Trả đũa Nga nhưng Mỹ lại khiến cả châu Âu hoảng sợ

Ông Mattis

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis hôm qua (28/10) cho biết Mỹ đang tham vấn với các đồng minh Châu Âu về một hiệp ước kiểm soát vũ khí bởi vì các nước thành viên NATO kêu gọi Washington cố gắng thuyết phục Nga tuân thủ hiệp ước INF thay vì hủy bỏ nó.

Tổng thống Trump tuần trước bất ngờ đưa ra một tuyên bố gây rúng động về việc chuẩn bị đơn phương rút Mỹ ra khỏi Hiệp ước Các Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF). Tổng thống Mỹ cáo buộc Nga vi phạm Hiệp ước trong khi ám chỉ đến việc Trung Quốc nên là một phần của bất kỳ thỏa thuận kiểm soát vũ khí hạt nhân nào mới. “Nga không tuân thủ hiệp ước” cả về mặt chính thức lẫn mặt tinh thần, Tổng thống Trump đã nói như vậy với cánh phóng viên bên ngoài Nhà Trắng trước khi lên đường tham gia một chiến dịch vận động tranh cử ở Texas.

Hiệp ước INF được ông Mikhail Gorbachev và ông Ronald Reagan ký năm 1987 cấm Nga và Mỹ phát triển, triển khai và thử nghiệm các tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo được phóng đi từ mặt đất với tầm bắn từ khoảng 300 đến 3.400 dặm (tương đương từ 482km đến 5470km). Hiệp này là một thành tựu lớn đạt được trong nỗ lực nhằm “tháo ngòi” căng thẳng trong Chiến tranh Lạnh và giúp hóa giải nỗi lo sợ về vũ khí hạt nhân ở Châu Âu.

Nga và Mỹ liên tục cáo buộc lẫn nhau về những vụ vi phạm hiệp ước. Tuy nhiên, chính quyền của cựu Tổng thống Barack Obama trước đó đã quyết định không từ bỏ thỏa thuận này.

Nếu Tổng thống Trump thực hiện lời tuyên bố rút Mỹ ra khỏi INF thì sẽ chỉ còn Hiệp ước Cắt Giảm Vũ khí Chiến lược (START mới) là bước cản trở cuối cùng đối với viễn cảnh phổ biến vũ khí hạt nhân không kiểm soát. Hiệp ước này có thời hạn đến năm 2021 và Washington chưa quyết định có làm mới nó hay không.

Chính vì thế, hành động trên của Mỹ gây ra lo ngại không chỉ với Nga và Trung Quốc – hai nước trực tiếp bị Mỹ nhắm đến, mà còn với các nước Châu Âu đồng minh của Mỹ. Các nước đang phản ứng mạnh mẽ trước ý định rút khỏi INF của Mỹ bởi họ lo sợ hành động của Mỹ sẽ châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân, đẩy toàn cầu với mối đe dọa diệt chủng vì loại vũ khí có sức hủy diệt kinh người này.

Trước phản ứng của nhiều đồng minh, Mỹ đã phải cử quan chức quân sự cấp cao hàng đầu đi làm nhiệm vụ trấn an. "Chúng tôi đang trong quá trình tham vấn với các đối tác Châu Âu. Tôi đã nói chuyện về vấn đề này ngày hôm trước với Bộ trưởng Quốc phòng Đức và như tôi nói, các cuộc tham vấn sẽ tiếp tục”, Bộ trưởng Quốc phòng Mattis cho các phóng viên đi cùng với ông đến Prague biết.

Ông Mattis đã gặp giới chức Czech và Thủ tướng Minister Andrej Babis. Ông Babis cảnh báo việc hủy bỏ hiệp ước INF có thể đồng nghĩa với việc “quay trở về thời Chiến tranh Lạnh". “Đó chắc chắn là một tin tồi, chúng tôi lấy làm tiếc về điều đó. Quan hệ Nga-Mỹ không phải ở thời điểm lý tưởng, chúng ta đang quay trở về thời Chiến tranh Lạnh”, Thủ tướng Babis lo ngại cho biết.

"Chúng ta phải tiếp xúc với Nga”, Nhà lãnh đạo của chính phủ Czech cho hay.

Các nước thành viên NATO kêu gọi Mỹ cố gắng thuyết phục Nga tuân thủ hiệp ước INF thay vì hủy bỏ nó. Các đồng minh Châu Âu của Mỹ tin rằng, INF là một trụ cột trong vấn đề kiểm soát vũ khí. Các nước này lo sợ, INF sụp đổ sẽ mở ra viễn cảnh là một cuộc chạy đua vũ trang và một thế hệ tên lửa mới của Mỹ sẽ được triển khai trên lục địa này.

Kiệt Linh (tổng hợp)