Trung Quốc răn đe bằng phòng thủ tên lửa?
HQ-19 được đánh giá tương đương với SM-3 của Mỹ, được thiết kế để đánh chặn tên lửa đạn đạo có tầm bắn khoảng 3.000 km ở giai đoạn giữa.
Tên lửa chống tên lửa
Bộ Quốc phòng Trung Quốc mới đây tuyên bố nước này đã thử nghiệm thành công công nghệ đánh chặn tên lửa đạn đạo tầm trung đặt trên mặt đất. Tuyên bố nêu rõ: "Ngày 4/2/2021, Trung Quốc đã thử nghiệm công nghệ để đánh chặn một tên lửa đạn đạo tầm trung đặt trên mặt đất trên lãnh thổ của mình, trong cuộc thử nghiệm, mục tiêu đặt ra đã được hoàn thành". Bộ này nhấn mạnh cuộc thử nghiệm mang bản chất phòng thủ và không nhằm vào một quốc gia nào.
Trang Sputnik của Nga dẫn lời giới chuyên gia nhận định rằng việc triển khai các hệ thống vũ khí như vậy trong tương lai sẽ cho phép Trung Quốc phòng thủ chống lại các tên lửa tầm trung của Mỹ nếu chúng được triển khai ở châu Á, đồng thời cũng có thể làm giảm giá trị kho vũ khí hạt nhân chiến lược của Ấn Độ.
Theo trang báo Nga, đây là lần thứ 5 quân đội Trung Quốc công khai việc tiến hành các cuộc thử nghiệm công nghệ chống tên lửa từ đất liền. Cuộc thử nghiệm đầu tiên của một hệ thống như vậy đã tiến hành ở Trung Quốc vào tháng 1/2010, các cuộc thử nghiệm tiếp theo vào những năm 2013, 2014, 2018. Trung Quốc cho biết tất cả các cuộc thử nghiệm này đã thành công.
Trước đó, đã có một số thông tin dự đoán về việc Trung Quốc sắp tiến hành vụ thử nghiệm đánh chặn tên lửa đạn đạo tầm trung. Không lâu trước vụ thử, Mỹ đã chuyển một máy bay chuyên dụng RC-135S Cobra Ball đến Nhật Bản. Loại máy bay này chuyên được sử dụng để thu thập dữ liệu, thông tin tình báo về các vụ phóng tên lửa sắp xảy ra.
Sau vụ thử nghiệm thành công vào năm 2010, Trung Quốc đã trở thành quốc gia thứ hai trên thế giới sau Mỹ thực hiện được vụ đánh chặn bên ngoài bầu khí quyển của trái đất. Các công việc chế tạo phương tiện đánh chặn động năng của Trung Quốc được cho là đã bắt đầu vào những năm 1990. Theo một số thông tin, hệ thống đang được thử nghiệm của Trung Quốc có tên gọi HQ-19.
Theo Sputnik, HQ-19 là hệ thống đánh chặn mục tiêu đạn đạo tương đương với hệ thống Standard Missile-3 (SM-3) của Mỹ. Hệ thống HQ-19 sử dụng tên lửa chống tên lửa đạn đạo DN-3 (Động Năng 3) để đánh chặn một mục tiêu dưới hình dạng của tên lửa đạn đạo tầm trung DF-21. Động Năng 3 đã và đang được thử nghiệm từ năm 2007.
Tên lửa này được thiết kế để đánh chặn tên lửa đạn đạo có tầm bắn khoảng 3.000 km ở giai đoạn giữa của hành trình bay. HQ-19 cũng có thể được sử dụng để đánh chặn vệ tinh ở quỹ đạo thấp. Nó cũng có khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo mạnh hơn, kể cả tên lửa liên lục địa ở giai đoạn cuối. Trước đây, Bộ Quốc phòng Mỹ ước tính Bắc Kinh có thể đưa hệ thống đánh chặn tên lửa trên vào sử dụng sau năm 2021.
Ngoài Mỹ, vụ thử vốn có thể đánh chặn tên lửa mang đầu đạn hạt nhân có thể nhằm phát đi một thông điệp đến Ấn Độ. Tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng dẫn lời một nguồn tin giấu tên trong quân đội Trung Quốc nói: "Đây là loại công nghệ mà Trung Quốc đã và đang phát triển nhiều năm qua. Cuộc thử nghiệm hôm 4/2 vừa qua có thể nhằm cảnh báo Ấn Độ, nước vốn đã sử dụng chiến lược đe dọa hạt nhân để đối phó với Trung Quốc".
Phòng thủ hay răn đe?
Tờ New India Express hồi tháng 1/2021 dẫn các nguồn tin quốc phòng cho hay New Delhi đang có kế hoạch triển khai tên lửa đạn đạo Agni-V có khả năng mang theo đầu đạn hạt nhân và có tầm bắn xa nhất, ước tính hơn 5.000 km. Tờ báo Ấn Độ cho hay cuộc xung đột biên giới Ấn-Trung đã đẩy nhanh tiến trình triển khai tên lửa này.
Chuyên gia quân sự Nga Vasily Kashin cũng nhìn nhận vấn đề theo hướng này khi đánh giá rất có thể HQ-19 ngay ở giai đoạn đầu triển khai sẽ có khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo tầm trung Agni-II, Agni-III và sau đó cả các phiên bản tên lửa Agni mạnh hơn của của Ấn Độ như tên lửa Agni-IV và Agni-V vốn sẽ bắt đầu được triển khai trong tương lai gần. Sự xuất hiện của hệ thống đánh chặn này có thể làm giảm giá trị của tiềm năng hạt nhân Ấn Độ và khiến nước này gia tăng đầu tư vào các loại vũ khí tương ứng.
Mỹ lần đầu tiên triển khai hệ thống đánh chặn tên lửa vào năm 2004 và cuộc thử nghiệm thành công gần đây nhất là vào năm 2019. Theo Sputnik, sau năm 2023, Mỹ có thể triển khai tên lửa đạn đạo tầm trung ở Thái Bình Dương. Vì vậy, hệ thống phòng thủ tên lửa của Trung Quốc có thể rất hiệu quả trong việc phòng thủ chống lại các tên lửa Mỹ.
Trong những năm gần đây, Washington coi Bắc Kinh là một đối thủ chiến lược đồng thời chỉ trích Trung Quốc có những bước đi nhanh chóng và không minh bạch về phát triển năng lực hạt nhân. Mới đây, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Chiến lược Mỹ, Đô đốc Charles Richard, cảnh báo nước này cần phải chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh hạt nhân với Trung Quốc hoặc Nga.
Báo Washington Times dẫn lời Đô đốc Charles Richard nói: “Trên thực tế, khả năng khủng hoảng khu vực với Nga hoặc Trung Quốc có thể nhanh chóng leo thang thành xung đột sử dụng vũ khí hạt nhân”. Theo ông Richard, Lầu Năm Góc cần nhận thức được mối đe dọa xảy ra xung đột hạt nhân là có thật, đồng thời cần xây dựng những khái niệm mới về ngăn chặn, và nếu cần là về việc tiến hành chiến tranh hạt nhân.
Ngày 2/2, bà Kathleen Hicks, người được tân Tổng thống Joe Biden đề cử giữ vị trí Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ đã đưa ra đánh giá về hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ. Bà Hicks khẳng định nếu được Quốc hội xác nhận, bà tích cực cải thiện hơn nữa hệ thống phòng thủ tên lửa. Bà nói: “Như được xây dựng hiện nay, mối quan hệ giữa phòng thủ tên lửa và kho vũ khí hạt nhân của Mỹ là bổ sung cho nhau”, đồng thời cho rằng cả hai đều góp phần ngăn chặn các cuộc tấn công nhằm vào Mỹ.
Theo bà Hicks, vũ khí hạt nhân của Mỹ cho thấy khả năng trả đũa đáng tin cậy của Mỹ còn phòng thủ tên lửa của quốc gia này nhằm ngăn chặn một cuộc tấn công hạt nhân hạn chế từ Triều Tiên hoặc Iran.
Trong khi đó, nguồn tin giấu tên được tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng dẫn lời thừa nhận rằng công nghệ của Trung Quốc vẫn chưa thể đánh chặn được tên lửa mang đầu đạn hạt nhân của Mỹ và Nga. Ngoài ra, để tên lửa đánh chặn của hệ thống Trung Quốc đạt được độ cao và khoảng cách hiệu quả như mong muốn thì cần sự phối kết hợp hoạt động của nhiều nền tảng khác như hệ thống do thám và cảnh báo sớm, ở cả trên không, trên biển và trên mặt đất, để có thể phát hiện và theo dõi những mục tiêu đang tiến đến cũng như kiểm soát và dẫn đường tên lửa đánh chặn.