Tổng thống Mỹ sẽ không được kích hoạt vũ khí hạt nhân khi Quốc hội chưa tuyên bố chiến tranh?

Tổng thống Mỹ có thể sẽ không được kích hoạt sử dụng vũ khí hạt nhân khi Quốc hội chưa tuyên bố chiến tranh?.

Theo Hiến pháp Mỹ, Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền tuyên bố chiến tranh, trong khi Tổng thống với vai trò là Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang có toàn quyền bảo vệ đất nước, trong đó có việc phát lệnh kích hoạt vũ khí hạt nhân mà không cần bất cứ sự phê chuẩn nào từ Quốc hội. Tuy nhiên, quy định này có thể sẽ thay đổi khi lần đầu tiên sau 41 năm, Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ đã phiên điều trần về việc sử dụng vũ khí hạt nhân của người đứng đầu Nhà Trắng.

Lý giải nguyên nhân cần thiết phải có sự điều chỉnh này, Thượng nghị sĩ Christopher Murphy, đảng Dân chủ tại Bang Connecticut thẳng thắn nhận định: “Nếu Tổng thống đưa ra quyết định kích hoạt việc sử dụng vũ khí hạt nhân, sẽ có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng tới các lợi ích và an ninh quốc gia Mỹ cũng như toàn cầu”.

Mặc dù không gay gắt, nhưng đồng quan điểm với ông Murphy, Thượng nghị sĩ Bob Corker, Chủ tịch Ủy ban Cộng hòa tại bang Tennessee cũng bày tỏ sự lo ngại rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể dẫn dắt nước này tới thế chiến thứ III. Do đó, cần phải kiểm tra tình trạng của hệ thống vũ khí hạt nhân Mỹ trước khi được kích hoạt sử dụng.

Những lo ngại này từ các Thượng nghị sĩ là hoàn toàn có thể hiểu, khi thời gian gần đây Tổng thống Mỹ Donald Trump thường xuyên có những phát ngôn gây sốc về vấn đề Triều Tiên.

Vai trò kiểm soát việc phóng thử tên lửa hạt nhân của người đứng đầu Nhà Trắng được quy định tại Đạo luật Năng lượng nguyên tử đã được thông qua từ năm 1946. Theo đó, mối lo ngại về quyền kiểm soát này gia tăng khi ngày càng có nhiều người đứng đầu Nhà Trắng có tinh thần “hiếu chiến”.

Theo đó, Ông C. Robert Kehler, một vị tướng không quân về hưu, từng đứng đầu của Bộ Tư lệnh Chiến lược giám sát kho vũ khí hạt nhân Mỹ cho biết: “Quân đội có thể từ chối tuân theo những yêu cầu mà họ cho là không cần thiết. Vì vậy, không có nghĩa bất cứ mệnh lệnh nào từ Tổng thống đều có thể tuân theo, tùy từng trường hợp cụ thể”.

Ngoài ra, ông Brian McKeon, cựu quan chức Lầu Năm Góc cho biết: “Trong một trường hợp khác, Bộ trưởng Bộ quốc phòng sẽ là người tư vấn cho Tổng thống mỗi khi đưa ra một mệnh lệnh liên quan đến vũ khí hạt nhân trong trường hợp khẩn cấp và không thể để Tổng thống đơn phương kích hoạt lệnh này”.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Ed Markey của tiểu bang Massachusetts cho rằng, với quyền hạn của một Tổng thống, ông Trump hoàn toàn có thể kích hoạt quyền sử dụng vũ khí hạt nhân nếu nước Mỹ bị tấn công. Tuy nhiên có thể đưa ra một lệnh cấm đầu tiên đối với Tổng thống Mỹ về việc kích hoạt sử dụng vũ khí hạt nhân nếu Quốc hội nước này chưa tuyên bố chiến tranh. Điều này sẽ phần nào làm hạn chế những quyền năng tối thượng trong trường hợp Tổng thống quá “bốc đồng”.

Bất kỳ một sự thay đổi nào liên quan đến quy định này đều có thể ảnh hưởng đến khả năng tác chiến nhanh của Mỹ trong trường hợp có nguy cơ bị tấn công bằng vũ khí hạt nhân. Song, Mỹ cũng đang được cảnh báo về khả năng “lạm quyền” của Tổng thống.

Tính từ thời điểm nhậm chức, Tổng thống Mỹ Donald Trump được quyền tiếp quản mã số hạt nhân và chính thức sở hữu quyền năng duy nhất ở nước Mỹ là kích hoạt tấn công bằng vũ khí hạt nhân.

Chiếc vali hạt nhân là một vali làm bằng titan với cân nặng khoảng 20kg. Chiếc vali này thực chất là một thiết bị vệ tinh để xác nhận tư cách Tổng tư lệnh quân đội của Tổng thống trong các mệnh lệnh tấn công hạt nhân. Ngoài ra, Vali hạt nhân chứa danh sách các địa điểm tấn công đã được lên kế hoạch sẵn hay còn gọi là OPLAN 8010, kèm theo mã phóng cho từng vũ khí cụ thể. Tổng thống có quyền lựa chọn điểm tấn công dựa trên sự tham mưu từ Bộ trưởng Quốc phòng. Một cuốn sách liệt kê các địa điểm trú ẩn an toàn cho Tổng thống. Ngoài ra còn một cuốn sổ nhỏ dày 10 trang hướng dẫn cách vận hành hệ thống liên lạc khẩn cấp.

Vali hạt nhân được một phụ tá quân sự của Tổng thống nắm giữ. Người này luôn theo sát Tổng thống Mỹ ở mọi nơi, mọi lúc.

Mỗi nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ có 3 chiếc vali hạt nhân, một chiếc luôn đi cùng với Tổng thống khi rời Nhà Trắng, một vali khác chứa mã dự phòng dành cho Phó Tổng thống và một chiếc lưu trữ tại Nhà Trắng.

Ngọc Hà