Trừng phạt Iran bắt đầu, Tehran vẫn đắt khách

Từ ngày 5/11, một lệnh trừng phạt tái áp đặt lên hơn 600 cá nhân và tổ chức ở Iran sẽ bắt đầu có hiệu lực.

Lệnh này được tuyên bố chỉ 3 ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo trên trang Twitter cá nhân rằng, Mỹ sẽ tái lập tất cả các lệnh trừng phạt nhằm vào Iran.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố tái áp đặt trừng phạt Iran.

Lệnh tái trừng phạt mới này sẽ phong tỏa các ngành vận tải, tài chính và dầu mỏ của Iran. Đây là đợt trừng phạt thứ hai, kể từ khi Tổng thống Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trả lời phỏng vấn Đài truyền hình Fox News nhấn mạnh rằng: "Đây là lệnh mạnh nhất từng được đặt ra với Iran" nhằm mục đích buộc chính phủ Iran phải "thay đổi hành vi của mình" để bảo vệ Israel và các nước khác.

Mỹ cũng khẳng định sẽ trừng phạt bất cứ nước nào còn mua dầu từ Iran và các công ty nước ngoài có quan hệ thương mại với những người Iran nằm trong danh sách bị cấm của Mỹ.

Lệnh trừng phạt mới nhất nhằm vào khả năng xuất khẩu dầu mỏ của Iran sẽ được miễn trừ với 8 quốc gia. Danh sách này được cho là gồm các đồng minh của Mỹ bao gồm Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Bộ trưởng Năng lượng Thổ Nhĩ Kỳ Fatih Donmez cho rằng nước này cũng nằm trong số các nước nhận được quyền miễn trừ.

“Theo thông tin chúng tôi nhận được, Thổ Nhĩ Kỳ nằm trong số những nước nhận được quyền miễn trừ. Tuy nhiên chưa có thông báo chính thức. Thổ Nhĩ Kỳ luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của các hoạt động thương mại dầu và khí đốt với các quốc gia láng giềng. Các lựa chọn là rất giới hạn. Những lo ngại của Thổ Nhĩ Kỳ đã nhận được sự cảm thông của một số đối tác” - ông Fatih Donmez tuyên bố.

Trung Quốc là quốc gia nhập khẩu dầu lớn nhất của Iran cũng có thể nằm trong danh sách nhận quyền miễn trừ của Mỹ. Động thái này được thấu hiểu khi Mỹ đang cố gắng làm hạ nhiệt những căng thẳng với Trung Quốc bên cạnh các bất đồng thương mại đang gia tăng.

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton khi đề cập đến việc Washington miễn trừ trừng phạt đối với Iran.

“Chúng tôi hiểu rằng có một số nước khó có thể thực hiện ngay lập tức dừng hoàn toàn việc mua dầu của Iran. Vì vậy, Mỹ muốn gia tăng sức ép tối đa với Iran trong lĩnh vực xuất khẩu dầu thô, nhưng cũng không muốn làm tổn hại các nước đồng minh và bạn bè vốn phụ thuộc nhiều vào dầu của Iran” - cố vấn an ninh Nhà Trắng cho biết.

Được biết, không có quốc gia châu Âu nào được đưa vào danh sách miễn trừ của Washington.

Đòn trừng phạt đang giúp ích cho Iran

Với việc miễn trừ ác quan chức Iran cho rằng việc Mỹ miễn trừ trừng phạt cho 8 quốc gia này cho thấy tầm quan trọng của ngành năng lượng nước này và Iran không thể bị loại khỏi thị trường dầu.

BBC cho rằng, dù chính quyền ông Donald Trump giới thiệu đây là "những biện pháp trừng phạt mạnh nhất trong lịch sử" nhưng các miễn trừ trừng phạt đã khiến các biện pháp trừng phạt không thực sự phù hợp với cường điệu của Nhà Trắng.

Rõ ràng, những quốc gia nằm trong lệnh miễn trừ trừng phạt là những nhà nhập khẩu lớn của Iran. Trước khi lệnh trừng phạt Mỹ được áp đặt, các nước Hàn Quốc, Nhật Bản, Thổ Nhĩ Kỳ đều giảm lượng nhập khẩu dầu mỏ từ Iran để đợi chờ các miễn trừ trừng phạt.

Sau khi lệnh trừng phạt được áp đặt, danh sách miễn trừ được công bố, lượng nhập khẩu dầu mỏ từ Iran sẽ được nâng lên như ban đầu và khiến kế hoạch trừng phạt bị ảnh hưởng.

Đáng chú ý là việc Washington đã không miễn trừ trừng phạt cho châu Âu và các thành viên EU đang rất nỗ lực tìm cách hợp tác với Iran trong một hệ thống thanh toán tài chính đặc biệt để tiếp tục mua dầu mà không bị phương hại cho cả hai bên, đồng thời giữ được cam kết trong thỏa thuận hạt nhân.

Việc từ chối miễn trừ trừng phạt cho các nước EU dường như lại càng thúc đẩy họ tìm kiếm các phương án nhập khẩu từ Iran để né trừng phạt, hoặc tìm đến nguồn cung có lợi hơn, trong trường hợp này là Nga.

Vì vậy, dù thế nào, các biện pháp mà ông Trump tin rằng "đang có hiệu quả" dường như không được như kỳ vọng.

Đông Phong