'Tóc thề' là mái tóc như thế nào?
'Tóc thề' gợi sự liên tưởng đến sự thủy chung, son sắt. Có lẽ vì từ 'thề' trong 'tóc thề' đồng âm với 'thề hẹn'. Nhưng mái tóc thề là mái tóc như nào thì chắc hẳn ít ai biết.
"Tóc thề" là gì?
Trong Truyện Kiều, khi nàng Thúy Kiều cắt tóc, thề nguyện cùng Kim Trọng, có câu: "Tiên thề cùng thảo một trang/ Tóc mây một món, dao vàng chia hai". Hình ảnh tóc thề có lẽ vì xuất hiện trong câu thơ trên mà thường khiến người ta gợi nhớ đến lời thề hẹn ước của đôi lứa yêu nhau. Chàng Kim Trọng khi ấy nhận lọn tóc nhỏ kia cũng coi như là đã nhận "trái tim" của nàng Thúy Kiều, nguyện nhớ mãi lời hẹn ước, thủy chung son sắt đến ngày gặp lại. Còn Thúy Kiều cắt "tóc thề" cũng như đã trao thân gửi phận cho người mình yêu dấu.
Ngoài ra, cũng có người khi nhắc đến tóc thề liền tưởng tượng ra một cô gái dịu dàng duyên dáng, vẫn còn trinh nguyên. Bởi người xưa quan niệm tóc thề là tóc thẳng ngang vai. Tục để tóc thề chứng tỏ là người con gái đó vẫn chưa có chồng. Khi đã có chồng thì tóc được búi lên hoặc uốn lọn.
(Ảnh: Nguyễn Thị Thùy Vân)
Tóc thề vốn là một vài sợi tóc ngắn phất phơ hai bên trán và vành tai. Nguyên xưa, các đôi trai gái yêu nhau hoặc có những đôi đã nên vợ nên chồng, đang mặn nồng đằm thắm bỗng vì một lý do gì đó làm cho tình duyên dang dở, đôi lứa xa nhau.
Họ quyết một lòng, dẫu cho sông cạn đá mòn, năm tháng chờ đợi vẫn một lòng thủy chung. Trước khi lưu luyến chia tay, họ cắt trao cho nhau một mớ tóc để làm tin và luôn giữ trong mình như kỷ vật quý báu. Mớ tóc đó gọi là tóc thề. Chỗ tóc bị cắt đó dần mọc lại và dài dần, mái tóc mới mọc đó gọi là tóc thề.
Trong Truyện Kiều, thi hào Nguyễn Du cũng có thêm một câu để nói về tích này: "Tóc thề đã chấm ngang vai/ Nào lời non nước, nào lời sắc son". Có nghĩa là dăm ba năm sau, chỗ tóc bị cắt cụt đã mọc dài chấm ngang vai rồi vẫn chưa thấy bóng dáng người yêu. Ám chỉ quãng thời gian chia biệt đã là lâu lắm.
Tóc thề ngoài ý nghĩa thề hẹn, là minh chứng cho tình yêu còn là biểu trưng của sự thủy chung, một lòng một dạ, tuyệt đối chẳng tơ tưởng ai khác ngoài người mình đã trao ước hẹn. Xung quanh hình ảnh mái tóc thề, là biết bao nhiêu cặp đôi có ngày được đoàn tụ, may mắn được ở bên nhau sau bao trắc trở xa cách. Nhưng có bao nhiêu đôi lứa hạnh phúc thì cũng có bấy nhiêu đôi nam nữ mãi chẳng thể gặp lại. Lọn tóc thề khi ấy vẫn được giữ lại như một kỷ vật, nhưng là kỷ vật vừa day dứt và đau đớn.
