Tổng giám đốc NXB Giáo dục: Kinh doanh SGK lỗ hàng chục tỷ đồng

Trước thông tin người dân chi nghìn tỷ đồng mỗi năm cho SGK dùng một lần, chiều 21/9, ông Hoàng Lê Bách, Tổng giám đốc NXB Giáo dục Việt Nam, đã thông tin với báo giới về vấn đề này.

Doanh thu trăm tỷ, lỗ hàng chục tỷ đồng

Theo báo cáo của NXB Giáo dục Việt Nam, doanh thu từ SGK năm 2015 là 656,6 tỷ đồng. Năm 2016 là 735,2 tỷ đồng. Doanh thu SGK năm 2017 là 703,9 tỷ đồng.

Trước đó, theo báo cáo công bố thông tin 2017, tổng doanh thu trong 3 năm này lần lượt là 1.041 tỷ, 1.147 tỷ và 1.203 tỷ đồng. Như vậy, doanh thu từ SGK chiếm hơn 50% tổng doanh thu của NXB Giáo dục Việt Nam.

Dù vậy, theo NXB Giáo dục Việt Nam, kết quả kinh doanh mảng SGK của đơn vị này liên tục lỗ hàng chục tỷ đồng. Cụ thể, năm 2015 lỗ 43,8 tỷ đồng. Năm 2016 lỗ 43,3 tỷ và năm ngoái lỗ 38,14 tỷ đồng.

Theo Tổng giám đốc NXB Giáo dục Việt Nam, doanh thu từ SGK chiếm hơn một nửa tổng doanh thu nhưng kinh doanh SGK lại lỗ hàng chục tỷ đồng mỗi năm. Ảnh: Nguyễn Sương.

Báo cáo đơn vị trực thuộc Bộ GD&ĐT độc quyền về SGK cũng nêu rõ các khoản chi phí đầu vào của hoạt động xuất bản, phát hành SGK đều biến động tăng, từ chi phí nguyên nhiên vật liệu, nhân công đến tiền công in trả nhà in, vận chuyển. Toàn bộ chi phí in ấn và phát hành SGK, NXB phải tự hạch toán, cân đối, hoàn toàn không có trợ giá, hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước.

Trong khi đó, SGK là mặt hàng được Bộ Tài chính quản lý giá. Từ năm 2011, giá bán không thay đổi và được công khai. Do chi phí đầu vào tăng cao, giá bán không đổi, doanh thu phát hành SGK vẫn không đủ bù đắp chi phí, dẫn đến hoạt động xuất bản, phát hành SGK luôn lỗ.

Hàng năm, NXB phải sử dụng nguồn thu khác để bù lỗ cho hoạt động phát hành SGK trên 40 tỷ đồng. Điều này được cơ quan Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra của Tổng cục Thuế... kiểm tra và xác nhận.

Ngoài ra, theo quy trình biên soạn, biên tập, thẩm định, phê duyệt xuất bản, in và phát hành SGK hiện hành, sau khi được Hội đồng quốc gia thẩm định thông qua và Bộ trưởng GD&ĐT ký ban hành, SGK không được chỉnh sửa nội dung nếu không được bộ phê duyệt. Mọi chỉnh sửa nội dung phải thông qua Hội đồng thẩm định SGK xem xét và bộ trưởng phê duyệt.

NXB Giáo dục Việt Nam cho rằng nội dung SGK được giữ ổn định từ khi biên soạn bộ sách (2002-2008) đến nay. Trường hợp có thay đổi lớn về quản lý Nhà nước hoặc những phát hiện mới cần điều chỉnh liên quan kiến thức trong SGK một số môn học, Bộ GD&ĐT sẽ chỉ đạo chỉnh sửa, cập nhật nội dung.

Cụ thể, tháng 8/2018, Chính phủ điều chỉnh mở rộng địa giới Hà Nội nên phải viết lại bài Thủ đô Hà Nội trong sách Địa lý. Năm 2006, các nhà khoa học thế giới xác định Diêm Vương tinh không được xem là một hành tinh nên SGK Vật lý phải điều chỉnh kiến thức này.

Theo NXB Giáo dục Việt Nam, số SGK in mới đáp ứng nhu cầu của 65% học sinh, 35% còn lại dùng sách cũ. Ảnh: Nguyễn Sương.

SGK không được thiết kế để viết vào sách(?)

Theo thông tin từ NXB Giáo dục Việt Nam, về cơ bản, SGK không được thiết kế để học sinh viết vào sách. Khi biên soạn, các tác giả xây dựng hệ thống bài tập trong SGK theo hướng đa dạng, phong phú về nội dung và hình thức trình bày để tạo hứng thú học tập cho học sinh, đồng thời giúp các em làm quen các dạng bài tập khác nhau theo xu thế chung ở những nước phát triển.

Do đó, ngoài các câu hỏi, bài tập truyền thống, các tác giả đưa vào SGK dạng bài tập trắc nghiệm với hình thức đặc thù như điền khuyết, lựa chọn đúng/sai, cặp đôi...SGK Toán 1 xuất bản giai đoạn 1976-1979, Toán 2 xuất bản giai đoạn 1980-1989, Toán 1 xuất bản giai đoạn 1990-2002, đều có dạng bài tập này.

Để tránh việc học sinh điền trực tiếp vào SGK, Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo trong các văn bản hướng dẫn giảng dạy, yêu cầu giáo viên nhắc nhở học sinh có ý thức giữ gìn (không được viết, vẽ...) để sử dụng SGK được lâu bền. Các tác giả đã có những khuyến cáo, nhắc nhở học sinh không được viết vào SGK thông qua sách giáo viên, chú thích dưới các bài tập trắc nghiệm trong SGK.

Thực tế cho thấy nhiều học sinh viết thẳng vào SGK và không thể tái sử dụng, gây lãng phí.

NXB lưu ý cần phân biệt rõ SGK và sách tham khảo. SGK do Bộ GD&ĐT ban hành và thống nhất sử dụng trên toàn quốc. Sách tham khảo giúp học sinh thực hành, luyện tập thêm về kiến thức, kỹ năng, do học sinh chọn mua theo nhu cầu trên tinh thần tự nguyện. Ngoài NXB Giáo dục Việt Nam, các NXB khác cũng xuất bản loại sách này.

NXB Giáo dục Việt Nam cũng cho rằng nội dung SGK được giữ ổn định qua nhiều năm. Họ không được phép tự ý thay đổi hoặc thiết kế thêm các phần nội dung để học sinh viết vào dẫn tới sách phải bỏ đi sau mỗi năm học.

Luật giáo dục 'mở đường' cho tiêu cực sách giáo khoa Theo TS Lê Viết Khuyến, Luật giáo dục hiện hành "mở đường" cho tiêu cực khi quy định "một chương trình, một bộ sách giáo khoa".

Thứ trưởng GDD&ĐT thừa nhận làm bài tập vào SGK gây lãng phí

Khác với thông tin của NXB Giáo dục Việt Nam là SGK không được thiết kế cho học sinh viết thẳng vào, tại phiên làm việc ngày 19/9 trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đã cầm sách Toán lớp 1 để dẫn chứng cho phần phát biểu SGK lãng phí vì có chung phần luyện tập.

“Chúng tôi phản ánh lại ý kiến của cử tri, chuyển đến Bộ trưởng GD&ĐT là lý do tại sao? Mỗi một năm xuất bản khoảng 100 triệu bản SGK, xã hội chi khoảng 1.000 tỷ đồng, nhưng đến năm sau không dùng được nữa. Chúng tôi phản ánh lại về những nghi ngại xung quanh việc độc quyền xuất bản của NXB Giáo dục Việt Nam”, bà Nga thẳng thắn nói.

Trước đó, tại phiên họp thứ 27 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc cho ý kiến về Luật Giáo dục sửa đổi vào sáng 12/9, Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cho biết cử tri rất bức xúc rất bức xúc việc sách giáo khoa chỉ sử dụng một lần.

Ba tuần sau khi khẳng định sách sử dụng một lần chỉ là sách bài tập, tham khảo, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ đã thừa nhận về thực trạng viết lên SGK gây lãng phí nhiều năm nay.

Nguyễn Sương - Quyên Quyên