nước để kịp thời cảnh báo doanh nghiệp sản xuất có các biện pháp tránh lây nhiễm và đẩy mạnh làm tốt công tác vệ sinh an toàn thực phẩm. Cần chủ động kết hợp với các đối tác nhập khẩu trong việc xây dựng, quảng bá hình ảnh doanh nghiệp và các sản phẩm chủ lực của doanh nghiệp mình, bên cạnh việc nắm vững và đáp ứng tốt các yêu cầu về kiểm dịch, chất lượng của thị trường Trung Quốc…

Lưu Hiệp