Trí tuệ nhân tạo: 'Vệ sĩ' mới của con người trong tương lai

Từ việc bảo vệ sức khỏe, lo cái ăn cái mặc, cho đến bảo vệ môi trường hay chống khủng bố. Nhân sự kiện AI được cấp quyền công dân.

Vài nét về trí tuệ nhân tạo

Theo bách khoa thư mở Wikipedia, trí tuệ nhân tạo hay trí thông minh nhân tạo (Artificial intelligence hay Machine intelligence), viết tắt AI là trí tuệ được biểu diễn bởi bất cứ một hệ thống nhân tạo nào. Thuật ngữ AI thường dùng để nói đến các máy tính có mục đích không nhất định và ngành khoa học nghiên cứu về các lý thuyết, ứng dụng của trí tuệ nhân tạo. Trí thông minh nhân tạo có nghĩa rộng như là trí thông minh trong khoa học viễn tưởng, nhưng nó là một trong những ngành quan trọng của tin học. AI liên quan đến cách cư xử, sự học hỏi và khả năng thích ứng thông minh của máy móc. Các ví dụ ứng dụng bao gồm các tác vụ điều khiển, lập kế hoạch và tiến độ, khả năng trả lời các câu hỏi về chẩn đoán bệnh, trả lời khách hàng về các sản phẩm của một công ty, nhận dạng chữ viết tay, nhận dạng tiếng nói và khuôn mặt... Bởi vậy, trí thông minh nhân tạo đã trở thành một môn học, với mục đích chính là cung cấp lời giải cho các vấn đề của cuộc sống thực tế. Ngày nay, các hệ thống nhân tạo được dùng thường xuyên trong kinh tế, y dược, các ngành kỹ thuật và quân sự, cũng như trong các phần mềm máy tính thông dụng trong gia đình và trò chơi điện tử. Một trong những sản phẩm nổi tiếng liên quan đến trí thông minh nhân tạo robot Sophia, công dân robot đầu tiên trên thế giới vừa được cấp quốc tịch Ả Rập Xê-út tháng 11/2017. Sophia có thân hình của một thiếu nữ với đầy đủ cảm xúc như một con người, tuy không chân, không thể di chuyển nhưng lại có cảm xúc như người thật. Khi giao tiếp, sự thông minh của Sophia khiến nhiều người có cảm giác như họ đang tiếp xúc với người thật.

Nữ công dân robot Sophia

AI và chức năng “vệ sĩ” cho con người

Takeo Kanade, giáo sư robot tại Đại học Carnegie Mellon (Anh) cho rằng, mọi người không nên xem AI là sản phẩm cạnh tranh với con người, nhưng nó lại có khả năng riêng, đặc biệt là khả năng “vệ sĩ” đảm bảo an toàn cho con người trong tương lai.

Vai trò AI trong y học:

Trong lĩnh vực y học, AI có rất nhiều nhiều ứng dụng và tiềm năng, giúp con người chống lại các bệnh truyền nhiễm, nhất là những căn bệnh do muỗi Aedes aegypti gây ra, phát sinh nhiều bệnh nan y như bệnh sốt vàng da, sốt xuất huyết, bệnh Zika và chikungunya (một loại virút gây ra đau khớp). Riêng sốt xuất huyết Dengue mỗi năm có khoảng 390 triệu người tại 128 quốc gia mắc phải.

Rainier Mallol, kỹ sư máy tính người Dominican mới đây đã hợp tác cùng Dhesi Raja, bác sĩ y khoa Malaysia phát triển thành công thuật toán dùng cho dự báo những căn bệnh truyền nhiễm do muỗi Aedes aegypti gây ra. Đây là sản phẩm nằm trong khuôn khổ Dự án Premonition do Microsoft tài trợ, sử dụng máy bay không người lái (drone) để phát hiện dịch bệnh tại ổ dịch virút Zika, sau đó phân tích tìm ra các tác nhân gây bệnh. Trong dự án này các nhà khoa học đã dùng Hệ thống trí tuệ nhân tạo Dịch tễ học (AIME), kết hợp giữa thời gian và địa điểm để phát hiện dịch bệnh bùng phát, đặc biệt là sốt xuất huyết, dựa trên 274 yếu tố có liên quan như: hướng gió, độ ẩm, nhiệt độ, mật độ dân số, nhà ở... để xác định chính xác cách muỗi truyền bệnh. Hệ thống này cũng đã được thử nghiệm tại Malaysia, xác định được tâm dịch trong phạm vi 400m, cho phép các quan chức y tế công cộng can thiệp kịp thời bằng thuốc diệt côn trùng để bảo vệ người dân địa phương. AIME cũng đang được mở rộng để dự báo sự bùng nổ của dịch Zika và Chikungunya. Ngoài ra, trong dự án nói trên, các nhà khoa học còn sphân tích ADN của muỗi và côn trùng bằng các thuật toán học máy, phần mềm học cách nhận dạng các mẫu từ một lượng lớn dữ liệu để phát hiện dịch bệnh và can thiệp kịp thời.

Một trong những ứng dụng tiềm tàng khác của AI là phòng chống ung thư và ngăn ngừa nguy cơ mất thị lực cho con người. Theo WHO, ung thư gây ra hơn 8,8 triệu ca tử vong trên toàn thế giới và 14 triệu người được chẩn đoán mắc bệnh mới hàng năm. Việc phát hiện ung thư càng sớm càng tốt, có tác dụng kéo dài cơ hội sống còn và giảm thiểu nguy cơ tái phát. Tiên phong trong lĩnh vực ứng dụng AI trong phòng chống, chữa trị ung thư có phân ban DeepMind Health của Alphabet thuộc Google, và IBM. DeepMind Health đã hợp tác với các bác sĩ thuộc Cơ quan Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh, Bệnh viện Đại học College London để huấn luyện AI để giúp ngành y lập kế hoạch phòng chống ung thư bằng cách sử dụng machine learning (phương pháp phân tích dữ liệu để tự động hóa xây dựng mô hình phân tích. Sử dụng các thuật toán lặp để học từ dữ liệu, machine learning cho phép máy tính tìm thấy những thông tin giá trị ẩn sâu mà không được lập trình một cách rõ ràng vị trí để tìm) để xác định các mô lành mạnh trong các khối u khi quét đầu và cổ. Ngoài ra, DeepMind Health còn giúp Bệnh viện Mắt Moorfields ở London xác định những dấu hiệu sớm của căn bệnh suy giảm thị lực khi quét mắt.

Tương lai trí thông minh nhân tạo sẽ giúp con người chẩn đoán chữa trị nhiều căn bệnh nan y như ung thư và bệnh về mắt

“Các thuật toán của chúng tôi có thể cung cấp các thông tin thị giác trong quá trình scan. Hệ thống này xác định các vấn đề tiềm ẩn về thị lực, giúp các bác sĩ lâm sàng đưa ra các giải pháp can thiệp tối ưu. Nhờ AI, các bác sĩ có thể chẩn đoán nhanh các loại bệnh nguy hiểm liên quan đến thị lực với tiến độ nhanh hơn cách sàng lọc truyền thống mà hiện nay y học đang áp dụng”, Dominic King, người đứng đầu DeepMind Health cho báo chí hay.

IBM gần đây còn thông báo cho biết, phần mềm trí thông minh nhân tạo Watson AI có thể phân tích hình ảnh và đánh giá tình trạng bệnh tật, xác định chính xác các khối u trong 96% trường hợp. Watson có 200 triệu trang dữ liệu có sắp xếp và không sắp xếp, sử dụng đến 4 terabytes chỗ chứa ổ cứng, đang được thử nghiệm bởi các bác sĩ tại 55 bệnh viện trên toàn thế giới để giúp chẩn đoán ung thư vú, phổi, đại trực tràng, cổ tử cung, dạ dày và tuyến tiền liệt.

Vai trò AI trong việc đảm bảo an ninh lương thực:

Theo Tổ chức Nông & Lương LHQ (FAO) có khoảng 800 triệu người trên toàn thế giới dựa vào nguồn thực phẩm carbohydrate đi từ sắn. Thực phẩm nhiều chất bột này tương tự như khoai lang, khoai tây, nhưng nó cũng có thể tạo ra bột để làm bánh các loại. Tuy nhiên, sắn lại là loại cây rất dễ bị sâu bệnh, đôi khi tàn phá cả một cánh đồng rộng lớn. Để khắc phục, các nhà nghiên cứu tại Đại học Makerere ở Kampala, Uganda, đã hợp tác với các chuyên gia bệnh thực vật phát triển một hệ thống tự động nhằm chống lại bệnh sắn. Dự án có tên Mcrops Project (MP) cho phép nông dân chụp ảnh cây sắn bằng điện thoại thông minh và sử dụng máy tính đã được đào tạo để phát hiện dấu hiệu của bốn căn bệnh chủ yếu gây tàn phá cây sắn.

Ernest Mwebaze, chuyên gia công nghệ máy tính hàng đầu của dự án, cho hay, một số bệnh này thực sự khó nhận biết và đòi hỏi nhiều công sức phối hợp, nhưng nhờ hệ thống nói trên có thể giúp chẩn đoán bệnh sắn với độ chính xác tới 88%. Thông thường, nông dân phải gọi các chuyên gia do chính phủ đến để khảo sát trang trại và xác định bệnh, có thể mất vài ngày, thậm chí hàng tuần, nên dịch bệnh và sâu bệnh có đủ thời gian để lan nhanh, nhưng nay công việc này đã được thực hiện chóng vánh bởi chính các chủ nông nên tiết kiệm rất nhiều thời gian, tiền bạc và nhiều lợi ích vô hình khác.

Ngoài ra, dự án MP còn sử dụng các hình ảnh tải lên để tìm các mẫu bệnh dịch, điều này cho phép các cơ quan chức năng ngăn chặn, dập tắt kịp dịch bệnh, hạn chế nạn đói, đảm bảo an ninh lương thực. Ngoài ra, dự án còn có thể áp dụng công nghệ này để kiểm soát dịch bệnh cho nhiều loại cây trồng khác như chuối, dứa, hay các loại cây lương thực quan trọng khác.

DS. TRANG NHUNG

(Theo BBC future-11/2017)