Tranh cãi bờ sông Nile:Sudan cảnh báo kiện Ethiopia vì thủy điện

Dự án siêu đập thủy điện trên nhánh Sông Nile Xanh của Ethiopia đã trở thành chủ đề tranh cãi suốt vài năm qua với Ai Cập và Sudan.

Hôm 3/5, Bộ trưởng Thủy lợi và tài nguyên nước Sudan Yasser Abbas đã phát đi thông điệp cứng rắn, cho thấy nước này sẵn sàng sử dụng biện pháp pháp lý khi tranh chấp giữa ba nước này chưa thể giải quyết vì siêu đập thủy điện Đại Phục Hưng (GERD).

Hình ảnh vệ tinh được chụp vào ngày 12/7/2020 cho thấy hồ chứa của đập Đại Phục Hưng bắt đầu đầy nước. Ảnh: Reuters.

Báo Egypt Today của Ai Cập cho hay, Bộ trưởng Abbas nêu rõ Sudan đang phải đối mặt với các mối đe dọa tiềm ẩn nếu nước này không thể vận hành được đập Roseires. Ông khẳng định các nhóm pháp lý ở Sudan sẵn sàng kiện Chính phủ Ethiopia về đập Đại Phục Hưng nếu Ethiopia đơn phương khởi động giai đoạn tích nước thứ hai cho con đập khổng lồ này.

Bộ trưởng Abbas cho biết thêm sẽ thực hiện một số chuyến thăm tới các nước châu Phi trong thời gian tới để làm sáng tỏ quan điểm của Sudan trong việc giải quyết vấn đề liên quan đến đập Đại Phục Hưng.

Ông Abbas nêu rõ nước này vẫn đang theo đuổi nỗ lực giải quyết vấn đề trên thông qua đàm phán để bảo vệ an ninh nguồn nước đồng thời khẳng định Sudan "để ngỏ mọi lựa chọn" phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm cả việc đề nghị Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) can thiệp.

Tuyên bố của Bộ trưởng Abbas đưa ra trong bối cảnh Ethiopia dự kiến sẽ tiến hành giai đoạn tích nước thứ hai cho đập thủy điện Đại Phục Hưng mà không có thỏa thuận với các nước liên quan.

Phát biểu tại một cuộc họp báo, Bộ trưởng Abbas cho hay Sudan sẽ tích trữ 1 tỷ m3 nước cho đập Roseires của nước nảy như một biện pháp phòng ngừa trước việc Ethiopia tiến hành giai đoạn tích nước thứ hai cho Đại Phục Hưng được lên kế hoạch vào mùa mưa tới. Theo ông, biện pháp này chỉ có thể làm giảm tác động của việc Ethiopia đơn phương thực hiện quá trình xây dựng siêu đập.

Ai Cập và Sudan nhấn mạnh cần đạt được một thỏa thuận có tính ràng buộc về mặt pháp lý liên quan đến việc tích nước và vận hành đập Đại Phục Hưng trước khi Ethiopia thực hiện giai đoạn trữ nước thứ cho con đập này. Tuy vậy, Ethiopia tuyên bố họ sẽ hoàn thành giai đoạn tích nước thứ hai vào tháng 7/2021, cho dù có hay không có một thỏa thuận.

Đợt tích nước đợt hai cho Đại Phục Hưng với lượng nước 13,5 tỷ m3. Giai đoạn tích nước đầu tiên đã hoàn thành vào tháng 7/2020 với 4,9 tỷ m3.

Các nỗ lực đạt thỏa thuận chung về siêu đập thủy điện bị chậm trễ thúc đẩy Ai Cập hồi giữa tháng 4 đã gửi thư lên HĐBA LHQ, kêu gọi cộng đồng quốc tế can thiệp nhằm thúc đẩy các cuộc đàm phán về Đại Phục Hưng vốn đang bị đình trệ đồng thời thuyết phục Ethiopia kiềm chế các hành động đơn phương.

Đập Đại Phục Hưng chắn ngang sông Nile Xanh - dòng sông chảy từ hồ Tana ở Ethiopia và hợp lại với sông Nile Trắng ở Khartoum, Sudan trước khi chảy vào Ai Cập. Đập thủy điện Đại Phục hưng dự kiến sẽ sản xuất hơn 6.000 MW điện, đưa Ethiopia tiến tới mục tiêu trở thành nhà xuất khẩu điện năng lớn nhất châu Phi.

Sudan không lo lắng về con đập này như Ai Cập. Nước này hy vọng việc mua được điện giá rẻ sẽ mang lại động lực cho nền kinh tế đang gặp khó khăn của Sudan. Trong khi đó, Cairo lo ngại rằng con đập này sẽ làm hạn chế nguồn nước sông Nile vốn đã ngày càng trở nên kham hiếm, trong bối cảnh hơn 90% dân số Ai Cập phải phụ thuộc vào nguồn nước này.

Hải Lâm