Trừng phạt năng lượng Nga, EU vẫn phải 'nhắm mắt làm ngơ' một sản phẩm

Nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Nga của EU đã tăng khoảng 40% trong năm qua do người mua đua nhau tìm nguồn thay thế dòng nhiên liệu chảy qua các đường ống đang cạn kiệt. Đó thực sự là "liều thuốc đắng" đối với nhiều thành viên trong khối, vốn đã áp đặt các biện pháp trừng phạt nặng nề lên Điện Kremlin để cắt đứt các nguồn tài chính thúc đẩy chiến dịch ở Ukraine.

Ước tính, EU đã chi kỷ lục 12,5 tỷ euro (13 tỷ USD) cho LNG của Nga từ tháng 1 đến tháng 9 - gấp 5 lần so với một năm trước đó. Nhu cầu gia tăng từ các quốc gia như Pháp và Bỉ đã giúp Nga trở thành nhà cung cấp LNG số 2 cho khu vực Tây Bắc châu Âu trong năm nay, xếp sau Mỹ nhưng cao hơn Qatar - theo dữ liệu theo dõi tàu và cảng của Bloomberg.

Trước khi cuộc xung đột ở Ukraine nổ ra vào tháng 2 năm nay, khí đốt từ Nga là nguồn nhiên liệu lớn nhất của châu Âu. Kể từ đó, với việc Điện Kremlin siết chặt nguồn cung, khu vực này buộc phải nhập thêm LNG - từ cả Nga và khắp thế giới - để duy trì hoạt động thắp sáng và lấp đầy kho dự trữ mùa Đông.

Bloomberg dẫn lời bà Anne-Sophie Corbeau, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu của Đại học Columbia, cho biết: "LNG của Nga phải tiếp tục chảy. Chúng tôi cần điều đó đối với cán cân LNG toàn cầu. Tôi nghĩ rằng hầu hết các nước châu Âu thực sự muốn "nhắm mắt làm ngơ" trước điều này". Trong số các quốc gia châu Âu, chỉ có Vương quốc Anh và các quốc gia vùng Baltic ngừng mua LNG của Nga.

Trong khi lệnh cấm các sản phẩm dầu Nga của EU dự kiến sẽ có hiệu lực vào ngày 5/12 tới, một lệnh cấm vận hoàn toàn đối với khí đốt của Nga chưa bao giờ được xem xét nghiêm túc, do sự khan hiếm nguồn cung toàn cầu và tiềm năng cho một thị trường thậm chí còn thắt chặt hơn vào năm tới.

Tuy nhiên, EU được cho đã nỗ lực tìm kiếm nguồn cung cấp thay thế. Hồi tháng 3 năm nay, khối này đã cam kết thay thế gần 2/3 lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga trong năm nay. Khí đốt của Nga hiện chiếm chưa đến 10% nguồn cung cấp nhiên liệu của khu vực, giảm hơn 1/3 so với năm ngoái, nhưng tỷ trọng LNG trong các đợt giao hàng của Nga đã chiếm gần một nửa.

Dữ liệu theo dõi tàu cho thấy việc giao hàng trên khắp châu Âu sẽ khó đồng đều. Bất chấp việc Anh từ chối, LNG của Nga đã tìm thấy những điểm đến hấp dẫn khác, chẳng hạn các chuyến hàng của nước này đến các cảng của Bỉ tăng hơn gấp đôi từ tháng 1 - 10/2022, hay nhập khẩu của Pháp tăng 60%.

Eric Mamer, phát ngôn viên chính của Ủy ban châu Âu, tuyên bố trong một cuộc họp ngắn hôm 25/11: "Chúng tôi chưa bao giờ công bố bất kỳ lệnh cấm khí đốt nào của Nga và điều đó sẽ không thay đổi".

Hầu hết các nguồn cung cấp LNG toàn cầu đều được ký kết theo các hợp đồng dài hạn, với việc người bán thường là các công ty đa quốc gia lớn, đa phần không chịu sự kiểm soát của chính phủ.

Chẳng hạn, TotalEnergies SE của Pháp có 20% cổ phần trong Yamal LNG, cơ sở sản xuất lớn nhất của Nga. Mặc dù công ty đã tạm dừng các khoản đầu tư mới vào Nga và bán một số tài sản ở nước này, nhưng công ty đã cam kết ở lại Yamal để giúp đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt cho châu Âu - miễn là lệnh trừng phạt cho phép. Total cũng sở hữu 19% cổ phần của Novatek PJSC của Nga, công ty kiểm soát dự án.

“Trong điều kiện hiện tại, không có dự án LNG nào là "tốt" hay "xấu"" - Giám đốc điều hành Novatek Leonid Mikhelson nói vào tháng 10 vừa qua. Công ty cũng đang bổ sung công suất, trong khi việc phát triển Arctic LNG 2 khổng lồ bắt đầu ngay trong năm tới.

Gã khổng lồ năng lượng nhà nước Gazprom PJSC, chủ yếu là nhà cung cấp khí đốt cho châu Âu, cũng đã bắt đầu vận chuyển LNG đến khu vực. Mặc dù dự án Sakhalin 2 khổng lồ ở vùng Viễn Đông của Nga thường vận chuyển hàng hóa đến châu Á, nhưng một cơ sở mới, nhỏ hơn trên bờ biển Baltic của Nga đã gửi những chuyến hàng đầu tiên đến Hy Lạp.

Điều đó không có nghĩa là Nga sẽ không hạn chế nguồn cung LNG trong tương lai, như đã làm với dòng chảy đường ống. Đầu năm nay, Moscow đã cấm vận chuyển LNG tới một đơn vị kinh doanh cũ của Gazprom bị Đức tịch thu. Một số người mua cũng lo ngại Chính phủ Nga có thể yêu cầu thanh toán LNG bằng đồng rúp, như đã làm đối với khí đốt hồi mùa Xuân năm nay, nhưng cho đến nay vẫn chưa có quyết định nào như vậy.

Hiện tại, dường như EU có rất ít lựa chọn ngoài việc tiếp tục mua LNG của Nga. Với việc người tiêu dùng châu Âu đang phải gánh chịu cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ và giá nhiên liệu tăng cao dẫn đến lạm phát, an ninh năng lượng đang là ưu tiên hàng đầu của các chính phủ trong khu vực.

Chuyên gia tư vấn Kate Dourian, thành viên không thường trú tại Viện Các quốc gia vùng Vịnh Ả Rập ở Washington, cho biết thị trường khí đốt EU "có thể sẽ tiếp tục khan hiếm cho đến khi nguồn cung cấp LNG mới có sẵn sớm nhất vào năm 2025".

Nam Trung