Trung Quốc 'né đòn, chờ thời' trong cuộc chiến thương mại?

Mỹ đang chiếm ưu thế

Thuế nhập khẩu mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump trị giá 200 tỷ USD nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ có hiệu lực vào ngày hôm nay (24/9). Ngoài ra, Trump cũng đe dọa thuế quan, trị giá 267 tỷ USD - hầu như tất cả hàng nhập khẩu của Trung Quốc - nếu Trung Quốc không tuân thủ Mỹ yêu cầu. Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Steve Mnuchin đã mời các đối tác của mình tham dự một vòng đàm phán thương mại khác ở Washington, nhưng Trung Quốc dường như không mấy quan tâm.

Bất chấp áp lực này, Trung Quốc dường như sẽ không áp ứng yêu cầu của Mỹ. Phản ứng kinh điển của Trung Quốc sẽ là kéo dài cuộc chiến thương mại để giành lợi thế thương lượng.

Hoa Kỳ hiện đang chiếm ưu thế. Bởi vì, nền kinh tế số 1 thế giới đang phát triển nhanh chóng, thị trường chứng khoán ở mức cao nhất mọi thời đại, thất nghiệp ở mức thấp nhất mọi thời đại và vốn đầu tư mạnh mẽ. Tuy nhiên, tâm lý nhà đầu tư thường dễ biến đổi và các mức thuế mới có thể góp phần thay đổi tâm trạng của họ rất nhanh.

Thuế suất 10% áp 200 tỷ USD nhập khẩu mới của Trung Quốc sẽ nhắm đến khoảng 40% hàng tiêu dùng, tăng giá cho người tiêu dùng khi họ cần chúng nhất, quanh mùa mua sắm Giáng sinh.

Theo Phòng Thương mại Bắc Kinh và Thượng Hải, điều tra hàng trăm công ty Hoa Kỳ hoạt động ở Trung Quốc, hơn 60% trong số đó đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi mức thuế 50 tỷ USD trước đó và 74% mong đợi “tác động tiêu cực” từ mức thuế 200 tỷ USD mới. Các giám đốc điều hành của Mỹ cũng đang thực hiện một cách tiếp cận chờ đợi và xem xét để cam kết đầu tư vốn mới.

Nếu chiến tranh thương mại kéo dài, bức tranh 6 tháng tới có thể trông rất khác. Thuế quan cứng rắn hơn của ông Trump có nghĩa là để ép buộc Trung Quốc chấp nhận một loạt các nhu cầu của Hoa Kỳ, bao gồm cả bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ mạnh mẽ hơn. Đây là một điểm công bằng, như các quy tắc thương mại được viết cách đây 20 năm cho phép Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới có lẽ không phù hợp với nền kinh tế Trung Quốc ngày nay và cần được xem xét một cách nghiêm túc.

Tuy nhiên, cách Trump đã thực hiện nhằm buộc Trung Quốc nhượng bộ sẽ phản tác dụng. Hoa Kỳ cũng có thể vô tình bị lôi kéo vào một trò chơi mà nước này khởi xướng nhưng không thể kết thúc một cách tốt đẹp đơn giản chỉ vì họ hiểu sai về tính cách của người Trung Quốc.

Trung Quốc tiếp tục chờ thời...

Người Trung Quốc và người phương Tây không phải lúc nào cũng hành động giống nhau. Người Trung Quốc có xu hướng tìm kiếm sự cân bằng trong tất cả mọi thứ, hiển nhiên ở mọi nơi trong kiến trúc, văn hóa ẩm thực, cách thức, mối quan hệ và chính trị của họ. Họ cũng sẽ nói chuyện hơn là đối đầu với rủi ro.

Họ thích có các giải pháp hai bên cùng thắng hơn "người chiến thắng có tất cả" và để giải quyết các vấn đề chung trước khi đối phó với sự khác biệt. Lý do là một người có một vị trí cực đoan trong một cuộc thi có thể sẽ mất thăng bằng, tạo cho đối thủ của mình lợi thế. Anh ta trông có vẻ là sẽ chiếm lợi thế, nhưng sẽ thua cuộc trong dài hạn.

Thời gian cũng đứng về phía Trung Quốc. Người Trung Quốc là những nhà tư tưởng dài hạn và hay học hỏi từ lịch sử. Họ nghĩ về hàng thế kỷ thay vì nhiều thập kỷ. Nếu đối thủ quá mạnh, người Trung Quốc sẽ né tránh và thực hiện chiến tranh du kích, chẳng hạn như những động thái hiện tại của họ để làm nản lòng các chuỗi cung ứng của Mỹ.

Thế giới của Trump rất khác biệt. Trong thế giới này, các vấn đề phức tạp cần những giải pháp đơn giả và chỉ gây sức ép cực độ có thể giành chiến thắng. Đây là cách ông Trump điều hành đế chế kinh doanh của mình trong quá khứ và cách ông quản lý chính phủ hiện nay. Người chiến thắng mất tất cả, kẻ thua cuộc phải nhượng bộ.

Tại thời điểm này, người nhiều sẽ cho rằng Trung Quốc sẽ là kẻ thua cuộc. Các chỉ báo như sự suy giảm mạnh mẽ trên thị trường chứng khoán và một đồng Nhân dân tệ suy yếu cho thấy một Trung Quốc suy yếu sẽ sớm nhượng bộ.

Điều này khó xảy ra vì người Trung Quốc có quan điểm lâu dài và họ biết cách chờ đợi một tình huống bất lợi của đối thủ. Giới lãnh đạo Trung Quốc đã khéo léo "ẩn mình" nửa thế kỷ để chờ ngày thực hiện "Giấc mơ Trung Hoa", đưa Trung Quốc trở thành một cường quốc.

Trong hai thập niên qua, Trung Quốc đã khéo léo quản lý cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 và cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Trong cả hai trường hợp, sau những trục trặc ban đầu, nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục mở rộng, trong khi các nước khác thì tiếp tục gặp khó. Tương tự như vậy, chiến tranh thương mại hiện tại có thể cuối cùng làm cho đất nước đông dân nhất thế giới mạnh mẽ hơn.

Nếu Hoa Kỳ tham gia vào một cuộc chiến tranh thương mại kéo dài với Trung Quốc, nó có thể sẽ làm tổn thương chính Hoa Kỳ nhiều hơn Trung Quốc. Khi thị trường chứng khoán Mỹ giảm vì các công ty của họ bị suy giảm thu nhập, và công dân của họ băn khoăn về việc trả giá cao hơn, sẽ có sự cân bằng quyền lực tốt hơn, và sau đó Trung Quốc sẽ đàm phán nghiêm túc. Đây là thực tiễn đã ăn sâu trong văn hóa và truyền thống Trung Quốc, và nó đang được tái hiện lại một lần nữa.

Bá Ước