Tranh cãi thiện ác
Động thái Mỹ tuyên bố hôm 25/7 khôi phục án tử cấp độ liên bang sau 16 năm gián đoạn lại gây tranh luận. Chỉ trích đến cả từ các tổ chức nhân quyền lẫn lãnh đạo đảng Dân chủ. Tin rằng cái ác tự nó tiêu vong mà chẳng cần hình phạt nặng nhất trong bối cảnh hiện nay có vẻ nhuốm màu không tưởng.
Bộ Trưởng tư pháp Mỹ William Barr. Ảnh: Reuters
Bộ trưởng Tư pháp Mỹ bố cáo năm tội nhân đầu tiên “lên thớt”. Xong đợt một từ tháng 12/2019 đến 1/2020 mới cứu xét tiếp. Hiện tồn đọng 62 tử tù cấp liên bang hết quyền kháng cáo và quyền bồi thường để được giảm án.
Nghĩa là còn lắm nhiêu khê và 2.600 tử tù cấp tiểu bang vẫn ung dung chán ở cõi dương gian. Đấy là chưa kể “có cả một quá trình thách thức các quyết định ấy”, theo Robert Dunham, giám đốc điều hành Trung tâm Thông tin án tử.
Thách thức đúng là đang dồn dập khắp nơi. Cassy Stubbs thuộc Liên minh Tự do Dân sự Mỹ (ACLU) phàn nàn thời gian thi hành án “quá gấp” nên có nguy cơ “đe dọa tính công bằng cho từng trường hợp”. Nữ ứng viên tổng thống của đảng Dân chủ Kamala Harris gọi đấy là “vô đạo đức và sai lầm nặng”. Nhà xã hội Bernie Sanders thề xóa nó nếu đắc cử tổng thống 2020.
Pete Buttigieg, ứng viên tổng thống của Dân chủ, còn tố danh sách tử hình là “phân biệt chủng tộc và kỳ thị vùng miền” song thực tế có vẻ khác. Tử tù đầu tiên bị tiêm thuốc độc ngày 9/12 là Daniel Lewis Lee vốn cổ súy chủ nghĩa da trắng thượng đẳng. Những kẻ khác đều dính tội từ lâu, sớm nhất năm 1999 và muộn nhất 2004. Chúng ra tay tàn bạo tại các địa phương vốn chẳng thiên vị ai trong các bầu cử tổng thống gần đây.
Đáng chú ý là phản đối từ nhà thờ. Kể tội danh của năm tử tù, bản tin 500 từ của Thông tấn Xã Công Giáo (CNA) không dùng chữ giết “người già” (elderly) mà Bộ Tư pháp diễn đạt và thay bằng “người lớn” (adults). Họ cũng không liệt kê tội “hiếp dâm” (raping) mà cáo trạng cho thấy man rợ như thời trung cổ. Trong khi đó, tháng 2/2019, lần đầu tiên giáo hoàng Francis buộc phải công khai thừa nhận nạn lạm dụng tình dục ở các nhà thờ trước sự phẫn nộ liên tục của dư luận.
Năm 1972, Mỹ xóa án tử trên toàn quốc nhưng 16 năm sau phải hủy, rồi lại điệp khúc xóa-hủy. Các ý kiến nhân danh đạo lý hầu như không đưa ra giải pháp cụ thể nào để chặn những hành vi dã thú. Trong lúc chờ phép màu có thể xuất hiện ở thì tương lai, kết thúc cuộc sống tự nhiên của những hình nhân cạn sạch tính người trong hoàn cảnh hiện tồn phải chăng là cách giải cứu lương thiện cho chính họ.
