Tới năm 2030, phấn đấu cả nước tiết kiệm tiêu dùng năng lượng khoảng 10 nghìn tỷ đồng

Việt Nam là một trong những nền kinh tế phát triển năng động, với nhịp độ phát triển cao so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Cùng với đó, nhu cầu về điện ở Việt Nam cũng tăng nhanh mỗi năm. Đây là một thách thức lớn đặt ra với ngành năng lượng trong việc đảm bảo thu xếp và huy động nguồn vốn đầu tư rất lớn để mở rộng, nâng cấp lưới điện truyền tải, phân phối, đầu tư, phát triển nguồn điện mới cũng như cung ứng đủ các nguồn năng lượng sơ cấp cho các nhà máy điện.

Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được xác định là giải pháp quan trọng giúp đảm bảo điện cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường và giảm phát thải khí nhà kính.

Các doanh nghiệp nhận Giải thưởng sản phẩm hiệu suất năng lượng cao nhất năm 2020

Nhận thức được vai trò của giải pháp này, trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã không ngừng nỗ lực để tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng thông qua việc ban hành nhiều chính sách liên quan cũng như phát động triển khai những hoạt động cụ thể để thúc đẩy việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả toàn xã hội. Trong đó, Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (VNEEP) được triển khai trong giai đoạn 2006-2015 đã giúp tiết kiệm được trên 15 triệu tấn dầu quy đổi (TOE).

Ngày 13-3-2019, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 280/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030. Chương trình đã và đang được Bộ Công Thương triển khai tích cực và đồng bộ các hoạt động trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, với mục tiêu đạt mức tiết kiệm năng lượng 5,0 đến 7,0% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc trong giai đoạn từ năm 2019 đến năm 2025 và từ 8 - 10% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc trong giai đoạn từ 2019 đến năm 2030.

Để đạt được mục tiêu đã đề ra, một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong quản lý về hiệu suất năng lượng của của phương tiện, thiết bị tiêu thụ năng lượng lớn được Chính phủ đặt ra trong khuôn khổ Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đó là Chương trình chuyển đổi thị trường hiệu suất năng lượng của phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng - Chương trình dán nhãn năng lượng.

Mục tiêu của Chương trình là tới năm 2030, cả nước sẽ tiết kiệm tiêu dùng tích lũy khoảng 10 nghìn tỷ đồng (480 triệu USD), tương đương giảm 34 triệu tấn khí thải carbon. Điều này đồng nghĩa với việc tiết kiệm khoảng 6.000 GWh/năm, tương đương hai nhà máy điện đốt than 500 MW.

Chương trình dán nhãn năng lượng được thực hiện thông qua việc xây dựng hệ thống các tiêu chuẩn quốc gia về hiệu suất năng lượng cho các sản phẩm tiêu thụ năng lượng lớn trên thị trường. Hệ thống tiêu chuẩn hiệu suất này là căn cứ để các doanh nghiệp thực hiện công bố hiệu suất năng lượng trên các phương tiện thiết bị, sản phẩm khi lưu hành trên thị trường. Hệ thống tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng được định kỳ rà soát sửa đổi năm một lần theo quy định.

Chương trình dán nhãn năng lượng được bắt đầu triển khai từ năm 2008 theo hình thức tự nguyện đối với sản phẩm đèn chiếu sáng và bình đun nước nóng, sau đó bắt buộc thực hiện từ ngày 01 tháng 7 năm 2013 với một số phương tiện, thiết bị.

Chương trình đã tạo ra sự chuyển đổi mạnh mẽ về hiệu suất năng lượng trên thị trường. Theo thống kê của Bộ Công Thương, sau gần 07 năm thực hiện Chương trình dán nhãn, gần 95% sản phẩm, phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng trong nhóm ngành hàng gia dụng, thương mại, công nghiệp đã được dán nhãn.

Chương trình giúp loại bỏ khoảng 45 triệu bóng đèn sợi đốt ra khỏi thị trường, nâng hiệu suất 06 loại sản phẩm tiêu thụ điện phổ biến gồm: máy biến áp, điều hòa không khí, nồi cơm điện, quạt, đèn huỳnh quang ống, CFL; trong đó hiệu quả sử dụng điều hòa không khí tăng 13% hàng năm, tiết kiệm khoảng 100 triệu kWh/năm.

Nhằm tăng tốc độ chuyển đổi hiệu suất năng lượng trên thị trường thông qua việc rút ngắn thời gian sửa đổi tiêu chuẩn hiệu suất theo năm, thay vì theo quy định định kỳ 5 năm sửa đổi tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng như trước, Thực hiện Quyết định số 280/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030, Bộ Công Thương tổ chức triển khai Chương trình Giải thưởng Sản phẩm hiệu suất năng lượng cao nhất năm 2020.

Mục tiêu của chương trình nhằm dẫn dắt thị trường hiệu suất năng lượng, tạo động lực thúc đẩy cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong việc chuyển đổi công nghệ sản xuất, đưa ra thị trường các sản phẩm hiệu suất năng lượng ngày càng cao.

Thông qua Chương trình Dán nhãn hiệu suất năng lượng cao nhất, mức tiêu chuẩn hiệu suất thực tế trên thị trường sẽ được xác lập liên tục theo thời gian thay vì việc sửa đổi tiêu chuẩn hiệu suất theo định kỳ năm năm một lần do nhà nước thực hiện như trước đây.

Các sản phẩm tham gia Giải thưởng sản phẩm hiệu suất năng lượng cao nhất được lựa chọn theo các tiêu chí sau: (i) chủng loại sản phẩm đang được sử dụng lớn trên thị trường; (ii) sản phẩm tiêu thụ năng lượng lớn trong các quá trình sản xuất, kinh doanh; (iii) sản phẩm công nghệ mới có tiềm năng cải thiện hiệu suất hoặc giảm sử tiêu dùng năng lượng.

Giải thưởng còn góp phần tôn vinh các doanh nghiệp tiên phong có sản phẩm sử dụng năng lượng hiệu suất cao nhất cung cấp cho thị trường Việt Nam hiện nay. Khuyến khích xu hướng tiêu dùng xanh, hướng tới sử dụng các sản phẩm ít tiêu hao năng lượng.

Thực hiện Quyết định số 280/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030 về việc tổ chức Giải thưởng Sản phẩm hiệu suất năng lượng cao nhất năm 2020, Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp với Hội Khoa học và công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam (VECEA), thành lập Hội đồng Kỹ thuật và Ban giám khảo giải thưởng. Hội đồng kỹ thuật có nhiệm vụ tư vấn lãnh đạo Bộ Công Thương trong việc xây dựng, ban hành quy chế, tiêu chí giải thưởng, và thẩm định báo cáo kết quả cuộc thi do Ban giám khảo thực hiện.

Ban giám khảo giải thưởng bao gồm các thành viên là đại diện các cơ quan nghiên cứu, các trường đại học, hiệp hội ngành nghề liên quan. Các thành viên căn cứ vào các bộ tiêu chí sản phẩm, phương tiện, thiết bị tương ứng để thực hiện đánh giá các phương tiện, thiết bị, sản phẩm đăng ký tham gia chương trình.

Quy chế của Giải thưởng sản phẩm hiệu suất năng lượng cao nhất được xây dựng theo hình thức tự nguyện. Các tiêu chí về hiệu suất năng lượng, chiếm 50% số điểm, đượ̣c xây dựng dựa trên bộ tiêu chuẩn quốc gia của Việt Nam (TCVN). Các sản phẩm đạt giải Sản phẩm hiệu suất năng lượng cao nhất năm nay, bên cạnh việc đáp ứng các tiêu chí về hiệu suất còn phải đạt tiêu chí về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững theo hướng tuần hoàn. Theo đó, đề cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp như việc sử dụng các nguyên, nhiên vật liệu thân thiện môi trường, khả năng thu hồi, tái xử dụng, giảm thiểu chất thải trong quá trình hủy bỏ khi hết vòng đời sản phẩm...

Với mỗi sản phẩm đạt giải, Bộ Công Thương sẽ cấp chứng nhận sản phẩm Hiệu suất năng lượng cao nhất và một mã QR để phân biệt với các sản phẩm tiết kiệm năng lượng thông thường trên thị trường. Nhãn Hiệu suất năng lượng cao nhất sẽ kèm theo mã QR được dán trên bề mặt sản phẩm giúp người tiêu dùng dễ dàng nhận diện, tra cứu thông tin sản phẩm bằng các thiết bị di động.

Sức lan tỏa của Giải thưởng Sản phẩm hiệu suất năng lượng cao nhất năm 2020 sẽ là rất lớn. Giải thưởng sẽ thổi hơi nóng vào thị trường sản phẩm năm 2021, theo thông tin ghi nhận về sự thay đổi về hiệu suất năng lượng cho các sản phẩm đưa ra thị trường và năm 2021 của các đơn vị, hiệu suất của sản phẩm mới năm 2021 đã tăng 110% lần đến gần 135% so hiệu suất năng lượng của sản phẩm lưu thông trên thị trường trong giai đoạn 2016-2020.

Dự báo Giải thưởng năm 2021 sẽ là cuộc đua quyết liệt để khẳng định vị thế trên thị trường của các doanh nghiệp lớn.

Giải thưởng hiệu suất năng lượng sẽ được tổ chức thường niên, Bộ Công Thương đang lên kế hoạch triển khai hoạt động này cho năm 2021.

Xuân Thanh