Tôm hùm đất hết 'đất' sống

Tôm hùm đất từng được bán tại các chợ - Ảnh: Công Hân

Văn phòng Chính phủ mới đây đã phát đi thông báo truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình (Trưởng ban Chỉ đạo 389 quốc gia) về việc xử lý người buôn bán tôm hùm đất. Theo đó, Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính (cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo 389 quốc gia) chủ trì, phối hợp các bộ NN-PTNT, Công thương, Quốc phòng khẩn trương kiểm tra làm rõ thông tin báo chí nêu thời gian gần đây. Thông báo dẫn phản ánh của báo chí về việc tôm hùm đất là sinh vật ngoại lai cấm nhập khẩu, cấm phát triển từ năm 2013 nhưng vẫn được bày bán, kinh doanh trên thị trường nội địa với số lượng lớn.

[VIDEO] Tôm hùm đất, tôm càng đỏ là gì, vì sao gây nên nỗi lo ngại đến thế?

Biến mất từ chợ đến thực đơn

Ngày 3.6, dạo quanh một số chợ bán thực phẩm tươi sống tại TP.HCM hỏi tôm hùm đất, chúng tôi đều nhận được cái lắc đầu từ người bán. Ông Muôn, chủ vựa hải sản tại chợ đầu mối Bình Điền, thông tin loại tôm hùm đất sống được bán lẻ tẻ trước đây, nay hầu như không ai mua bán nữa từ khi có lệnh cấm nhập. Hỏi mua tôm hùm đất loại hấp sơ đông lạnh cũng nhận được cái lắc đầu không có hàng. Tại vựa hải sản lớn có tiếng nằm ngay góc đường Trường Chinh - Cộng Hòa cũng không thấy bán tôm hùm đất. Nhân viên bán hàng ở đây cho biết: “Tôm đó giờ người ta cấm rồi, đâu có ai nhập về nữa mà mua”.

Trong khi đó, nhiều trang Facebook chuyên bán hải sản online và các hệ thống nhà hàng hải sản lớn trên địa bàn thành phố cũng đã rút món tôm hùm đất ra khỏi thực đơn. Anh Huỳnh Tấn Tài, chủ nhà hàng hải sản tại Q.Tân Phú, cho biết trước đây dân nhậu thích món tôm hùm đất này vì giá mềm, thịt chắc, ngon. Nhưng nay nguồn hàng không có nên món đó cũng bỏ luôn. “Có khách đặt tiệc cưới làm món tôm hùm đất hấp bia, tôi từ chối vì nhà nước đã cấm rồi, mua bán chi bị phạt mất công phiền phức”, anh Tài bộc bạch. Còn quản lý trang haisanho... cho biết, sau khi có lệnh cấm và thông tin dồn dập về loài thủy sinh này nguy hiểm thế nào trên báo chí, các đầu mối đã ngưng nhập hàng.

Trước đó, thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, từ đầu năm đến hết ngày 15.5, đã có hơn 30 tấn tôm hùm đông lạnh, được hấp sơ nhập chính ngạch vào VN qua cảng Cát Lái. Năm 2018, cũng bằng con đường chính ngạch, có hơn 46 tấn tôm hùm đất luộc sơ và tôm hùm đông lạnh nhập vào VN cũng qua cảng Cát Lái. Một lãnh đạo của Cục Hải quan TP.HCM cho biết không có trường hợp tôm hùm đất còn sống nhập chính ngạch qua hải quan của thành phố. Trong khi liên tục trong tháng 5, nhiều vụ nhập lậu tôm hùm đất còn sống từ Trung Quốc vào VN đều được phát hiện tại hải quan vùng biên giới phía bắc. 7 vụ được hải quan cửa khẩu Lào Cai phát hiện và bắt giữ trong tháng 5 vừa qua có số lượng gần 1 tấn tôm hùm đất.

Chặn mọi ngả đường

Thực tế, mối lo lớn nhất cho tình trạng thủy sinh tràn vào làm thay đổi môi trường sinh thái là loài còn sống. Loại này vào VN chủ yếu bằng đường tiểu ngạch. Trước khi có ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng liên quan việc kiểm soát loại thủy sinh “ăn tạp” này, Bộ NN-PTNT, Tổng cục Hải quan cũng đã có công văn hỏa tốc yêu cầu các cơ quan chức năng tăng cường kiểm soát chặt chẽ tôm hùm đất. Ngành hải quan yêu cầu “siết” kiểm soát chặt các cửa khẩu, lối mòn, lối mở khu vực biên giới để ngăn chặn tôm hùm đất nhập lậu vào VN. Cục Quản lý thị trường TP.HCM cũng cho hay đã tung lực lượng kiểm soát tại chợ đầu mối, chợ truyền thống, hệ thống siêu thị, nhà hàng, khách sạn, cửa hàng kinh doanh thực phẩm tươi sống, các kho lạnh công nghiệp và cả các trang bán hàng online trên địa bàn nhằm xử lý nghiêm các hành vi vi phạm có liên quan.

Ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương), cho biết trường hợp kinh doanh, sử dụng làm nguyên liệu để sản xuất hay chế biến thực phẩm tôm hùm đất cấp đông cũng có thể bị xử lý.

Bàn về giải pháp ngăn chặn tình trạng phát tán loài thủy sinh này, TS Vũ Ngọc Long (Viện Sinh thái học miền Nam) nhấn mạnh, sau khi báo chí lên tiếng, cơ quan chức năng vào cuộc và mới đây là lệnh của Phó thủ tướng, việc buôn bán tôm hùm đất đã tạm thời được chặn đứng. Đây là điều đáng mừng. Tuy nhiên, TS Vũ Ngọc Long nói: “Chúng ta nên nhớ rằng loài này đã bị cấm trước đây rất lâu nhưng trong một thời gian dài chúng ta lơ là thì nó lại xuất hiện. Đây là vấn đề mà ngành chức năng cần cảnh giác”.

Nguyên Nga - Chí Nhân