Tổng giám đốc WTO bất ngờ tuyên bố từ chức
Ngày 14/5, Tổng giám đốc WTO Roberto Azevedo đã bất ngờ công bố quyết định từ chức trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào năm 2021, mở ra cuộc tìm kiếm người kế nhiệm cho một tổ chức thương mại quốc tế đang bị mắc kẹt giữa cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung trong những ngày đầu của suy thoái kinh tế toàn cầu.
Ông Roberto Azevedo đã đảm nhiệm vai trò Tổng giám đốc WTO kể từ tháng 9/2013 và nhiệm kỳ bốn năm lần thứ hai của ông bắt đầu vào tháng 9/2017. Theo quyết định được công bố, ông Azevedo sẽ từ chức vào ngày 31/8.
Sự ra đi của ông Azevedo diễn ra vào thời điểm bấp bênh cho một nền kinh tế toàn cầu, đang chịu đựng sự suy thoái tồi tệ nhất vì đại dịch Covid-19- với thương mại trên toàn thế giới dự kiến sẽ giảm xuống mức thấp lịch sử và các chính sách thương mại trở thành một vấn đề chính trị gây tranh cãi từ Brussels đến Bắc Kinh. Trong nội bộ, cơ quan thương mại có trụ sở tại Geneva đã phải vật lộn với một loạt các cuộc khủng hoảng trước khi giáng đòn thương mại quốc tế. WTO đã trở thành một biểu tượng của sự bất ổn đa phương sau khi không thể kết thúc vòng đàm phán Doha. Gần đây, cơ quan thương mại đã vấp phải sự chỉ trích của chính quyền Mỹ với lập luận rằng Trung Quốc đã không thực hiện các cam kết gia nhập WTO năm 2001.
WTO có ba chức năng chính: Giúp đàm phán các thỏa thuận thương mại đa phương, giải quyết các cuộc tranh chấp thương mại xuyên biên giới và giữ vai trò lưu trữ cho các chính sách thương mại của các thành viên. Hai chức năng đầu tiên về cơ bản đã tê liệt, một phần là do sự công kích của Washington. Một trong những chức năng quan trọng đó đã bị giáng một đòn mạnh vào năm ngoái khi Mỹ tê liệt hệ thống giải quyết tranh chấp của tổ chức bằng cách ngăn chặn bổ nhiệm các thẩm phán mới của cơ quan phúc thẩm. Một tòa án tối cao về thương mại, cơ quan phúc thẩm WTO hiện không thể đưa ra phán quyết về các vụ kiện trong tương lai kể từ ngày 11/12/2019 vì không có đủ thành viên theo yêu cầu.
Việc ông Azevedo bất ngờ từ chức trong bối cảnh tương lai bất ổn của WTO và khởi động quy trình tương đối vội vã tìm kiếm người thay thế. Thông thường, thủ tục chọn người đứng đầu của WTO bắt đầu từ 6 đến 9 tháng trước khi hết nhiệm kỳ Tổng giám đốc hiện tại.
Trong lời phát biểu trước các đại biểu ngày 14/5, ông Azevedo kêu gọi các thành viên WTO bắt đầu quá trình lựa chọn người kế nhiệm ngay lập tức. Việc tìm kiếm người kế nhiệm có thể phức tạp bởi thực tế là phần lớn thủ tục sẽ được tiến hành trực tuyến do đại dịch Covid-19. Nếu các thành viên WTO không thể chọn một tổng giám đốc mới trước ngày 1 tháng 9, một trong bốn phó tổng giám đốc có thể giữ vai trò điều hành tạm thời. Chưa có một người Mỹ và một người Trung Quốc từng là Tổng giám đốc WTO kể từ khi tổ chức này được thành lập năm 1995.
