Trang phục truyền thống mang bản sắc văn hóa Việt là gì?

(Cinet) - Lời đáp cho câu hỏi trên phần nào được lý giải qua tọa đàm “Bản sắc Việt trong trang phục dân gian” tổ chức cuối tuần qua tại phố Sách Hà Nội nhân dịp ra mắt cuốn sách “Nét cũ duyên xưa” của tác giả Bùi Quang Thắng.

Các diễn giả tham dự tọa đàm “Bản sắc Việt trong trang phục dân gian”

Cùng với sự phát triển của xã hội, trang phục không chỉ là mang chức năng bảo vệ và giữ ấm thân thể, mà còn truyền tải những ký hiệu văn hóa, những thông điệp phong phú về đời sống vật chất, tinh thần của mỗi cá nhân, cộng đồng xã hội, thậm chí về một dân tộc, một quốc gia. Mỗi thời đại lại có một kiểu trang phục đặc trưng. Trang phục truyền thống của mỗi dân tộc, mỗi cộng đồng tộc người trên thế giới là thành tố quan trọng tạo nên những giá trị văn hóa đặc thù và bền vững mà ta vẫn gọi là bản sắc văn hóa.

Cuốn sách “Nét cũ duyên xưa” của tác giả Bùi Quang Thắng đã đào sâu vào bên trong những dữ kiện để cảm nhận và thấu hiểu tâm tư của các thế hệ cha ông ẩn chứa, gửi gắm trong những nếp khăn tà áo. Tọa đàm "Bản sắc Việt trong trang phục dân gian" chính là cơ hội để tác giả Bùi Quang Thắng và hai vị khách mời đặc biệt là nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Bình – Trưởng nhóm Đình làng Việt và ông Nguyễn Đức Lộc - Chủ tịch HĐQT kiêm GĐ công ty CP Ỷ Vân Hiên cùng công chúng bàn sâu hơn, rộng hơn về những nét đẹp mang tâm hồn Việt Nam trong Nón thúng và Áo dài. Qua đó phần nào giải đáp câu hỏi “trang phục truyền thống mang bản sắc văn hóa của dân tộc Việt là gì?”

Một điều thú vị là dù nước Việt Nam ta nằm ngay cận kề với nước Trung Hoa và chịu sự ảnh hưởng văn hóa, phong tục Trung Hoa dưới nhiều hình thức khác nhau, trang phục dân gian phải chịu những định chế nghiêm ngặt, những áp đặt nhưng vẫn phần nào giữ được bản chất phóng khoáng cố hữu của văn hóa dân gian.

Cuốn sách "Nét cũ duyên xưa" của Bùi Quang Thắng

Theo các diễn giả, chính hình thái bán tự trị của văn hóa làng vô cùng đặc trưng của người Việt như một thứ “kháng thể” có khả năng chống lại sự xâm thực văn hóa từ bên ngoài. Trong môi trường văn hóa làng xã luôn có xu hướng khép kín ấy, nơi mà thậm chí phép vua còn thua lệ làng thì nhiều tập tục truyền thống vẫn được kế thừa từ thế hệ này sang thế hệ khác. Trang phục dân gian của người Việt ‒ đặc biệt là trang phục phụ nữ vẫn còn gìn giữ được tương đối nhiều những nét đặc sắc, thậm chí có cả những tập tục đã xuất hiện từ thời Đông Sơn cách đây mấy ngàn năm.

Song song với việc lưu truyền phong tục cũ, người dân Việt Nam tự ngàn đời cũng vẫn bền bỉ thẩm thấu những tinh hoa văn hóa bốn phương, rồi chuyển biến chúng thành những nét đặc sắc của mình. Không cầu kỳ như những vàng son nhung gấm, mão miện hài hia của vua chúa và giới chức quan lại, nhưng những chiếc nón lá, nón cụ quai tơ, nón thúng quai thao, yếm đào, khăn vấn, áo tứ thân, áo dài, guốc sơn, guốc tre… những thứ y phục quá đỗi bình dị của tầng lớp thường dân vẫn luôn là nơi nâng niu những nét duyên thuần Việt nhất, nơi lưu giữ những hình ảnh đặc thù cho bản sắc văn hóa trang phục Việt.

Điều buồn nhất là dù trang phục dân gian luôn mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, thế nhưng thư tịch xưa nay chưa bao giờ dành cho nó một vị trí xứng đáng. Và “Nét cũ duyên xưa” đã ra đời từ một ý niệm giản đơn muốn làm sáng rõ thêm những nét đẹp thuần Việt trong trang phục dân gian của phụ nữ, thể hiện mong ước văn hóa dân gian, trong đó có trang phục dân gian, sẽ mãi là nét son tô đậm thêm và tô đẹp hơn hình ảnh Việt Nam trên tấm bản đồ văn hóa nhân loại.

Tọa đàm còn thu hút sự tham gia của những nghệ sĩ trẻ tuổi thuộc giáo phường Đình Làng Việt, biểu diễn những tiết mục chèo đặc sắc và đông đảo các bạn trẻ có niềm đam mê với văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc./.

Gia Linh