Tranh cãi xung quanh chính sách đối với Trung Quốc tại Philippines

Tổng thống Philippine Rodrigo Duterte. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo bình luận của giáo sư Richard Heydarian thuộc đại học De la Salle (Philippines) đăng trên báo Straitstimes, chỉ trong vòng vài tháng qua, Tổng thống Philippines Duterte đã miêu tả Trung Quốc là đối tác chiến lược hàng đầu của mình. Một số người ủng hộ ông trong nhánh lập pháp thậm chí còn đề xuất việc thành lập một liên minh quân sự chính thức với Trung Quốc.

Tuy nhiên, các thành viên trong lực lượng quân đội Philippines và tập hợp giới trí thức-truyền thông đang thúc đẩy những động thái phản đối việc này. Trong cuộc tấn công phản bác những tuyên bố của ông Duterte, những người này liên tục mô tả Trung Quốc là mối nguy cơ đe dọa đất nước. Kết quả là xuất hiện sự bất hòa về mặt nhận thức cả ở trong và ngoài nước, khiến những nhà quan sát phải vất vả để bám sát chính sách đối ngoại của nước này.

Tuy vậy, có một sự phân tích nhiều sắc thái hơn lại cho rằng những gì đang diễn ra tại Philippines chỉ là cuộc tranh cãi nội bộ sâu sắc không hơn không kém về “linh hồn” trong chính sách đối ngoại Philippines. Rõ ràng, dưới thời ông Duterte, Philippines hiện không chấp thuận chiến lược đối đầu với Trung Quốc. Thay vào đó, nước này đang định hình khuôn mẫu xu hướng “nương tựa chiến lược” từng bước một về phía cường quốc châu Á.

Điều này khác biệt rất lớn với hàng loạt tranh cãi giữa ông Duterte và phương Tây về vấn đề dân chủ và nhân quyền. Mối liên minh với Mỹ vẫn duy trì nguyên vẹn, nhưng Trung Quốc dường như đã trở thành người bảo hộ đầu tiên mà ông Duterte ưa thích.

Theo quan điểm của ông, Mỹ là cường quốc đang suy yếu, là một sự “không bình thường địa chính trị” và sẽ nhanh chóng phai mờ trong bức tranh châu Á những năm tới. Trung Quốc, mặt khác, lại là một thực tế địa chính trị và chiếm quyền lãnh đạo không thể chối cãi tại châu Á.

Cụ thể hơn, ông Duterte đã nhấn mạnh tầm quan trọng của Trung Quốc với tư cách là một đối tác cho sự phát triển của Philippines. Trong vòng hai năm qua, Trung Quốc đã cam kết đầu tư gần 24 tỷ USD và sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc tái thiết thành phố Marawi.

Hơn nữa, Bắc Kinh đã trở thành người bảo hộ nhanh và vững chắc của Tổng thống Duterte trước những chỉ trích của cộng đồng quốc tế về vấn đề nhân quyền. Nước này cũng là một trong những quốc gia ủng hộ hăng hái nhất cuộc chiến chống ma túy của ông Duterte, đã gợi ý hỗ trợ xây dựng các trung tâm tái định cư quy mô lớn cũng như cung cấp hỗ trợ chống ma túy. Do vậy, khi ông Duterte thực hiện nhiều nỗ lực giảm sự phụ thuộc có tính lịch sự của Philippines vào Mỹ thì “sự ve vãn” về một liên minh với Trung Quốc đã từng bước hình thành.

Đầu năm nay, trước rất nhiều doanh nghiệp người Philippines gốc Hoa và Đại sứ Trung Quốc Triệu Giám Hoa, nhà lãnh đạo Philippines đã lập lờ rằng “nếu bạn muốn, chỉ việc để chúng tôi trở thành một tỉnh”. Về những tranh cãi chủ quyền biển đảo giữa Philippines với Trung Quốc, ông Duterte lập luận rằng nước ông nên “nhu mì” và “nhún nhường” nhằm giành được “ơn huệ” của Trung Quốc để tránh một cuộc chiến tranh tự sát với nước láng giềng mạnh hơn rất nhiều.

Khi đề cập đến những chỉ trích trong nội bộ về chính sách đối ngoại dựa vào Trung Quốc của mình, ông Duterte đã lảng tránh và chuyển sang việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của nước này đối với bãi nổi Benham Rise ở khu vực Tây Thái Bình Dương, mà gần đây ông đã đổi tên thành bãi nổi Philippine Rise.

Lần đầu tiên trong vòng gần một thập kỷ qua, phía Mỹ đã triển khai hai tàu sân bay đến Philippines trong nhiều tuần vào đầu năm nay, mới nhất là tàu sân bay USS Theodore Roosevelt vào tháng trước. Tướng quân đội Philippines Rolando Bautista đã tuyên bố: “Mỹ là bạn của chúng ta. Bằng cách này hay cách khác, họ có thể giúp chúng ta đánh bại và ngăn chặn mọi mối đe dọa”.

Dư luận công chúng cũng có xu hướng nghiêng về phía Mỹ hơn là Trung Quốc để trở thành đối tác quốc tế được ưa thích hơn của Philippines.

TTXVN