TP HCM muốn 'tự chủ' tuyến metro để 'về đích' sớm

Đã gần 12 năm kể từ khi Thủ tướng Chính phủ có chủ trương đầu tư xây dựng tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên, đến nay dự án này vẫn gặp rất nhiều trở ngại.

Lý do là chậm trễ trong công tác giải tỏa và lập lại thiết kế kỹ thuật nhà ga ngầm Bến Thành (Q.1), cũng như việc tích hợp nhà ga này với các tuyến metro số 1, 2, 3a và 4.

Như vậy, dự án metro số 1 đành phải lùi thời gian vận hành vào năm 2020. Đây là lần lỗi hẹn thứ ba.

Sau nhiều lần điều chỉnh, tuyến metro số 1 đã tăng tổng vốn từ 17.388 tỉ đồng lên 47.325 tỉ đồng Ảnh: Gia Minh/NLĐ.

Để đẩy nhanh tiến độ xây dựng các tuyến metro đang rơi vào tình trạng không thể hoàn thành như quy hoạch, do phụ thuộc hoàn toàn vào trung ương, mới đây, trong văn bản gửi Bộ Giao thông Vận tải, UBND TP HCM kiến nghị trung ương nghiên cứu cơ chế chính sách đặc thù để phân cấp, phân quyền cho thành phố và các tỉnh thành được quyết định tuyến metro.

Theo UBND thành phố, metro là dự án trọng điểm quốc gia, do Thủ tướng phê duyệt. Thủ tục trình duyệt dự án phải qua nhiều cấp, có thể dẫn đến chậm triển khai.

Phó Chủ tịch UBND TP Trần Vĩnh Tuyến cho rằng đối với các dự án metro, thời gian xem xét và phê duyệt danh mục tài trợ của các bộ - ngành trước khi trình thủ tướng còn khá chậm. Thời gian chuẩn bị các dự án mất khoảng 2-3 năm nên khi dự án đi vào giai đoạn triển khai thực hiện thường phải điều chỉnh lại thiết kế, tổng mức đầu tư cho phù hợp với tình hình thực tế.

Bên cạnh đó, các dự án metro với đặc thù vốn đầu tư lớn (hàng tỉ USD), thuộc tiêu chí dự án quan trọng quốc gia nên sẽ do Thủ tướng phê duyệt. Do đó, thủ tục trình duyệt dự án phải qua nhiều cấp, có thể dẫn đến chậm trễ việc triển khai.

Mặt khác, pháp luật về metro của Việt Nam đang trong quá trình xây dựng. Một số quy định về đầu tư của nước ta có khác biệt với các nhà tài trợ nên mất nhiều thời gian để có sự đồng thuận, làm ảnh hưởng tiến độ dự án.

TP HCM cho rằng, nếu được trung ương phân quyền tự quyết, thành phố sẽ đẩy nhanh tiến độ xây dựng các tuyến metro, tránh được tình trạng dự án bị đội vốn và phải điều chỉnh thiết kế như thời gian qua.

Tuyến metro số 1 bắt đầu thực hiện vào tháng 3/2007, dự kiến hoàn thành và đưa vào khai thác năm 2020. Theo Ban Quản lý đường sắt đô thị (BQL ĐSĐT) TP, dự án metro số 1 được UBND TP phê duyệt lần đầu với tổng mức đầu tư 126.582 triệu yen Nhật (tương đương 17.388 tỉ đồng).

Trên cơ sở kết quả nghiên cứu bổ sung làm rõ thiết kế cơ sở và rà soát, cập nhật, tính toán lại tổng mức đầu tư vào thời điểm giữa năm 2009, tổng mức đầu tư được UBND TP tổ chức thẩm định, phê duyệt điều chỉnh là 236.626 triệu yen Nhật (tương đương 47.325 tỉ đồng).

Theo kế hoạch, tuyến metro số 1 sẽ được khai thác vào cuối năm 2020 nhưng điều này không thể thực hiện do dự án luôn trong tình trạng "đói vốn". Trung ương chậm giải ngân khiến TP HCM phải 3 lần ứng tiền trả nợ nhà thầu để bảo đảm tiến độ thi công.

Còn tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) được phê duyệt vào năm 2010 với tổng mức đầu tư hơn 26.100 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến nay, tổng mức đầu tư đã được điều chỉnh lên khoảng 48.000 tỷ đồng.

Được biết, hiện tại hai dự án metro này phải chờ Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vì đã được điều chỉnh thiết kế và tổng mức đầu tư dự án.

M Lê