Trận đầu hiệp đồng đánh thắng
Ngay sau khi giành được chính quyền, Tỉnh ủy Sa Đéc (nay là Đồng Tháp) đã quan tâm xây dựng lực lượng vũ trang (LLVT), bao gồm các đội tự vệ, dân quân, du kích tập trung và ở các địa phương, biên chế thành các chi đội, trung đội, tiểu đội.
Đồng thời, Tỉnh ủy chỉ đạo tổ chức huấn luyện quân sự, xây dựng căn cứ, chuẩn bị hậu cần, làm công tác dân vận...
Khi quân Pháp trở lại xâm lược nước ta, mở đầu bằng việc đánh chiếm Sài Gòn vào ngày 23-9-1945. Không khí chuẩn bị kháng chiến ở tỉnh Sa Đéc càng khẩn trương hơn. LLVT và nhân dân khắp tỉnh sôi sục căm thù quân Pháp xâm lược, tỏ rõ quyết tâm chiến đấu ngăn chặn bước tiến của quân địch. Khó khăn nhất đối với LLVT của tỉnh lúc này là vũ khí. Vì vậy, chủ trương của Tỉnh ủy đề ra là phải đánh địch để lấy vũ khí của địch, trang bị cho ta.
Lực lượng vũ trang Nam Bộ trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp.
Trên địa bàn tỉnh Sa Đéc, sau khi ta giành chính quyền, nhưng vẫn còn một trung đội tàn quân Nhật không chịu đầu hàng, đang cố thủ tại Trường Nhà dòng, ở cù lao Giêng, quận Chợ Mới, tỉnh Long Xuyên (nay là tỉnh An Giang). Số binh lính Nhật này chưa được giải giới, nên có thể chúng theo lệnh của quân Anh, Pháp mà gây rối, tiếp sức cho quân Pháp. Theo chỉ thị của Xứ ủy Nam Bộ, Tỉnh ủy Sa Đéc cử một tiểu đội du kích thuộc trại Bắc Sơn, tỉnh Sa Đéc, do đồng chí Nguyễn Hữu Xuyến chỉ huy, cùng một trung đội võ trang Lấp Vò, phối hợp một số trung đội vũ trang của các tỉnh Long Xuyên, Trà Vinh, Rạch Giá (nay là tỉnh Kiên Giang), tổ chức bao vây, tập kích bọn tàn quân Nhật. Từ ngày 17-10 đến 19-10-1945, quân ta lập mưu, dùng “hỏa công” thúc ép, kết hợp quần chúng nổi dậy, đến 2 giờ ngày 20-10-1945, quân Nhật đầu hàng. Ta thu toàn bộ vũ khí và đồ dùng quân sự. Số súng đạn thu được chia cho các lực lượng tham chiến. LLVT của tỉnh Sa Đéc được chia 14 súng, có một khẩu trung liên.
Trong trận chiến đấu này, lực lượng du kích tỉnh Sa Đéc hy sinh một người; LLVT tỉnh Long Xuyên hy sinh một người. Các địa phương và nhân dân tổ chức lễ truy điệu các đồng chí hy sinh trọng thể.
Trận mở đầu ra quân đánh thắng của lực lượng du kích tỉnh Sa Đéc, phối hợp chặt chẽ với LLVT tỉnh bạn, giành thắng lợi, đã kịp thời cổ vũ quân và dân toàn tỉnh Sa Đéc và miền Nam bước vào kháng chiến chống thực dân Pháp.
