Trả lại không gian cho các bãi biển

Bài 2: Tập trung xử lý dứt điểm các công trình lấn biển không phép, sai phép

Bạn đọc phản ánh, trong vài năm gần đây, ở khu vực ven biển của TP Vũng Tàu (Bà Rịa - Vũng Tàu) tình trạng xây dựng lấn biển không phép, trái phép diễn ra phức tạp. Những công trình này không chỉ khiến con đường xuống biển của người dân, du khách bị thu hẹp mà còn phá vỡ cảnh quan, môi trường của thành phố.

Lấn biển không phép, sai phép

Biển Vũng Tàu là địa chỉ du lịch, nghỉ dưỡng ven biển được du khách trong nước và quốc tế yêu thích bởi ở đây có khí hậu trong lành, nhiều cảnh đẹp, đi lại thuận tiện. Tuy nhiên, việc phát triển “nóng”, thiếu hợp lý trong quy hoạch và quản lý khiến tình trạng xây dựng không phép, trái phép diễn ra phức tạp. Đáng chú ý, hàng loạt công trình giáp mặt biển liên tục có các hành vi xây lấn, đổ cọc, bắn mái, kéo sàn… lấn ra mặt biển. Theo quan sát của chúng tôi, suốt dọc những con đường Hạ Long, Thùy Vân, Trần Phú, kéo dài từ bãi Trước tới bãi Sau, thuộc địa bàn quản lý của các phường 1, 2, 5 có hàng chục công trình như vậy. Trong đó, cũng có những công trình nằm trong quy hoạch phát triển của TP Vũng Tàu hoặc đã tồn tại từ rất lâu… Có thể kể đến các công trình của nhà hàng Lan Rừng, nhà hàng Ô Quắn, nhà hàng Jolie Mod, Xí nghiệp Cảng tàu khách; Làng du lịch sinh thái, nhà hàng Bình An, nhà hàng Vịnh Hải sản; The Valley Beach; Salsa Mexicana; Lâm Đường... Những đơn vị nêu trên có diện tích được cấp phép hoạt động trên diện tích hàng nghìn héc-ta, kéo dài nhiều ki-lô-mét dọc bờ biển. Tuy nhiên, cũng chính các đơn vị này vi phạm quy hoạch, vi phạm trật tự xây dựng bằng các công trình lấn biển, lấn chiếm đất công, mặt nước phía bên ngoài diện tích được cấp phép.

Ngoài ra, nhiều cá nhân tự phát xây dựng lấn biển mở dịch vụ ăn uống, nhà hàng như Tân Ký, Thành Phát, Tân Phát, Gành Hào và làm diện tích sinh hoạt… Các công trình vi phạm trật tự xây dựng, lấn biển sai phép, không phép đều đã bị các cấp chính quyền, ngành chức năng từ phường đến thành phố và tỉnh kiểm tra, xử phạt, yêu cầu tháo dỡ nhiều lần. Thậm chí, chính quyền địa phương tổ chức đoàn cưỡng chế nhiều lần, buộc hoàn trả nguyên trạng.

Qua tìm hiểu thực tế tại nhà hàng Lan Rừng (số 3, đường Hạ Long, phường 2), có tên đăng ký kinh doanh là Chi nhánh Công ty TNHH Da Vàng - Lan Rừng Resort chúng tôi được biết, nhà hàng này có tổng diện tích sử dụng 11.693,8 m2, trong đó có 2.942 m2 lấn chiếm mặt biển. Nhà hàng đã bị xử phạt nhiều lần từ năm 2013 đến nay nhưng vẫn tiếp tục tái phạm. Tại nhà hàng Ô Quắn (thuộc Công ty cổ phần du lịch Bà Rịa - Vũng Tàu), các cơ quan chức năng của TP Vũng Tàu phát hiện đơn vị này lấn 487,4 m2 mặt biển. Xí nghiệp Cảng tàu khách (thuộc Công ty cổ phần vật tư thiết bị Vũng Tàu) lấn chiếm 146,4 m2, gồm nhiều hạng mục xây dựng nhỏ, vi phạm nhiều lần. Các cấp chính quyền của TP Vũng Tàu cũng phát hiện Làng Bình An lấn 674 m2, vi phạm nhiều lần, nhiều vị trí bên ngoài diện tích được giao sử dụng. Nhà hàng Jolie Mod tại địa chỉ số 7 Hạ Long lấn chiếm 197,1 m2. Đặc biệt, đối với trường hợp nhà hàng Jolie Mod thuê lại mặt bằng của Công ty cổ phần vốn Thái Thịnh, nhưng công ty này lại đang nợ tiền sử dụng đất và các nghĩa vụ khác lên tới gần 18 tỷ đồng. Hiện Công ty cổ phần vốn Thái Thịnh đang bị kiến nghị thu hồi quyền sử dụng khu đất nêu trên. Các trường hợp cá nhân, hộ gia đình vi phạm, người ít lấn gần 200 m2, nhiều lên tới hơn 600 m2.

Thực hiện đồ án quy hoạch phân khu Núi Lớn - Núi Nhỏ

Quy hoạch phát triển TP Vũng Tàu thành một trung tâm du lịch, nghỉ dưỡng đã được tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tính đến từ nhiều năm trước. Ngày 8-10-2013, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu phê duyệt Đồ án quy hoạch phân khu Núi Lớn - Núi Nhỏ thành phố Vũng Tàu tỷ lệ 1/2.000. Đây là một trong những cơ sở để tỉnh lập đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TP Vũng Tàu đến năm 2035, đang bổ sung hoàn thiện. Riêng đối với vấn đề lấn biển, tại Thông báo Kết luận số 270/TB-UBND ngày 1-6-2018 của Thường trực UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nêu rõ: Về nguyên tắc là không lấn biển để mở rộng thêm đất mà chỉ xem xét lấn biển để phát triển các dự án cao cấp, tạo sự khác biệt với các dự án khác. Tuy nhiên, cần nghiên cứu giới hạn về quy mô, tuân thủ về khoảng cách từ bờ biển ra để bảo đảm tầm nhìn thích hợp, cảm giác không bị che chắn. Theo quy hoạch này, toàn bộ khu vực ven biển được phép xây dựng các công trình kiên cố, nhà hàng, khu nghỉ dưỡng du lịch sinh thái… không có bãi tắm. Tiêu chí để xây dựng các dự án lấn biển thiên về hướng cải tạo, chỉnh trang các khu vực có bãi đá ngầm, có địa chất tốt, cảnh quan xấu, các khu đầm lầy; và chỉ xây dựng các công trình lấn biển theo điểm nhìn, hạn chế tối đa việc kéo dài theo chiều ngang che chắn tầm nhìn biển và không ảnh hưởng đến du lịch chất lượng cao.

Theo lý giải của lãnh đạo UBND thành phố Vũng Tàu, vi phạm của các đơn vị trong những công trình lấn biển trái phép chưa bị phá dỡ vẫn nằm “trong quy hoạch” và đã được xây dựng từ lâu. Phó Chủ tịch UBND thành phố Vũng Tàu Hoàng Vũ Thảnh cho biết: “Dù vi phạm nhưng các công trình cũng mang lại vẻ đẹp, sang trọng và hấp dẫn du khách cho du lịch biển của thành phố. Còn những công trình vi phạm ngoài quy hoạch dứt khoát phải xử lý. Đối với những công trình nằm trong phạm vi quy hoạch phát triển đô thị của TP Vũng Tàu hướng đến năm 2035 thì cần có hướng giải quyết phù hợp, tránh làm xáo trộn và lãng phí nguồn lực. Quan điểm là phù hợp các quy định của pháp luật, mang lại lợi ích nhưng không được ảnh hưởng đến cảnh quan, môi trường”.

Theo báo cáo của Tổ thanh tra các công trình ven biển TP Vũng Tàu, thành phố có 58 tổ chức, cá nhân vi phạm trật tự xây dựng, lấn biển trái phép, sai phép. Có nhiều đơn vị, doanh nghiệp và cá nhân vi phạm nhiều lần. Tổng diện tích vi phạm của các công trình lấn biển là 16.576 m2, đã xử phạt hơn 303 triệu đồng. Cán bộ Phòng Quản lý đô thị TP Vũng Tàu, Tổ trưởng Tổ thanh tra Hồ Sỹ Nguyễn cho rằng: “Việc để xảy ra nhiều vi phạm đối với các công trình lấn biển có phần trách nhiệm của chính quyền và các đơn vị chức năng cơ sở đã thiếu sâu sát, quyết liệt trong thanh tra, kiểm tra. Tuy vậy, việc thiếu đồng bộ trong phương pháp, chế tài xử phạt cũng khiến cho tình trạng vi phạm còn xảy ra và kéo dài”.

Cùng chung quan điểm, Phó Chủ tịch UBND phường 1 Nguyễn Hồ Minh Thu và Phó Chủ tịch UBND phường 2 Vũ Quang Vinh cho biết: Một số đơn vị, doanh nghiệp, cá nhân vi phạm từ bên trong diện tích họ đang hoạt động, cho nên khó kiểm tra, thanh tra. Hầu hết các vi phạm khi cơ quan chức năng biết thì họ đã làm xong rồi. Các cơ sở này đều đồng ý nộp phạt và viện cớ công trình nằm trong quy hoạch phát triển chung để xin tồn tại. Những việc này chúng tôi đều báo cáo và xin chỉ đạo của lãnh đạo thành phố về hướng giải quyết.

Thời gian qua, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thanh tra một số dự án ở TP Vũng Tàu, phát hiện Dự án khu du lịch Blue Sapphire Resort chưa hoàn thiện hệ thống nước thải tập trung, một số dự án chưa có báo cáo giám sát môi trường định kỳ hoặc chưa có giấy phép xả thải vào nguồn nước… Theo ông Hoàng Mạnh Hưng, cán bộ thanh tra (Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu), việc xử lý lấn chiếm trái phép, sai phép mặt biển của các đơn vị tại TP Vũng Tàu đã có văn bản chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh giao TP Vũng Tàu. Đối với các công trình vi phạm, xử lý thế nào sẽ căn cứ báo cáo, đề xuất của TP Vũng Tàu, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh sẽ tham mưu cho lãnh đạo UBND tỉnh giải pháp. “Quan trọng là địa phương cần quản lý tốt địa bàn, không để phát sinh thêm trường hợp nào trước khi quy hoạch được phê duyệt”, ông Hưng cho biết. Chúng tôi nhận thấy một điểm chung là các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp vi phạm trật tự xây dựng, lấn biển trái phép, sai phép đều đã bị các cấp chính quyền, cơ quan chức năng kiểm tra, xử phạt nhiều lần, nhưng vì nhiều lý do đều chưa khắc phục hậu quả, trả lại nguyên trạng. Còn các hộ cá nhân thì đã được các cơ quan chức năng xử lý dứt điểm, hầu hết đều bị phá dỡ trả lại hiện trạng ban đầu. Do vậy, thời gian tới, đề nghị các cơ quan chức năng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cần xử lý dứt điểm sai phạm của các tổ chức, doanh nghiệp vi phạm trật tự xây dựng, lấn biển.

Từ thực tế xây dựng các công trình lấn biển không phép, sai phép tại các tỉnh Khánh Hòa, Bà Rịa - Vũng Tàu, chúng tôi đề nghị các cấp chính quyền, ngành chức năng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra xử lý một số dự án xây dựng sai phép, không phép lấn chiếm không gian biển, các dự án chậm triển khai, chậm tiến độ so với quy hoạch, quyết định đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt; xử lý các dự án chưa chấp hành đầy đủ các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước; chưa có báo cáo giám sát môi trường định kỳ và chưa có hệ thống xử lý nước thải, chất thải tập trung… Các địa phương, nhất là hai tỉnh nêu trên khi triển khai các dự án, công trình ở khu vực bờ biển cần được thực hiện trong một quy hoạch đã được các cấp thẩm quyền phê duyệt và chỉ được làm ở những địa điểm phù hợp. Những khu vực nhạy cảm với môi trường như khu bảo tồn thiên nhiên, vùng danh lam thắng cảnh tự nhiên, khu vực đã được xếp hạng di sản văn hóa, di tích lịch sử văn hóa phải cân nhắc cẩn trọng; đánh giá tác động môi trường kỹ lưỡng và khâu thẩm định chất lượng phải được bảo đảm…

Thời gian qua, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thanh tra 17 tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp được giao đất, cho thuê đất để làm dự án phát triển kinh tế - xã hội, du lịch, nghỉ dưỡng… Tuy nhiên, nhiều dự án còn chậm triển khai hoặc chậm tiến độ; chưa chấp hành đầy đủ các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước. Kiến nghị tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, UBND thành phố Vũng Tàu và các ngành chức năng tăng cường kiểm tra về quản lý đất đai, bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên nước của các dự án ở khu vực ven biển, xử lý kịp thời các đơn vị xây dựng sai phép, không phép…

Lê Quốc Trung
Chánh Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường

() Xem Báo Nhân Dân từ số ra ngày 8-12-2018.

Nhóm phóng viên điều tra